Czym jest rzeczownik?

Rzeczownik to część mowy, która odpowiada na pytania: kto? co?

Rzeczownik nazywa osoby, przedmioty, zwierzęta, rośliny, miejsca, pojęcia, zjawiska przyrody, np.

  • osoby – nauczyciel, dziecko, Ania
  • przedmioty – stół, książka, spodnie
  • zwierzęta – pies, krowa, mrówka
  • rośliny – wierzba, kwiatek, pszenica
  • miejsca – park, piwnica, księgarnia
  • pojęcia – miłość, mądrość, zdziwienie
  • zjawiska przyrody – burza, powódź, wiatr

Rzeczownik ma określony rodzaj:

  • w liczbie pojedynczej – męski (r.m.), żeński (r.ż.) lub nijaki (r.n.), np. stołek – rodzaj męski, doniczka – rodzaj żeński, okno – rodzaj nijaki
  • w liczbie mnogiej – męskoosobowy (r.m.-os.) lub niemęskoosobowy (r. nm.-os.), np. stołki – rodzaj męskoosobowy, doniczki, okna – rodzaj niemęskoosobowy

Rodzaj rzeczownika można określić, dopasowując do niego wyraz „ten”, „ta” lub „to”. Wyraz „ten” wskazuje na rodzaj męski, „ta” na rodzaj żeński, a „to” na nijaki, np. (ten) pies, kamień, (ta) jaskółka, gałąź, (to) mrowisko, krzesło.

Rodzaj niemęskoosobowy mają te rzeczowniki, które w liczbie pojedynczej są rodzaju żeńskiego lub nijakiego.

Jak dzielimy rzeczowniki?

  • rzeczowniki własne – oznaczają konkretną osobę, zwierzę, zjawisko itp., a ich nazwy pisze się wielką literą, np. Kasia, Tomek, Burek, Mruczek, huragan Katrina, morze Bałtyk
  • rzeczowniki pospolite – oznaczają pewne typy osób, zwierząt, roślin itp., a ich nazwy pisze się małą literą, np. dziewczynka, motyl, tulipan, ocean

Jak odmienia się rzeczownik?

Rzeczownik jest wyrazem odmiennym, czyli zmienia swoją formę w zależności od sposobu, w jaki zostaje użyty w zdaniu. Mówimy, że rzeczownik odmienia się przez przypadki. W języku polskim wyróżniamy siedem przypadków. Do każdego z nich można postawić odpowiednie pytanie.

 nazwa przypadku 

 skrót 

pytanie

przykład

Mianownik

M.

kto? co?

chłopiec, kura, krzesło

Dopełniacz

D.

kogo? czego? (np. nie ma)

chłopca, kury, krzesła

Celownik

C.

 komu? czemu? (np. się przyglądam) 

chłopcu, kurze, krzesłu

Biernik

B.

kogo? co? (np. widzę)

chłopca, kurę, krzesło

Narzędnik

N.

kim? czym? (np. interesuję się)

chłopcem, kurą, krzesłem

Miejscownik

Ms.

o kim? o czym? (np. opowiadam)

 o chłopcu, o kurze, o krześle 

Wołacz

W.

o! [zwrot do kogoś lub czegoś]

chłopcze! kuro! krzesło!