Podmiot jest to druga po orzeczeniu, główna część zdania. Podmiot jest przede wszystkim wykonawcą czynności. Pytaniem o podmiot jest zwykle pytanie: "kto?", "co?"
Wyróżniamy różne rodzaje podmiotów:
- podmiot gramatyczny - ma formę Mianownika, więc pytamy o niego "kto?", "co?"
np. w zdaniu "Mama gotuje obiad." o podmiot zapytamy: "Kto gotuje obiad?"
Podmiotem jest więc słowo Mama.
- podmiot logiczny - pojawia się w jakimś innym przypadku, niż Mianownik.
np. w zdaniu "Basi jest ciepło." podmiot nie wykonuje czynności, lecz jej podlega. Podmiotem jest słowo Basi, wyrażone w Celowniku. O podmiot więc zapytamy; "Komu jest cepło?"
- podmiot domyślny - nie jest słownie wyrażony w zdaniu, jednak domyślamy się, kim jest wykonawca czynności dzięki końcówce czasownika.
np. w zdaniu "Lubię wiosnę." o podmiot zapytamy: "Kto lubi wiosnę?" Podmiotem jest domyślne Ja.
- podmiot szeregowy - tworzy go kilka wyrazów wymienianych po sobie szeregowo, a każda z nich jest wykonawcą czynności.
np. w zdaniu "Kasia, Basia i Marysia idą na lody." o podmiot zapytamy: "Kto idzie na lody?" Podmiotem będzie Kasia, Basia i Marysia.
Czasem mamy do czynienia ze zdaniem bezpodmiotowym, w którym nie da się wskazać, kto jest wykonawcą czynności.
np. Widać było biel śniegu.
Podmiot można wyrazić za pomocą rozmaitych części mowy:
- rzeczownika, np. Dziecko je obiad.
- zaimka rzeczowego, np. Kto się czubi, ten się lubi.
- przymiotnika, np. Nie ma głupich.
- imiesłowu przymiotnikowego np. Idący zatrzymał się.
- bezokolicznika, np. Śpiewać każdy może.
- liczebnika, np. Pierwszy wygrywa.
- przysłówka, np. Jutro będzie lepsze.
