Metonimia, inaczej zwana zamiennią, jest efektem naszej tendencji do stosowania skrótów myślowych. Może dlatego razi niektórych, choć jej prawidłowe stosowanie nie jest błędem językowym, może nawet wzmocnić przekaz wyrażenia.

Metonimia dokładniej - co to jest?

Kiedy słyszymy, że metonimia jest rodzajem metafory, z reguły oczekujemy wyszukanego środka stylistycznego i wyobrażamy sobie coś trudnego do zastosowania. A jednak najczęściej sami używamy ich w języku zupełnie nieświadomie. 

Stosujemy ją zastępując nazwę przedmiotu lub zjawiska nazwą innego, pozostającego z nim w pewnej uchwytnej zależności, dość oczywistej i nie wymagającej wielkiej wyobraźni. Innymi słowy, zamiast nazwać pewne zjawisko jego własnym imieniem, używamy jakiegoś jego atrybutu bądź funkcji.

Metonimia - jak ją tworzymy?

Mechanizmy, za pomocą których tworzymy metonimię, mogą polegać na:- zastąpieniu części całością, np. Amerykaza Stany Zjednoczone- zastąpieniu częścią całości, np. żaglena jeziorze (zamiast żaglówki), brak rąkdo pracy (zamiast ludzi),- zastąpienie rzeczy materiałem czy substancją z której jest wykonana, np. stół zastawiony porcelaną(zamiast zastawą z porcelany), cała ubrana w dżins(zamiast w ubrania z dżinsu),- zastąpieniu właściwości rzeczą o danej właściwości, np. cuchnie rybą(zamiast czuć zapach kojarzący się z nadpsutymi rybami),- zastąpienie całej sekwencji zdarzeń jednym zdarzeniem: tłum ruszył do urn(zamiast zagłosować w wyborach, co wiąże się z wrzuceniem do urn kart z oznaczonymi kandydatami),- zastąpienie kategorii cechą tej kategorii, np. zaatakowano czerwonoskórych(zamiast ludzi o czerwonawo kojarzonym kolorze skóry),- zastąpienie elementem posiadającym określoną cechę całej kategorii, np. judasze, sprzedali nas (zamiast ludzie popełniający zdradę, kojarzącą się z postacią Judasza),- zastąpienie obiektu czynnością jaką ten obiekt wykonuje, np. lotopóźni się (zamiast samolot odleciz opóźnieniem),- zastąpienie skutku przyczyną lub przyczyny skutkiem, np. to kosztowało krew, pot i łzy(zamiast było to związane z ogromnym poświęceniem, kosztowało wiele pracy i doprowadzało nieraz do rozpaczy),- zastąpienie dzieła autorem, np. czytał Sienkiewicza(zamiast książkę Sienkiewicza), ale też Bushzaatakował (zamiast Bush wydał rozkaz i wojska ruszyły do ataku),- zastąpienie pojemnika zawartością albo zawartości pojemnikiem, np. wychylili kielich(zamiast wychylili kielich pełen napoju, którym był...),- zastąpienie miejscem tego co jest z nim jakoś związane: może to być wydarzenie, mieszkańcy, instytucja w danym miejscu się znajdująca, np. Warszawaw 44 zapłonęła (zamiast w efekcie Powstania Warszawskiego, które miało miejsce w 1944 roku, wszystko stanęło w ogniu),- zastąpienie narzędziem osoby, która narzędziem się posługuje, np. basrżnął siarczyście (zamiast muzyk grający na basie),- zastąpienie własności jej właścicielem, np. na balu było pełno fraków (zamiast mężczyzn odzianych we fraki)