Tytułowy bohater noweli Henryka Sienkiewicza "Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela" poniósł niepotrzebną śmierć. Mały, jedenastoletni chłopiec poddany germanizacji nie potrafił sobie poradzić z zastaną rzeczywistością. Pragnął za wszelką cenę uszczęśliwić matkę, chociaż jego starania nie przynosiły żadnych efektów. Za śmierć Michasia odpowiedzialni są ludzie z jego otoczenia, którzy nie zauważyli nadludzkiego wysiłku chłopca i nie zareagowali na czas.
Matka Michasia jest jedną z osób, przez które dziecko dosięgła ta tragedia. Kobieta pokładała w jedynym synu wielkie nadzieje, pisała do niego listy z zapewnieniem, że jest z niego dumna i bardzo w niego wierzy. Mobilizowało to chłopca do wytrwałej nauki ponad jego siły. Matka pragnęła, aby jej syn przyczynił się do walki o niepodległość Polski, by odbudował rodzinną fortunę, honor. Chłopiec nie chciał zawieść matki, pracował więc dniami i nocami, wiedząc, zdając sobie sprawę, że to również nie wystarczy do osiągnięcia celów wytyczonych przez matkę.
Wielką rolę w tragedii Michasia odegrali niemieccy nauczyciele. Germanizacja sprawiła, że sytuacja w szkołach była tragiczna. Chłopiec był uważany za rozpieszczone, płaczliwe, zepsute dziecko. Nauczyciele bardzo na niego narzekali, wyśmiewali go, przede wszystkim irytował ich polski akcent Michasia. Dziecko było ogromnie zastraszone i wykończone.
Również ksiądz miał swój udział w śmierci chłopca. Zmieniał on bowiem treść listów do matki, zapewniając w nich, że chłopiec ma bardzo dobre wyniki w nauce. Powodowało to jeszcze większe pochwały ze strony matki.
Nikt nie zauważył co się dzieje, nikt nie zdążył zapobiec tragedii. Mały chłopiec nie potrafił poradzić sobie z nauką, naciskiem nauczycieli, pokładanymi w nim nadziejami, nie wytrzymał tego wszystkiego. Trudno wskazać jednego winnego śmierci chłopca, winne jest ślepe społeczeństwo, niereagujące na dziejącą się krzywdę dziecka, winni są nauczyciele, którzy prowadzili sadystyczną germanizację, także winna jest matka, ponieważ wymagała od jedenastoletniego chłopca zbyt wiele, a on nie był w stanie sprostać jej wymaganiom.
