Metodami kartograficznymi nazywamy możliwości przedstawienia rozmieszczenia na mapie różnych zjawisk i obiektów, zarówno naturalnych jak i antropogenicznych. Można te obiekty oraz zjawiska przedstawić w sposób jakościowy, kiedy przedstawiamy jedynie rodzaj danego zjawiska, bądź ilościowy, gdy obrazujemy jego natężenie lub rozmiar. W zależności od grafiki oraz przedstawienia liczbowego danego zjawiska mamy do czynienia z różnymi metodami kartograficznymi. W najprostszy sposób możemy je podzielić ze względu na grafikę lub też ze względu na metodę jaka została użyta do przedstawienia wartości liczbowych. Z przypadkiem pierwszym wiążą się metody punktowe, linijne oraz powierzchniowe, z drugim zaś na przykład metody kartogramu i kartodiagramu. Stosując metody ilościowe możemy przedstawiać liczby w absolutny sposób, który jest względnie relacjonujący, to znaczy, kiedy liczbowe wartości odniesione są do innego porównywanego zjawiska, bądź również w sposób relatywny (względny), kiedy używamy wskaźników procentowych. Używane liczby możemy podawać w sposób ciągły, dokładnie określający dany punkt lub metodą skokową używając przedziały klasowe, które nazywamy interwałami.

Do najczęściej używanych i najbardziej popularnych metod zaliczamy:

  • Kropkową - czyli przy pomocy punktów zaznaczamy na mapie obiekty, które nie mieszczą się w skali mapy, ale są dla niej ważne z merytorycznego punktu widzenia. Rozmieszczenie zaznaczamy za pomocą punktu. Każdemu punktowi przypisujemy konkretną statystyczną wartość, która opisuje wartość jednostkową określonego zjawiska. Prawidłowo rozmieszczone tego rodzaju punkty bardzo dobrze obrazują rozmieszczenie przedstawianego zjawiska na badanym terenie. Wartości jakie zostały przypisane konkretnym typom punktów należy umieścić w legendzie mapy, by posługując się nią odczytywać całkowite wartości zjawiska, które występuje na danym obszarze. Wpływa to na wielkość graficzną danego punktu. Wielkość punktów trzeba dobrać w sposób bardzo staranny, by nie dopuścić do zlania się ich na obszarze dużego zagęszczenia mając na uwadze, iż bardzo mały punkt będzie ciężko odnaleźć w miejscach o bardzo dużym rozproszeniu.
  • Izarytmiczną - służy ona do zaznaczania na mapie zjawisk ciągłych, dla których możemy określić wartość lub ilość. Są więc to linie łączące punkty z takimi samymi wartościami liczbowymi. Przykładem takich linii są: izobaty, izohiety, izotermy, izohaliny. Do bardziej specjalistycznych i chyba także rzadziej używanych izolinii należą:
  • Ekwidystanty - są to linie oznaczające równe odległości
  • Izochrony - są to linie, które oznaczają równe odstępy czasowe
  • Izopory - są to linie oznaczające jednakową zmienność wielkości w czasie danego zjawiska
  • Izofody - są to linie oznaczające jednakowe koszty podróży
  • Izohyle - są to linie wyznaczające jednakowy stopień lesistości
  • Zasięgów - służy ona do zaznaczania na mapie zjawisk rozproszonych. Linia zasięgu mówi nam, że w jej zakresie określone zjawisko występuje, ale nie na całym terenie. Możemy wyróżnić zasięgi otwarte, którymi są zasięgi wychodzące poza obszar ramki danej mapy i zasięgi zamknięte, które w całości mieszczą się na konkretnej mapie.
  • Sygnaturową - przy pomocy liter lub określonych znaków, które często kojarzą się nam z pewnym zjawiskiem, czy też obiektem zaznaczamy zjawiska o małym zasięgu lub obszarze. Wyznaczenie granic zasięgu tych obiektów jest niemożliwe w danej skali mapy. Należy ona do jednej z prostszych metod. Pokazuje ona rozmieszczenie obiektów antropogenicznych, czyli gospodarczo-mieszkalnych. Za pomocą tej metody możemy nie tylko pokazać rodzaj danego obiektu, na przykład kopalni, lecz również zaznaczyć jej specyfikę (kopalnia soli, żelaza, węgla, cynku itd.) oraz określić jej produkcję. Sygnatury mogą przybierać najróżniejsze postaci w zależności od przeznaczenia oraz skali mapy. Sygnatury mogą się od siebie różnić kształtem, wielkością oraz kolorem.
  • Kartogramu - Metoda kartogramu odnosi konkretną treść statystyczną do odpowiednich jednostek powierzchni. Tymi jednostkami jest głównie podział administracyjny. Aby stworzyć kartogram potrzebujemy odpowiednio przeliczonych statystycznych wartości, musimy ustalić również odpowiednie interwały (przedział klasowy), a także dobrać odpowiednią skalę barw, które później nanosimy na mapę z aktualnymi (w stosunku do danych) jednostkami odniesienia. Wartości statystyczne powinny być uprzednio w określony sposób przeliczone, czyli zrelatywizowane.

