Powieść Dostojewskiego "Zbrodnia i kara" powstawała w Petersburgu i w Lublinie pod Moskwą. Powieść składa się z sześciu części i Epilogu. Akcja toczy się w Petersburgu lat sześćdziesiątych XIX wieku. Akcja powieści rozgrywa się w ciągu dziewięciu i pół doby, w lipcu 1865 roku. "Zbrodnia i kara" jest powieścią jednotomową. Głównym bohaterem powieści jest Rodion Romanowicz Raskolnikow, 23- letni były student prawa, jest mordercą. Rodion był półsierotą, miał kochającą rodzinę. Jego matka Pulcheria Aleksandrowna i siostra Dunia kochały go, wspierały finansowo i martwiły o niego. Trudna sytuacja finansowa zmusiła Raskolnikowa do przerwania nauki po trzech latach. Bohater, zbuntowany przeciw porządkowi świata, popełnia morderstwo na starej lichwiarce. Raskolnikow popełnił zbrodnię, kilkoma ciosami siekiery zabija lichwiarkę Alonę Iwanownę. Znajduje sakiewkę i skrzynkę z biżuterią. Traci panowanie nad sobą. W tym samym czasie do domu wraca Lizawieta i zauważa siostrę w kałuży krwi. Zaskoczony Raskolnikow zabija także ją. "Strach opanowywał go coraz gwałtowniej, szczególnie po tym drugim, zgoła nie przewidywalnym morderstwie. Zapragnął co rychlej stąd uciec (…) i to nawet nie ze strachu o własną osobę, lecz z samej zgrozy i obrzydzenia do tego, co uczynił." Gdy podsłuchał rozmowę o dwu zatrzymanych i o morderstwie, robi mu się słabo i mdleje. Raskolnikow zapada w chorobliwe sny, przepełniony wyrzutami sumienia cierpi i toczy walkę ze samą sobą. Boi się ujawnienia zbrodni i kary. Staje się ofiarą własnej zbrodni. Obok niego ważną postacią w powieści jest Sonia, kobieta bliska Raskolnikowi, obdarzyła go uczuciem i nie odepchnęła. To Soni Raskolnikow wyznaje swoją straszną tajemnicę. Sonia nie odrzuca Rodiona, obiecuje mu, że go nie opuści i nakazuje mu : "Przyjąć cierpienie i odkupić się przez nie, oto co trzeba". Sonia zachęca Rodiona, by przyznał się do zabójstwa. Raskolnikow przed oddaniem się w ręce sprawiedliwości powierza opiekę nad siostrą Razumichinowi. Odwiedza matkę i prosi, by go zawsze kochała i modliła się za niego. Raskolnikow otrzymał karę ośmiu lat katorgi na Syberii. Matka Rodiona zachorowała, a Sonia podążyła za ukochanym na Syberię, by dzielić jego los. Nie potępiła go, martwiła się , jak będzie żył z takim obciążeniem. "- Cóżeś, cóżeś sobie wyrządził !- rzekła mu z rozpaczą, porwała się z klęczek, rzuciła mu się na szyję, objęła i mocno, mocno ścisnęła ramionami. (…) Nie, na całym świecie mnie ma dziś nikogo nieszczęśliwszego niż ty !- krzyknęła zapamiętale, nie słysząc jego słów, i nagle załkała spazmatycznie." Od momentu przyznania się do winy, Rodion zmienia się. Ciężko pracuje, Sonia jest przy nim. Bardzo ją kocha. Razem czekają na koniec kary. Wyrusza z Rodionem na Syberię, robi to z miłości do niego, przywraca mu wiarę .Wierzy w jego dobroć, zauważa jego pozytywne cechy. Sonia przyczynia się do rehabilitacji Raskolnikowa, Rodion odradza się, z Sonią rozmawia o problemach, jej miłość pozwala ocalić go od duchowego upadku. Dzięki Soni, która razem z nim odbywa karę, Raskolikow staje się innym człowiekiem i postanawia zmienić swoje życie. Sonia odegrała ogromną rolę w przemianie wewnętrznej Rodiona. Sonia namówiła go do zgłoszenia się na policję i poniesienia zasłużonej kary, nie odepchnęła go, ona pomogła mu się zmienić. W pewnym stopniu prototypem Soni była dwudziestoletnia siostrzenica pisarza, nosiła to same imię, była tak samo szlachetna i głosiła podobne poglądy, co Sonia. A Raskolnikow dojrzewa i zmienia się pod wpływem Soni, to Sonia pozwala ocalić go od upadku.
