Głównymi bohaterami „Legendy o Janie i Cecylii” zawartej w książce Elizy Orzeszkowej pt. „Nad Niemnem” byli Jan i Cecylia. Były to postacie, które mogą imponować współczesnemu czytelnikowi cechami charakteru i nie tylko.
Niewiadomego byli nazwiska, nie wiadomej kondycji a z mowy i ubioru można było poznać, że przyszli z „Polszczy”.
Jan był ciemnej twarzy, bardzo silnym mężczyzną. Cechy te mogą wskazywać na to, że pochodził z biednej rodziny. Cecylia natomiast czy szła, czy stała, mówiła lub milczała wydawała z siebie pańską wspaniałość i piękność. Można sądzić, że wywodziła się z pańskiego domu. Po anielsku grała na harfie i śpiewała. Ręce z początku miała białe jak lilie i nie była przyzwyczajona do ciężkiej pracy, z jaką musiała się zetknąć. Włosy jej były koloru złotego i tak długie, że pokryć nimi mogła siebie i swoją harfę.
Obydwoje odznaczali się niespotykaną wytrwałością. Pomimo, że cierpieli głód i niewygody, wytrwali w dzikiej puszczy, gdzie przebywali w swej tułaczce. Z godnością znosili swój los. Cechowała ich odwaga. Przezwyciężyli lęk przed dzikim zwierzętami, samotnością oraz trudy życia w puszczy. Pokonali puszczę, przez co zdobyli sławę, uznanie oraz szacunek samego króla. Możemy ich podziwiać również za prawdziwą mądrość. Byli dla siebie oparciem w trudach życia, a także znajdowali czas by uczyć pracy innych i służyć im pomocą. Dla swych dalekich sąsiadów byli niebywałymi przykładami niezłomności. Cechowała ich cierpliwość i zdecydowanie. W pocie czoła i męce powoli dorabiali się swojego majątku. Nie ulegali zniechęceniu i pomimo licznych niepowodzeń wytrwali w dążeniu od obranego celu. Wykazali się przy tym godną podziwu pracowitością. Wykarczowali puszczę, zbudowali przy tym duży i wygodny dom. Uprawiali też zboże i hodowali zwierzęta. Po za tym Jan wykonywał niezbędne od uprawy ziemi narzędzia, a później je udoskonalał. Świadczyło to o jego zadziwiającej pomysłowości. We wszystkich zajęciach i pracach zawsze wspierała go Cecylia.
Jan i Cecylia, dlatego właśnie zasługują na nasz szacunek i uznanie. Imponują nam oni wspaniałymi cechami charakteru i wzajemną miłością. Stworzyli swoim życiem historię narodową i rodową, która zamknęła się w dwóch legendarnych grobach: Jana i Cecylia oraz powstańczej mogile. Ludzie ci dumni ze swojego szlachectwa nadanego przez króla robili wszystko, by zachować, chociaż odświętne rekwizyty pochodzenia. Dla współczesnych czytelników, są oni solą ziemi, jaj skarbem.
