Odkrycia geograficzne, a dokładnie rok 1492 - odkrycie przez Krzysztofa Kolumba Ameryki, uznawane są za moment kończący średniowiecze i rozpoczynający nową epokę historyczną - nowożytność. Do tego przełomowego wydarzenia należy dodać również inne, wielkie osiągnięcie Casco da Gamy, który w 1498 roku odkrył morską drogę do Indii, opływając Afrykę od południa.

Wielkie wyprawy zamorskie Portugalczyków, Hiszpanów czy Włochów pozwoliły Europejczykom znacznie poszerzyć wiedzę o otaczającym ich świecie.

Ziemia nagle "stała się większa", gdyż okazało się, że nie kończy się ona na Europie, Azji czy fragmencie północnej Afryki. Niepodważalnym stało się twierdzenie o kulistości Ziemi, a ludziom ukazały się nowe, widoczne tylko z południowej półkuli gwiazdy.

Przyczyn wielkich odkryć geograficznych należy się doszukiwać w trudnościach gospodarczych jakie przeżywała Europa średniowieczna w XV wieku. Widoczne one były zwłaszcza w Portugalii i Hiszpanii, gdzie zakończyła się właśnie wojna z arabami, których wyparto z Półwyspu Iberyjskiego. Pokój oznaczał brak zajęcia dla tysięcy walczących wcześniej rycerzy, a co za tym idzie tzw. "głód ziemi".

Poza tym europejscy kupcy byli żywo zainteresowani handlem z krajami Dalekiego Wschodu, a na drodze swobodnej wymiany towarów stanęli Turcy, którzy opanowali w XV wieku cesarstwo bizantyjskie, kraje arabskie i Egipt.

Z Indii i Chin sprowadzano wówczas bardzo poszukiwane w Europie pachnidła, przyprawy korzenne i tkaniny. Zaczęto więc szukać nowych dróg handlowych, które omijałyby z dala niebezpieczne tereny opanowane przez Turków.

Kupcy europejscy byli bardzo zainteresowani bezpośrednimi kontaktami z krajami Dalekiego Wschodu, gdyż w ten sposób istniała szansa na uniknięcie pośrednictwa arabskiego, które bardzo podnosiło ceny towarów. Europa cierpiała wówczas na ujemny bilans handlowy ze Wschodem, gdyż więcej towarów sprowadzano, niż udało się wyprodukować. Powodem tego była ich słabsza jakość. Ujemny bilans handlowy powodował również, że ze Starego Kontynentu następował odpływ szlachetnych kruszców, a mała ilość pieniędzy utrudniała rozwój i podniesienie produkcji.

Największy udział w odkryciach miała Hiszpania i Portugalia.

Portugalczycy , w obliczu powtarzających się fal głodu, epidemii i zniszczeń wojennych XV wieku, zaczęli podbijać zachodnią i północną Afrykę.

wyprawy, które miały swój początek w czasach panowania króla Henryka Żeglarza przyniosły sporo sukcesów. Opanowano Wyspy Kanaryjskie, Azory oraz Zielony Przylądek (1446 rok). Po osiągnięciu Zatoki Gwinejskiej , w 1471 roku okręty portugalskie dopłynęły do równika. Ogromnym sukcesem zakończyła się wyprawa Bartolomeo Diaza z 1487 roku, która doprowadziła do odkrycia południowego krańca Afryki, nazwanego później Przylądkiem dobrej Nadziei.

Wreszcie Vasco do Gama dopłynął na czele swych okrętów morską drogą do Indii ( 1498 rok), wykorzystując drogę swego poprzednika. Przywieziono wtedy wiele cennych towarów, a co ważne nawiązano dobre kontakty z tamtejszym władcą. Odkrycie to pozwoliło Portugalii opanować w następnych latach handel z Indiami właśnie tą drogą morską.

