Państwo Tanzania, poprawna nazwa oficjalna Zjednoczona Republika Tanzanii, Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, z ang.: United Republic of Tanzania, jest państwem we wschodnim terytorium Afryki, nad wodami Oceanu Indyjskiego, w składzie zawierają się również wyspy przybrzeżne: Zanzibar, Pemba, Mafia. Jest państwem granicznym z Mozambikiem, Malawi, Zambią, Zairem, Burundi, Ruandą, Ugandą i Kenią.

Ogólne wiadomości:

  • Tanzanię zamieszkuje 28 mln mieszkańców ( dane z 1993 roku).
  • Stolicą państwa jest Dodoma ( z liczbą ludności 240 tys., 1988).
  • Głównymi miastami są (1988): Dar es-Salam ( z liczbą mieszkańców 1,3 mln), Mwanza ( z liczbą mieszkańców 223 tys.), Mbeya ( z liczbą mieszkańców 194 tys.) Tanga ( z liczbą mieszkańców 188 tys.), Zanzibar ( z liczbą mieszkańców 158 tys.).
  • Językami urzędowymi są: suahili i angielski, w użyciu stosuje się w dalszym ciągu również języki plemienne.
  • Jednostką monetarną jest: 1 szyling tanzański = 100 centów.

1. Ludność Tanzanii

Tanzanię zamieszkują ludy Bantu-Njamwezi i Sukuma ( udział procentowy w ogólnej liczbie ludności 21%), Suahili (9%), Hehet i Bena (7%) oraz ok. 120 innych grup etnicznych, m.in. są nimi plemiona nilockie (głównie Masajowie) i kuszyckie, ponadto mieszkają tu Hindusi, Arabowie i Europejczycy (głównie z Wielkiej Brytanii). Panującymi wyznaniami jest z największym udziałem chrześcijaństwo (34%), za nim jest islam (33%), animiści, hinduizm. Średnia długość życia wynosi u mężczyzn 46 lat, a u kobiet zaś 49 lat.

2. Warunki naturalne

Tanzania zajmuje powierzchnię równą 945,1 tys. km2. Ukształtowanie powierzchni jest wyżynne (płaskowyż Uniamwezi), porozcinane licznymi uskokami i rowami tektonicznymi składającymi się na system Wielkich Rowów Afrykańskich. Najwyższym szczytem jest Kilimandżaro o wysokości 5895 m n.p.m. (jest jednocześnie najwyższym szczytem Afryki). Wzdłuż wybrzeży Tanzanii ciągnie się wąski pas nizin.

Tanzania znajduje się pod panowaniem klimatu równikowego, gorącego i wilgotnego. Wartość średniej temperatury powietrza i średnie sumy opady dla stolicy kraju wynoszą kolejno: w ziemie 28 stopni C i 71 mm, w lecie 24 stopni C i 33 mm. Rzeki płynące na terenie państwa są rzekami krótkimi o dużych spadkach, główna rzeka jest Rufidżi. Największymi jeziorami są: Wiktorii, Tanganika, Niasa. Znaczna część terytorium kraju porośnięta jest sawanną, głównie trawiastą, oraz wiecznie zielonymi lasami ( zajmującymi prawie 45% powierzchni kraju). Wybrzeża porośnięte są namorzynami. Na obszarze Tanzanii znajdują się liczne parki narodowe i rezerwaty, największym z nich jest Park Narodowy Serengeti. Faunę reprezentują ciekawe gatunki: słonie, nosorożce, lwy, antylopy, bawoły, gepardy.

3. Historia

Na terytorium dzisiejszej Tanzanii odkryto szkielety istot ludzkich sprzed ok. 1,7 mln lat (Olduvai). W II tysiącleciu p.n.e. obszar ten zamieszkiwany był przez Buszmenów, wypartych później na południe w I tysiącleciu p.n.e. w wyniku napływu z głębi kontynentu ludów Bantu. Od VIII w. obszar wybrzeży i przybrzeżnych wysp (Zanzibaru, Pemba, Mafii, Kilwy) został skolonizowany przez Arabowie, poprzez zakładanie licznych osiedli i stacji handlowych. Powstałe w X w. miasto Kilwa jako bardzo waleczne podporządkowało sobie wiele innych osiedli nadbrzeżnych i funkcjonowało jako stolica sułtanatu afrykańskiego.

