Biografia i twórczość Fiodora Dostojewskiego, jednego z najwybitniejszych pisarzy XIX wieku. 

Młodość

Fiodor Dostojewski urodził się 11 listopada 1821 roku w Moskwie, jako syn Michała i Marii Dostojewskich. Miał sześcioro rodzeństwa. Jego ojciec był ordynatorem wojskowego szpitala, więc jego syn dużo czasu spędzał z chorymi, słuchając opowieści o cierpieniu. Rodzina nie należała do bogatych, a dzieci były maltretowane przez ojca alkoholika. 

Trudna młodość i styczność z pijaństwem, biedą i krzywdą miały duży wpływ na późniejszą twórczość Dostojewskiego. W 1837 roku matka Fiodora zmarła na gruźlicę. Rok później młodzieniec rozpoczął edukację w Wojskowej Szkole Inżynieryjnej w Petersburgu. Wtedy też zaczęła fascynować go literatura światowa, dzieła Szekspira, Pascala czy Victora Hugo. 

Po śmierci ojca, mającej miejsce w 1839 roku, kontynuował studia, dzięki którym uzyskał stopień oficera. Zrezygnował jednak ze służby, zajmując się przekładami pism Balzaka, a od 1944 roku także pisaniem własnych tekstów.

Katorga i zesłanie

W latach 40. Fiodor Dostojewski należał do grupy literackiej o nazwie Koło Pietraszewskie. Na spotkaniach omawiano kwestie społeczne i filozoficzne. Poglądy członków stowarzyszenia określano jako zapadniczestwo (ros. zapad - zachód). Dostrzegali oni zacofanie ekonomiczne i kulturowe Rosji oraz bezsens ślepego poddaństwa carowi. 

Chcieli, by kraj zreformował swój ustrój na podobieństwo państw zachodnich. Car, w obawie przed wybuchem rewolucji, aresztował członków nieszkodliwej grupy, uznając ją za organizację rewolucyjną. Dostojewski wraz zresztą Koła został skazany na śmierć. Tuż przed wykonaniem wyroku karę jednak złagodzono i zmieniono na cztery lata katorgi oraz służbę wojskową. 

Pisarz został osadzony w Omsku, gdzie katorżniczo pracował, a w 1854 r. dostał przydział służby w Semipałatyńsku. Tam poznał Marię Isajewą, którą poślubił. Związek nie należał jednak do szczęśliwych. Pod koniec 1859 r. Fiodorowi udało się powrócić z zesłania i osiedlić w Petersburgu.

Życie w Petersburgu

Po powrocie do miasta Dostojewskiemu niezbyt się wiodło. Był redaktorem "Wriemii", lecz pismo zamknięto przez cenzurę. W 1864 r. umarł jego brat Michał i żona Maria. Ataki padaczki pisarza nasilały się, wikłał się też w kolejne romanse. Dopiero w październiku 1866 roku los się do niego uśmiechnął. Poznał Annę Grigoriewnę Snitkin, z którą szybko wziął ślub.  Przeżyli razem szczęśliwie czternaście lat. Zmarł 9 lutego 1881 roku.

Najważniejsza twórczość Dostojewskiego

1846 r.- "Biedni ludzie"

-  powieść epistolarna, debiut pisarza

1862 r.- "Wspomnienia z domu umarłych"

-  literacko zmienione wspomnienia Dostojewskiego z czteroletniego pobytu na katordze

1866 r.- "Zbrodnia i kara"

-  powieść psychologiczna

-  powstała jako skutek znajomości dzieł Puszkina i zainteresowania się motywem zbrodni przez Dostojewskiego

-  trudności finansowe i doświadczenia z lichwą pisarza także miały wpływ na kształt powieści

-  przedstawione są w niej idee nurtujące twórcę- upadek i zbrodnia; skupia się on na psychice ludzkiej właśnie pod kątem tkwiącego w niej zła

1872 r.- "Biesy"

Powieść psychologiczna- powieść, w której akcent położony jest na przeżycia wewnętrzne bohatera, badane są motywy jego postępowania, a cała fabuła podporządkowana jest tej głównej postaci. Występuje w niej wiele monologów wewnętrznych, a także mowa pozornie zależna. Przykładem takiego rodzaju powieści jest właśnie "Zbrodnia i kara" Fiodora Dostojewskiego.

Cechy charakterystyczne twórczości Dostojewskiego

-  w swojej twórczości wzorował się na melodramatach, rodzącej się powieści kryminalnej oraz sprawozdań sądowych

-  w utworach sięga w głąb duszy człowieka, by ukazać tkwiące w niej namiętności i instynkty

-  akcja dzieje się pośród ludzi zdeklasowanych, upadłych moralnie, o zachwianej równowadze psychicznej

-  podejmuje tematy trudne, lecz kluczowe do zrozumienia istoty społeczeństwa

-  mroczny klimat, ukazuje dzikość XIX-wiecznej Rosji

-  językowa oryginalność, monologi wewnętrzne