Czym jest fonetyka

Fonetyka to jeden z podsystemów języka i jednocześnie dział językoznawstwa zajmujący się dźwiękami ludzkiej mowy. Fonetyka bada i charakteryzuje zjawiska, które towarzyszą głosowemu wypowiadaniu się w danym języku.

Ze względu na to, na jakim aspekcie (elemencie) komunikacji językowej skupia się opis, można wyróżnić: fonetykę artykulacyjną (opis procesu wytwarzania dźwięków przez narządy mowy nadawcy), fonetykę akustyczną (bada fizyczne cechy fal głosowych wytwarzanych podczas mówienia) i fonetykę audytywną, czyli percepcyjną (bada proces odbierania dźwięków, czyli słyszenie mowy przez odbiorcę).

Czym zajmuje się fonetyka

- Fonetyka opisuje zasób głosek danego języka, czyli najmniejszych cząstek wyrazu, które można wyróżnić słuchowo. Bada, jakie narządy mowy biorą udział w procesie wytwarzania danej głoski i ich zachowanie w momencie mówienia oraz odpowiednio je klasyfikuje. Fonetyka dzieli głoski na samogłoski (dźwięczne) i spółgłoski (dźwięczne i bezdźwięczne).

- Fonetyka zajmuje się także obserwacją upodobnień, czyli zmian wymowy głosek pod wpływem innych głosek sąsiadujących z nimi w wypowiedzi. W polskiej fonetyce wyróżnia się upodobnienia wewnątrzwyrazowe i międzywyrazowe.

- Tematem zainteresowań fonetyki są także tzw. zjawiska prozodyczne, czyli brzmieniowe cechy wypowiedzi takie jak akcent, intonacja (różnica wysokości tonu) oraz iloczas.

Fonetyka - podział głosek

Efektem badań fonetyki jest klasyfikacja głosekze względu na miejsce artykulacji:

- wargowe (b, p, w, f, m)

- przedniojęzykowe, w tym zębowe (d, t, z, s, dz, c, l, n) i dziąsłowe (ż, sz, dż, cz, r)

- środkowojęzykowe (ź, ś, dź, ć, ń) 

- tylnojęzykowe (g, k, ch)

oraz stopień zbliżenia narządów mowy:

 - zwarte (b, d, g, p, t, k)

- szczelinowe (w, z, ż, ź, f, s, sz, ś, ch)

- zwartoszczelinowe (dz, dż, dź, c, cz, ć)

- półotwarte, w tym ustne (l, r) i nosowe (m, n, ń)