W XII w. pod władzą sułtana znajdował się pas wybrzeży od obszarów Kenii do terenów Mozambiku. Dotarli tu podróżnicy, badacze, naukowcy i kupcy z Egiptu, Arabii, Persji, Indii, a nawet Chin, przybywając po kruszce, zwłaszcza złoto, biżuterię z kości słoniowej, niewolników, ambrę i drzewo sandałowe. W handlowych portach na wybrzeżu szczególnemu rozwojowi podlegała kultura wytworzona z połączenia wpływów arabskich i miejscowej tradycji ludów Bantu (Suahili).

4. Pod obcym panowaniem - czas niewolnictwa

U zarania XVI w. kontrola nad sułtanatem i wyspą Zanzibar została objęta przez Portugalczyków. W XVII w. Portugalczycy zostali wyparci przez Arabów z Maskatu. W 1840 roku stolica sułtanatu została przeniesiona do Zanzibaru, który stał się największym miastem na wschodnim wybrzeży Afryki. Od około 1870 Tanzania stała się silnym państwem plemiennym wodza Wanjamwezi. Od lat 50`tych XIX w. nastąpił okres eksploracji brytyjskiej, następnie (od 1884) - niemieckiej. W 1890 państwa Wielka Brytania i Niemcy podzieliły strefę wpływów w Afryce Wschodniej, zawarli wtedy umowę zwaną helgolandzko - zanzibarską, która przyznała Wielkiej Brytanii tereny dorzecza Górnego Nilu oraz wysp Zanzibaru i Pemby, Niemcy otrzymały kontrolę nad obszarami Rwandy, Urundi (dziś Burundi) i Tanganiki (kontynentalnej części Tanzanii) - na terytoriach tych utworzono obszar Niemieckiej Afryki Wschodniej.

Na zamieszkanych przez Arabów terenach wybrzeży niemiecka ekspansja gospodarcza spotkała wiele przeszkód. Powstania zbrojne wśród miejscowych w latach 1891-1897 i 1905-1907 uległy krwawemu stłumieniu. W czasie I wojny światowej żołnierze wojsk belgijskich, brytyjskich i południowoafrykańskich zajęli niemiecką Tanganikę. W 1920 Liga Narodów oddała Tanganikę zarządowi mandatowemu Wielkiej Brytanii, Rwanda i Urundi oddano Belgii, a rejon na południe od rzeki Ruvuma (obecne tereny Mozambiku) przypadły Portugalii. Po zakończeniu II wojny światowej Tanganika została przekształcona w terytorium powiernicze ONZ będące pod zarządzaniem Wielkiej Brytanii.

5. Droga do niepodległości

Stworzone w latach 1927-1929 Afrykańskie Stowarzyszenie Tanganiki przerodziło się w 1954 w Afrykański Narodowy Związek Tanganiki (TANU), prowadzący ustawiczną i zagorzałą walkę o wyzwolenie kraju. W1958 miały miejsce pierwsze wybory parlamentarne w rejonie Tanganiki. W 1960 roku Tanganika odzyskała autonomię wewnętrzną, zaś w 1961 uzyskała niepodległość, najpierw funkcjonowała jako dominium, a od 1962 była już republiką. Pierwszym prezydentem został ówczesny przywódca partii TANU - J.K. Nyerere. Będący dalej pod zarządzaniem brytyjskim Zanzibar odzyskał w 1963 statut autonomii.

W roku następnym miał miejsce krwawy przewrót, który doprowadził do władzy wyniósł przywódcę lewicowo - nacjonalistycznej partii Afro-Shirazi-Party (ASP), szejka A. Karume, który w wyniku poparcia ze strony komunistycznych Chin oraz NRD doprowadził do wdrożenia systemu rządów wzorowanego na modelu państw komunistycznych. 26 kwietnia 1964, głównie w wyniku działań prezydenta Nyerere, Tanganika i Zanzibar połączono organizując w ten sposób Zjednoczoną Republikę Tanganiki i Zanzibaru, zmienioną następnie (październik 1964) w Zjednoczoną Republikę Tanzanii.

6. Prowadzona polityka wewnętrzna

Wyniku tych zmian prezydentem Tanzanii był nadal panujący prezydent Tanganiki - Nyerere, wiceprezydentem zaś został - prezydent Zanzibaru Karume. Ustanowiona z nowym rokiem konstytucja tworzyła nowy organizm państwowy na podstawie wzoru komunistycznego, m.in. partii TANU gwarantowała ona przywództwo polityczne. W 1967 roku prezydent Nyerere ogłosił dokument tzw. Deklarację z Arushy, w której zostały sprecyzowane zasady budowania nowego i lepszego ustroju socjalistycznego w Tanzanii.

