Algieria - (Algierska Republika Ludowo-Demokratyczna) państwo w Afryce Północnej, położone nad Morzem Śródziemnym, powierzchnia - 2 381 741 km2, jest to drugie, co do wielkości państwo Afryki, po Sudanie. Sąsiaduje m.in. z Libią, Mali, Mauretanią, Marokiem, Nigrem, Tunezją, Saharą Zachodnią. Ludność Algierii (2002) - 32 278 000, przyrost naturalny: (17,84‰), średnia gęstość zaludnienia wynosi 12 osób/km2, na północy kraju jest ona znacznie wyższa i dochodzi do 200 osób/km2, inaczej sytuacja wygląda na Saharze gdzie średnie zaludnienie wynosi średnio 1 osoba/km2. Główne miasta Algierii to: stolica Algier (Al-Dżazair), liczba mieszkańców - 3 000 000, Oran (664 000), Konstantyna (449 000), Annaba (348 000), Satif (186 000). Mieszkańcy Algierii to w głównej mierze plemiona koczownicze.

Ustrój polityczny - W Algierii obowiązuje ustrój wielopartyjnej republiki z parlamentem składającym się z dwóch izb: Ludowego Zgromadzenia Narodowego i Rady Narodów. Prezydent jest wybierany w wolnych i powszechnych wyborach, co 5 lat. Prezydent powołuje premiera rządu.

Państwo podzielone jest na 48 wilajetów. Język urzędowy - arabski, mieszkańcy posługują się również francuskim, oraz dialektami berberskimi. Strukturę etniczną w głównej mirze stanowią: Arabowie i Berberowie (99%), Europejczycy (1%). Religie - za religię państwową uznaje się islam, poza tym mieszkańcy wyznają m.in.: muzułmanie sunniccy (99%), chrześcijanie i inni (1%). Waluta - 1 dinar algierski (AD) = 100 centymów. Przeciętne trwanie życia - mężczyźni - 68,8; kobiety - 71,6. Główne organizacje międzynarodowe: INTERPOL, LPA, MFW, ONZ, OPEC, UNESCO, UNHCR, WHO.

Warunki naturalne - Większa część Algierii znajduje się w obrębie Sahary. Która charakteryzuje się licznymi kotlinami i pustyniami piaszczystymi m.in.: Wielki Erg - wydmy dochodzą do wysokości 200 m n.p.m., Wielki Erg Zachodni, Irk al-Ikidi, oprócz pustyń piaszczystych występują na płaskowyżach (Al-Aklab, Hamadat, Tinghirt, Tadmait) pustynie kamieniste nazywane hamadami oraz żwirowe - seriry. Linia brzegowa Algierii należy do słabo rozwiniętych, wybrzeża charakteryzują się urwistością i trudno dostępnością, w pobliżu rzek często zabagnione. W okolicach Assekrem znajdują się liczne formacje wulkaniczne.

Klimat - wybrzeża Algierii znajdują się w strefie klimatów podzwrotnikowych o odmianie morskiej (roczne opady do 700-1000 mm), w północnej części kraju rzeki charakteryzują się bardzo zmiennymi stanami wód w ciągu roku, (Wadi asz- Szalif (Szelif), Summan, Sejbus, El-Kebir, Wadi at-Tafina (Tafna), Sebu) na obszarze Sahary siec suchych dolin zwanych wadi oraz słonych płytkich jezior - szottów. Na południu kraju oraz w środkowej części panuje klimat zwrotnikowy o odmianie suchej i skrajnie suchej. Średnia temperatura

w zależności od obszaru wynosi od 10°C (zima), na obszarach górskich średnia temperatura minimalna wynosi -10°C. W lecie średnia temperatura wynosi 25°C, na obszarach pustynnych temperatura maksymalna wynosi średnio 50°C. W południowej części Algierii, opady występują bardzo rzadko, nawet przez kilka lat ich brak.

W części północnej opady wynoszą średnio od 100 mm do 1000 mm w masywie Atlasu, gdzie występują również opady śniegu. Na obszarach pustynnych, liczne burze piaskowe. Znad Sahary w okresie letnim, wieje gorący i suchy wiatr zwany, sirocco. W Algierze, stolicy kraju, średnia temperatura wynosi a styczniu 12°C

a w lipcu 24°C, średnie sumy opadów dla stycznia 116 mm, dla lipca 2 mm.

