„Noc listopadowa” Stanisława Wyspiańskiego to dramat składający się z kilku scen, które szczegółowo opisują wydarzenia nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku, kiedy wybuchło powstanie listopadowe. Poniżej znajduje się streszczenie każdej sceny:

Scena I: Belweder – Gabinet Wielkiego Księcia Konstantego

Akcja rozpoczyna się w Belwederze, w gabinecie Wielkiego Księcia Konstantego. Książę rozmawia z oficerami i doradcami, omawiając sytuację polityczną i rosnące napięcia w Królestwie Polskim. Konstanty jest rozdarty między obowiązkami wobec cara a swoją osobistą niechęcią do brutalnych represji. W tej scenie widać jego wewnętrzne rozdarcie i poczucie bezsilności.

Scena II: Szkoła Podchorążych

W szkole Podchorążych grupa młodych oficerów, na czele z Piotrem Wysockim, planuje zbrojne wystąpienie przeciwko Rosjanom. Wysocki przemawia do zebranych, podkreślając konieczność działania i walki o wolność ojczyzny. Powstańcy są pełni zapału, ale jednocześnie świadomi ryzyka i możliwych konsekwencji.

Scena III: Ulice Warszawy

Na ulicach Warszawy panuje napięcie i chaos. Powstańcy wkraczają do miasta, a mieszkańcy reagują różnie – niektórzy z entuzjazmem, inni z obawą. Sceny te ukazują dramatyzm i emocje towarzyszące wybuchowi powstania. Dochodzi do starć między powstańcami a wojskami rosyjskimi.

Scena IV: Pałac Namiestnikowski

W Pałacu Namiestnikowskim panuje nerwowa atmosfera. Generałowie i oficerowie debatowują nad dalszymi krokami. Generał Chłopicki, który początkowo jest sceptyczny wobec powstania, stopniowo przekonuje się do konieczności podjęcia działań. Ta scena ukazuje dylematy dowódców i ich trudne decyzje.

Scena V: Dom Piotra Wysockiego

Piotr Wysocki wraca do domu, gdzie czeka na niego rodzina. Jest to moment refleksji nad jego decyzjami i konsekwencjami, jakie one mogą przynieść. Wysocki zdaje sobie sprawę z wagi swojego czynu i jego wpływu na przyszłość kraju i jego najbliższych.

Scena VI: Plac Zamkowy

Na Placu Zamkowym gromadzą się powstańcy i mieszkańcy Warszawy. Dochodzi do starcia z wojskami rosyjskimi. Scena ta jest pełna dynamiki i dramatyzmu, ukazując heroizm i determinację Polaków w walce o wolność.

Scena VII: Powrót do Belwederu

Akcja wraca do Belwederu, gdzie Konstanty otrzymuje informacje o wydarzeniach w mieście. Jest zmuszony do podjęcia decyzji o dalszych krokach. Jego postawa staje się jeszcze bardziej ambiwalentna, gdy staje w obliczu nieuniknionego konfliktu.

Scena VIII: Refleksja i Epilog

Dramat kończy się sceną refleksyjną, w której postacie symboliczne, takie jak Duchy Przeszłości, komentują wydarzenia i ich znaczenie. Wyspiański ukazuje powstanie listopadowe jako ważny, choć tragiczny, moment w historii Polski, pełen bohaterstwa i ofiarności, ale również zdrady i niespełnionych nadziei.

Znaczenie i Motywy

„Noc listopadowa” jest dramatem, który ukazuje złożoność ludzkich emocji i decyzji w obliczu wielkich historycznych wydarzeń. Wyspiański łączy realistyczne opisy z elementami symbolicznymi, tworząc wielowymiarowy obraz powstania listopadowego i jego bohaterów. Motywy patriotyzmu, lojalności, zdrady oraz walki o wolność przenikają cały tekst, nadając mu głęboki, refleksyjny charakter.