W 1977roku w wyniku zjednoczenia monopartii obu rejonów kraju (TANU i ASP) stworzono nową rządząca Rewolucyjną Partię Tanzanii (CCM), której przewodnictwem zajął się Nyerere. W 1978 roku żołnierze ugandyjscy zajęli przygraniczny rejon Kagera, a odpowiedzią sił tanzańskich było wejście na terytoria Ugandy, opanowanie stolicy Kampalę i doprowadzając jednocześnie do zdetronizowania ówczesnego prezydenta Ugandy I. Amina Dady. W 1980 roku miała miejsce próba zamachu stanu na terenie Zanzibaru. Narastająca w Tanzanii atmosfera trudności gospodarczych i niepokojów wewnętrznych doprowadziła w 1980 do ogólnonarodowych zamieszek, pod wpływem których Nyerere zrezygnował z urzędu prezydenckiego, a stanowisko to przejął A.H. Mwinyi.

W planach nowego prezydenta jest kontynuacja polityki poprzednika jednakże nowy prezydent nie jest w stanie zwalczyć zwiększających się objawów zastoju gospodarczego. W październiku 1990 urząd prezydenta separatystycznie nastawionego Zanzibaru obiera S. Amour. Poprzez przystąpienie Zanzibaru w szeregi Organizacji Konferencji Islamskiej doszło nieszczęśliwie do dalszego wzrostu napięć z Tanganiką. W wyniku interwencji byłego szefa państwa Nyerere dochodzi do sytuacji, w której w sierpniu 1993 Zanzibar rezygnuje z członkostwa w szeregach tejże organizacji.

Dnia 30 listopada 1993 głowy państw Kenii, Tanzanii i Ugandy dokonali podpisu w Arushy układu, mającego na celu odrodzenie działań utworzonej w 1967 ( a nieszczęśliwie zerwanej w 1977) Wspólnoty Gospodarczej Państw Wschodnioafrykańskich (East African Community). W wyniku wyborów w 1995 roku zwycięża CCM, a urząd prezydenta zostaje przekazany kandydatowi - B. Mkapa.

7. Ustrój polityczny Tanzaniii

Tanzania jest federacyjną republiką prezydencką o jednoizbowym parlamencie - Zgromadzeniu Narodowym o 244 miejscach, jest również członkiem brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Zanzibar posiada własne lokalne organy władzy oraz spisaną prawnie konstytucję od 1979 roku, zmienioną potem na obecnie aktualna w1985 roku.

8. Gospodarka państwa

Gospodarka opiera się głównie na rolnictwie. Obszar użytków rolnych zajmuje około 43% powierzchni kraju. Uprawiane są: maniok, bataty, sorgo, kukurydza, orzeszki ziemne, tytoń, banany, kakaowiec, bawełna, trzcina cukrowa, herbata, agawa sizalowa ( Tanzania zajmuje 3. miejsce na świecie pod względem produkcji), goździkowiec ( produkuje łącznie 80% światowej produkcji). Rozwinęła się głównie hodowla bydła, owiec, kóz, a także leśnictwo - oprócz drewna ludność trudni się również zbiorem kory namorzynowej, kamfory, wosku pszczelego. Gospodarka Tanzanii opiera się również na morskim rybołówstwie. W kopalniach eksploatuje się diamenty, złoto, kamienie szlachetne. W Tanzanii rozwijają się takie gałęzie przemysłu jak:

  • Przemysł włókienniczy,
  • spożywczy,
  • maszynowy,
  • chemiczny,
  • skórzany.

Wielkość dochodu narodowego na jednego mieszkańca wynosi 100 USD (1991). Najwięcej ludności zatrudnionej jest w:

  • rolnictwie - 80%,
  • usługach - 15%,
  • przemyśle- 5%.

Rozwija się na coraz większa skalę handel zagraniczny - przedmiotem eksportu są główne produkty gotowe (23% eksportu), kawa (22% eksportu), bawełna (16% eksportu) a obszarami kupującymi są: Niemcy (9,5%), Indie (9,2%), Tajwan (8,6%). Import jest również ważnym elementem gospodarki kraju, importuje się głównie dobra inwestycyjne (40% importu krajowego) i energię (14% krajowego) z terytoriów: Wielkiej Brytanii (11,6%), Arabii Saudyjskiej (9,3%) i Japonii (9,1%).

9. Atrakcje turystyczne

Do grona największych i najbardziej znanych atrakcji turystycznych Tanzanii zaliczyć można liczne parki narodowe, należy do nich największy i najsławniejszy z nich - Park Narodowy Serengeti. Na terenie Dar es-Salam udostępnionymi do zwiedzania są Muzeum Narodowe i Ogród Botaniczny, a niedaleko Mwanzy - zwiedzającym udostępnione są kopalnie złota i diamentów.