I. Wstęp

"Antygona" to starożytna tragedia grecka, którą można traktować jako głos Sofoklesa w dyskusji na temat prawa i władzy w Atenach. Osią akcji tragedii jest konflikt pomiędzy racjami Kreona, który zakazał pochówku Polinejkesa - zdrajcy, i racjami Antygony, która mimo wszystko pochowała brata. Bohaterowie należą do obciążonego klątwą bogów rodu Labdakidów. Polinejkes i Eteokles to dwaj bracia, którzy mieli podzielić się władzą, ale tego nie zrobili. Eteokles wygnał brata, a ten sprowadził na Teby wrogie wojska. Obaj zginęli, a po ich śmierci nowy władca, Kreon, rozkazuje zbezcześcić zwłoki zdrajcy. Sprzeciwia się temu ich siostra, Antygona, która uważa, że praw boskich nie wolno lekceważyć, a jako siostra ma prawo opłakiwać swojego brata i pochować go.

Jak ważne było dla starożytnych Greków grzebanie zmarłych, niech świadczy fakt, że Syzyf uzyskał zgodę na opuszczenie państwa zmarłych, by upomnieć żonę, która nie dopełniła obrzędów pogrzebowych.

II. Rozwinięcie

Antygona to bohaterka tragiczna, ponieważ bez względu na to, jakiego wyboru dokona, jest skazana na klęskę. Jeśli złamie zakaz Kreona, umrze. Jeśli sprzeciwi się bogom - umrze także, może nieco później. Paradoks polega tutaj na tym, że wybór Antygony właściwie wcale nie jest wyborem, po prostu królewna, na której ciąży klątwa bogów i fatalne przeznaczenie, musi zginąć. Jej los toczy się tak, by dopełnić tragicznego przeznaczenia. Antygona ma jednak swoje racje, które ujawnia w rozmowach z Ismeną i Kreonem:

- uważa, że prawo ludzkie nie może górować nad prawem boskim i nie powinno być z nim sprzeczne;

- sąd nad ludzkim życiem należy do bogów, a nie do człowieka;

- w życiu należy się kierować miłością, Antygona mówi, że przyszła "współkochać", a nie "współnienawidzić";

- pochowanie bliskiego to jeden z najważniejszych religijnych obowiązków ludzi wobec bliskich;

- w życiu należy się kierować uczuciami, kochała brata i w imię miłości do niego zaryzykowała życiem i straciła je.

Podobnie Kreon ma swoje argumenty:

- uważa, że dobro państwa gwarantują akty prawne, których należy przestrzegać, a prawo państwowe jest ważniejsze od prawa zwyczajowego;

- prawa religijne nie mogą zagrażać państwu, a w jego mniemaniu nieukaranie zdrajcy mogłoby podziałać demoralizująco na obywateli;

- zdrada ojczyzny to najcięższy grzech, który musi zostać napiętnowany na ziemi;

- ofiary wojny i ich rodziny powinny mieć prawo do satysfakcji związanej z ukaraniem winnego ich cierpień;

- autorytet władcy nie może być podważany pochopnym cofaniem rozkazów, zwłaszcza dla członków własnej rodziny;

- bogowie nie mogą sprzyjać zdrajcom, powinni poprzeć wyrok Kreona.

III. Podsumowanie

W tragedii greckiej losy bohaterów są przedstawiane całkowicie obiektywnie. Chór pozostaje bezstronny w ocenie bohaterów. Współczuje Antygonę, ale rozumie też Kreona. Istotą tragicznej koncepcji ludzkiego losu jest jednak to, że im bardziej bohaterowie starają się postępować szlachetnie, tym większa spotyka ich kara. Dla Antygony jest to śmierć, dla Kreona patrzenie na śmierć ukochanego syna, Hajmona, i żony - Eurydyki.