Do wybrania innej drogi zostali zmuszeni Hiszpanie. Krzysztof Kolumb, zakładając, że Ziemia jest okrągła, postanowił dotrzeć do Indii płynąc w kierunku zachodnim. Jego trzy okręty wyruszyły 3 sierpnia 1492 roku z Kadyksu, by 12 października dotrzeć do nowego lądu, który dla Krzysztofa Kolumba był upragnionym kontynentem azjatyckim.

Pomyłka została wyjaśniona dopiero po śmierci admirała przez włoskiego badacza i przyrodnika - Amerigo Vespuciego, na którego cześć nowy kontynent nazwano Ameryką.

Wkrótce rozpoczęła się kolonizacja odkrytych ziem. W 1519 roku Kortez rozpoczął podbój Meksyku. Ponieważ w tym kraju nie znaleziono dostatecznej ilości złota, hiszpańscy konkwistadorzy wyruszyli do Ameryki Południowej. Wyprawy Franciszka Pizarra pozwoliły Hiszpanom zapanować nad dzisiejszym Peru, Kolumbią i Ekwadorem. Tak więc olbrzymi obszar Ameryki Południowej znalazł się w granicach Imperium Hiszpanii.

Na zdobytych terenach rozwijało się osadnictwo, budowano wzorowane na europejskich, nowe miasta. Rozwijało się chrześcijaństwo, pojawili się księża i zakonnicy.

Do Hiszpanii popłynęły wreszcie wielkie ilości złota i srebra.

Kolejnego przełomu dokonała wyprawa Ferdynanda Magellana w latach 1519 - 1522. Jego wyprawa, mimo śmierci samego dowódcy, opłynęła Ziemię dookoła, udowadniając jej kulistość.

Odkrycie kontynentu Amerykańskiego sprawiło, że handel z Bliskim Wschodem stracił na znaczeniu. Do Hiszpanii i Portugalii dołączyły wkrótce Anglia, Holandia i Francja.

Ogromną rolę zaczęły odgrywać szlaki morskie łączące Amerykę z Europą oraz biegnące wzdłuż Afryki do Indii. Do Europy napłynęło wreszcie złoto, a handel z nowymi ziemiami stał się niezwykle dochodowy dla państw biorących udział w odkryciach.

Rozwój kontaktów handlowych przyczynił się do rozwoju miast portowych takich jak: Lizbona, Londyn, Sewilla, Kadyks czy Amsterdam.

Odkrycia geograficzne sprawiły, że do państw biorących udział w wyprawach szerokim strumieniem popłynęło złoto. Spowodowało to duży wzrost ilości pieniędzy na rynku, a to z kolei wzrost cen. Doszło wówczas do tzw. rewolucji cenowej, która doprowadziła do upadku na zachodzie Europy gospodarki feudalnej. Efekty rewolucji były bardzo niekorzystne dla biednych chłopów i drobnych rzemieślników. Najwięcej skorzystali natomiast producenci zboża, którego cena stale rosła. Te mechanizmy sprawiły, że w Europie Środkowo - Wschodniej szlachta nastawiła się na masową produkcję zboża, wykorzystując do tego jedynie darmową pracę chłopów. To natomiast prowadziło do zacofania gospodarczego tej części kraju. ( np. w Polsce)

Odkrycia geograficzne stały się wydarzeniem zmieniającym bieg historii. Dokonały się przeobrażenia w życiu gospodarczym Europy, zmieniło się wyobrażenie ludzi o otaczającym ich świecie. Kultura europejska i wiara chrześcijańska rozprzestrzeniły się na nowe kontynenty. Europejczycy poznali wiele nowych produktów , które przywożono masowo z zamorskich kolonii np.: ziemniaki, tytoń, kukurydzę, kakao, trzcinę cukrową i wiele gatunków owoców południowych.

Nowe kontynenty pozwoliły również otworzyć Europie nowe rynki dla swych towarów, a pozbawieni ziemi ludzie mogli jej znaleźć pod dostatkiem na terenach zamorskich.

Należy jednak pamiętać o negatywnych następstwach czyli o pojawieniu się niewolnictwa czy zniszczeniu przez odkrywców wspaniałych, pradawnych kultur ludów amerykańskich.