Biblia – Pismo Święte -  zbiór 73 ksiąg z podziałem na ST i NT

(gr. Biblios – zbiór młodych papirusów)

Stary Testament – napisany po hebrajsku, aramejsku i grecku, ok. XIII w. p. n. e. (Palestyna, Izrael)

Nowy Testament – napisany po grecku, aramejsku, hebrajsku, I w. n. e.

Mamy obecnie ok. 4000 rękopisów Bibli pochodzących od II w. n. e. do XI. W. n. e.

Sakrum

Coś świętego, czystego

=/=

Profanum

Coś „brudnego”

Profanacja – okazanie braku czci

Historie/mity kosmogeniczne – mity o powstaniu świata

Historie/mity genealogiczne – historie wielkich rodów

Testament – przymierze między Bogiem, a ludźmi

Arche – praprzyczyna początków świata

Dosłowny przekład = metafraza

Omówienie = parafraza

Adaptacja = interpretacja własna

Ekumenizm = dialog międzywyznaniowy

Profetyzm = przepowiadanie przyszłości

Eschatologia = nauka o zbawieniu

Przekłady Biblii:

  • Hebrajski -> aramejski, „Targumy”
  • Biblia przetłumaczona na grekę, „Septuaginta”
  • Greka na język syryjski
  • Vetus Latino – biblia łacińska [ST]
  • Biblia przetłumaczona na łacine – „Wulgata”

Polskie przekłady Biblii:

  • Biblia królowej Zofii – 1455r.
  • Biblia Brzeska – 1563r.
  • Biblia Jakuba Wujka – 1599r.
  • Biblia Tysiąclecia – 1965r.
  • Biblia Ekumeniczna – 2001-2012r

Apokryf – coś ukrytego, tajemniczego, nienatchnionego, nie będącego w kanonie Biblii

Autopus (gr) – uropia, miejsce nieistniejące

Eksplikacja – tłumaczenie

Dykteryjka – anegdota, dowcim

Dyletant – amator

Dysertacja – rozprawa naukowa

Laudacja – mowa pochwalna

Efemeryda – pismo, które krótko się ukazuje (czasopismo)

Millenaryzm – wiara w powtórne przyjście Chrystusa; mille jako 1000, annus – rok

Genesis – początek, pochodzenie

Teodycea – sprawiedliwość Boga, boże prawo; próba wyjaśnienia zła na świecie

Psalm– uroczysta pieśń religijna śpiewana przy harfie. Ma charakter modlitwy, lub hymnu, powstawały XI – III w. p. n. e.

Miłość w Biblii

„Pieśni nad Pieśniami” – to poemat miłosny, dialog Oblubieńca z Oblubienicą, którzy w zmysłowych wyznaniach opisują nawzajem swoje uczucia. Najprawdopodobniej autorem jest Salomon (wg. tradycji)

Interpretacja alegoryczna:

Oblubieniec – Bóg

Oblubienica – Naród Izraelski lub Kościół

Cechy charakterystyczne PnP:

  • Obrazowość porównań
  • Wyliczanie

Hymn o miłości św. Pawła do Koryntian: miłość uczuciem prostym, ale potężnym, wiecznym, cierpliwym, łaskawym, które wszystko zniesie i przetrzyma. Wiedza i wiara są niczym, gdy brak miłości (uczucie platoniczne).

List św. Jana Apostoła (Miłuj bliźniego swego jak siebie samego)

ST – miłość zmysłowa

NT – miłość doskonała

Kazanie – przemowa; obrazowość; żywa interakcją; tematyka często religijna

Egzystencjalizm – nurt filozofii XXw; jesteśmy wolni; jeśli podejmiemy złą decyzje, będziemy cierpieć; życie ludzkie jest pasmem cierpień; trzeba znaleźć sens istnienia (walka ze złem); wolność czyni nieszczęśliwym

Przypowieść (parabola)

utwór epicki mówiący w sposób niedosłowny o czymś ważnym, alegoryczna opowieść o charakterze dydaktycznym

Bohaterowie przypowieści reprezentują uniwersalne prawdy, są pozbawieni indywidualizmu.

Cechy przypowieści:

  • Obrazowa, prosta fabuła
  • Zdarzenie codzienne, powszechne, znane odbiorcą
  • Prosty sposób pisania
  • Posiada dwa znaczenia (dosłowne i przenośne)
  • Operuje złotą myślą, przysłowiem

Apokalipsa św. Jana

- profetyczna, najbardziej tajemnicza księga biblii

Apokalipsa – objawienie, odsłonięcie (zdjęcie bielma z oczu)

Znaki i symbole w Apokalipsie:

  • Liczby: 7,4,6 (4 – świat ziemski, 7 – mistyczna liczba)
  • Biel – zwycięstwo
  • Barwa ognia – wojna
  • Czerwień – głód, nędza
  • Szary – śmierć
  • Baranek – Chrystus (niewinność)
  • Niewiasta – Kościół lub wiara
  • Smok – szatan, zło
  • Jeźdźcy – wojna, zabór, głód, śmierć
  • Pieczęć – Wyroki Boże
  • Księga – zapis planów Boga
  • Łuk – zwycięstwo, zabór
  • Miecz – wojna, zniszczenie
  • Lew – zwycięstwo
  • Wół – wojna
  • Orzeł – głód
  • Zwierzę z twarzą człowieka – śmierć

Obraz końca świata na podstawie Apokalipsy:

  1. Biały koń, jeździec z łukiem jadą po zwycięstwo
  2. Koń barwy ognia, jeździec z mieczem jedzie, by zabijać
  3. Czarny koń, jeździec z wagą
  4. Trupioblady jeździec o imieniu Śmierć
  5. Pierwszy anioł trąbi; grad i ogień zmieszane z krwią
  6. Drugi anioł trąbi: góra zionąca ogniem rzucona w morze
  7. Trzeci anioł trąbi; piołun zatruwa wody

Nawiązania:

  • Poezja barokowa (walka z Szatanem)
  • Romantyzm („Dziady” A. Miciewicza)
  • Młoda Polska („Dies Irae”, dzień gniewu)
  • Współczesność (Poeci Spełnionej Apokalipsy, Herbert, Miłosz)

Durer w XV w stworzył 15 drzeworytów z wizerunkiem apokaliptycznych wizji św. Jana