Mikołaj II Romanow (właść. Mikołaj II Aleksandrowicz Romanow) - Ostatni koronowany Cesarz Imperium Rosyjskiego, tytularny król Polski i wielki książę Finlandii. Święty kościoła prawosławnego.

Urodzony 6 lub 18 maja 1868 roku w Sankt Petersburgu. Syn Cara Aleksandra III Romanowa i Marii Fiodorowny. Posiadał trzech braci: Aleksandra (1869-1870), Jerzego (1871-1899), Michała (1878-1918) oraz dwie siostry: Ksenię (1875-1960) oraz Olgę (1882-1960). Nie miał łatwego dzieciństwa, ponieważ był schorowanym dzieckiem od niemowlęcości i żył z rodzeństwem od najmłodszych lat w prawie całkowitej izolacji.  Cesarz Aleksander III chciał wychować dzieci najprościej jak to możliwe. Chciał „mieć normalne rosyjskie dzieci, a nie cieplarniane roślinki”. Mimo to, Maria dużo bardziej dbała o dzieci. W 1881 roku Aleksander II zmarł w wyniku zamachu. Tron objął Aleksander III, a Mikołaj został spadkobiercą po nim. W 1884 roku złożył przysięgę wierności swojemu ojcu będącego carem i przysięgę wojskową. Mieszkał z żołnierzami w koszarach. W 1887 roku otrzymał tytuł wojskowego porucznika. 17 listopada 1887 cudem przeżył po wykolejeniu się Cesarskiego pociągu. W 1889 rozpoczął poszukiwania swojej przyszłej żony. Pierwszą miała być Małgorzata Pruska, którą odrzucono z obawy o stan zdrowia i konieczność zmiany wyznania. Rok później zaprzyjaźnił się z tancerką Martyldą Krzesińską. Był to jego pierwszy poważny związek. Jednak jego ojciec nakazał zakończyć tę znajomość. 

Mikołaj zaręczył się z Alicją Fiodorowną 7 kwietnia 1894 roku, kiedy rzuciła luteranizm na rzecz prawosławia. Miał z nią szóstkę dzieci: Olgę (1895-1918), Tatianę (1897-1918), Marię (1899-1918), Anastazję (1901-1918) oraz Aleksego (1904-1918). Aleksander III zmarł 1 listopada 1894 roku. Wtedy carewicz stał się carem. Koronowany został 26 maja 1896 roku. W 1904 roku rozpoczął Wojnę z Japonią, którą wygrał. Jednak już w 1905 rozpoczęła się pierwszy zryw przeciwko niemu. Wydał manifest październikowy, który pozwolił m.in. na powrót j.polskiego  w systemie nauczania Królestwa Kongresowego. I WŚ rozpoczęła się w lipcu 1914 roku, wtedy Rosja stała po stronie Ententy. W lutym 1917 roku rozpoczęła się Rewolucja Lutowa. Mikołaj abdykował 15 marca 1917 roku, jego następcą był de facto jego brat, Michał, który nie przyjął korony. Całą rodzinę przetrzymywano w Tobolsku, a potem w Jekaterynburgu. Na początku lipca 1918 wydano wyrok, aby zamordować całą rodzinę królewską. Cała rodzina została postrzelona 17 lipca 1918 roku w Jekaterynburgu.

20 sierpnia 2000 roku został kanonizowany. W religii prawosławnej jego wspomnienie jest w dniu siedemnastego lipca, czyli w dniu zabicia. W 1971 powstał film Mikołaj i Aleksandra na podstawie książki Roberta Massie. W 2017 roku odbyła się premiera rosyjskiego filmu historycznego pt. Matylda. Opowiada o znajomości Mikołaja i Matyldy. W 2019 roku ukazał się miniserial Netflixa pt. Ostatni Carowie.