przedstawiamy, przy pomocy barw lub deseni, dane statystyczne dotyczące natężenia

pewnego zjawiska na danym obszarze (np. gęstości zaludnienia, stopnia zalesienia).

Barwy te i desenie nanosi się na mapę z podziałem terytorialnym danego obszaru.

  • Dazymetryczną - fakt, iż kartogram podczas posługiwania się zbyt dużymi jednostkami odniesienia, sprawia, że wypaczone zostaje rzeczywiste rozmieszczenie oraz natężenie zjawiska doprowadziło do rozpoczęcia poszukiwań innych metod. Chciano uwolnić się od dość przypadkowo wyznaczonych, sztucznych granic podziału administracyjnego, jednocześnie uwzględniając je w odniesieniu do statystycznej wartości. Owocem tych poszukiwań jest właśnie m. dazymetryczna, która wywodzi się z kartogramu oraz zachowuje wiele jego charakterystycznych cech. Jest ona pewnego rodzaju uzupełnieniem kartogramu. Stosuje się ją do stosunkowo dużych jednostek podziału administracyjnego, które znacznie różnią się od pozostałych. Posługujemy się przy niej także relatywnymi wartościami, czy też klasowymi przedziałami. Różnicę stanowią kompilacyjne, przybliżone liczbowe wartości.
  • Chorochromatyczna - inaczej nazywana powierzchniową lub metodą tła jakościowego. Dzieli się całą powierzchnię na konkretne pola, które odpowiadają występowaniu badanych zjawisk. Metoda ta prezentuje regionalizację przedstawianych zjawisk. Obszar przy tej metodzie różni się od zasięgów, gdyż zamiast oddzielnych plam oznaczających zasięgi, wynikiem metody powierzchniowej jest całkowicie pokryta mapa podzielona na regiony.
  • Kartodiagramu - przedstawiamy bezwzględne dane liczbowe, określające dane zjawisko, przy pomocy diagramów, które swą wielkością obrazują określona wielkość. Diagramy te umieszcza się także w zaznaczonych na mapie jednostkach terytorialnych. Biorąc pod uwagę charakter obiektu, możemy wyróżnić kartodiagramy punktowe i kartodiagramy obszarowe. Różnica ta wynika z faktu, czy opisywanym przez diagram obiektem jest zakład czy miasto, lub jednostka na przykład administracyjna lub region (powierzchniowa). Dzięki kartodiagramowi jesteśmy w stanie przedstawić różnoraki rodzaj oraz zakres zjawiska.

Kartodiagramem prostym nazywamy kartodiagram, który obrazuje jedną wartość na jednostkach odniesienia.

Do przedstawienia sumy paru wartości służy diagram albo wykres sumaryczny, którego wynikiem jest kartodiagram sumaryczny.

Do zobrazowania struktury określonego zjawiska służy kartodiagram strukturalny. To zjawisko rozpatrujemy za pomocą procentowych wskaźników odnosząc je do całości. Powstałe diagramy, które umieścimy na mapie będą charakteryzować się identyczną wartością równą 100%. Dopiero w ich obrębie zobrazowany będzie udział procentowy kolejnych składników.

Jeśli będziemy chcieli pokazać strukturę pewnego zjawiska na określonym terenie i jednocześnie porównać ją do struktury tego zjawiska na większym terytorium, na przykład w odniesieniu do całego kraju użyjemy kartodiagramu strukturalnego porównawczego. Metoda ta jest idealna w przedstawianiu dynamiki danego zjawiska. Dynamikę uzyskuje się poprzez posłużenie się diagramami w postaci chronologicznego wykresu, albo diagramem dynamicznym. Diagram dynamiczny złożony jest z szeregu prostych diagramów, które są ułożone pod względem dat, reprezentują one następujące kolejno fazy badanego zjawiska. Takie kartodiagramy dynamiczne służą przede wszystkim do przedstawiania rozwoju produkcji, miast lub ludności.