Fauna i flora - na obszarze Algierii występuje w przeważającej wielkości roślinność pustynna

i stepowa. Na północy kraju również roślinność śródziemnomorska tzw. makia. W Atlasie Tellskim resztki lasów m.in. dąb korkowy. Faunę reprezentują głównie: hiena cętkowana, daniele, dziki, gazele, jelenie, hieny, mangusty, pantery, antylopy, jeżozwierze, skoczki pustynne, zające saharyjskie z ptaków: orły, sępy, kaczki, gadów: jaszczurki, żółwie, żmije, węże. Parki narodowe m.in.: Tassili Ajjer, Ahaggar, Dżurdżura (formy krasowe), Babor, Akfadu.

Historia - Algieria została zasiedlana przez plemiona berberskie w okresie starożytności. Na wybrzeżu liczne kolonie fenickie, od IX wieku p.n.e. stały się zależne od państwa Kartaginy. Około III w. p.n.e.

w środkowej części kraju utworzone zostało królestwo Numidii. Od I w. p.n.e. obszar ten znalazł się pod panowaniem Imperium Rzymskiego. W tym czasie nastąpił dynamiczny rozwój gospodarczy i kulturalny. Obszar ten zwany był spichlerzem Rzymu. Wybrzeża Algierii w V w. n.e. znalazły się pod panowaniem germańskiego plemienia Wandalów. Około 533 roku plemiona te zostały wyparte przez Bizancjum. W VII wieku część Algierii została podbita przez Arabów. Obszar, który zajęli Arabowie nazwany został Maghrebemem Środkowy. Został on włączony do kalifatu Umajjadów. W kolejnych wiekach doprowadziło do arabizacji i islamizacji ludności berberskie. Proces arabizacji i islamizacji doprowadził w II połowie VIII wieku do uzależnienie Berberów od kalifatu, którzy przyjęli doktrynę charydżytów, zaczęli również tworzyć liczne państewka. W X wieku obszar Algierii został opanowany przez szyickich Fatymidów. W okresie średniowiecza obszar Maghrebu Środkowego składał się licznych małych państewek. Tylko w XII-XIII wieku teren ten funkcjonował jako jednolite państwo, wchodzące w skład imperium berberskich dynastii Almorawidów

i Almohadów. Okres ten w Afryce Północnej i na Półwyspie Iberyjskim charakteryzował się rozwojem gospodarczym i kulturalnym. Był to również okres licznych wojen, prowadzonych pomiędzy lokalnymi władcami. Pod koniec XV wieku tereny Afryki Północnej zajmowane były przez przybywających z Hiszpanii, uchodźców muzułmańskich. Zasilali oni liczne wówczas osady berberskich piratów. Którzy zajmowali się napadaniem na statki pływające na Morzu Śródziemnym oraz na w okolicach hiszpańskich wybrzeży. Flota hiszpańska nękana ciągłymi napadami i rabunkami pirackimi, zaatakowała porty piracki, zajmując w 1509 roku Oran (znajdował się on pod władaniem Hiszpanów do 1708 roku), oraz Algier w 1510 roku. Piraci znajdujący się pod coraz większym wpływem Hiszpanów, zwrócili się o pomoc do Turków. W 1519 roku przyjęli oni przewodnictwo sułtana. W latach następnych nastąpiło wcielenie Maghrebudu Środkowego do imperium osmańskiego. Zmieniono również nazwę na Al.-Dżazair. Nazwa Algieria wzięła się od francuskiego Algérie. Od początku XVIII wieku Algieria w głównej mierze znajdowała się pod władaniem lokalnych władców - dejów, którzy w coraz większym stopniu prowadził politykę niezależną od rządów w Stambule. Polityka gospodarcza skierowana była przede wszystkim na zahamowanie wpływów europejskich na Morzu Śródziemnym i Oceanie Atlantyckim. Tureckie wpływy widoczne były głównie na obszarach nadmorskich, natomiast nie udało im się opanować obszarów w głębi kraju.

1830 r. - to początek podboju Algierii przez Francję. Miejscowa ludność stanowiła pod wodzą emira Abd al-Kadira zbrojny opór. W 1847 roku doszło do całkowitego rozbicia sił zbrojnych emira i podbicia środkowej części Algierii. Od czasu opanowania Algierii przez Francuzów, ludność głównie plemion berberskich stawiała opór w licznych powstaniach np. powstania górskich plemion w 1857, 1864, 1866, 1870, 1871 r. Francuzi opanowali obszar Algierii, nadając jej status osadniczego terytorium zamorskiego Francji, od tego czasu rozpoczęła się akcja osadnicza. W roku 1936 do Algierii przybyło około 1 miliona Europejczyków przede wszystkim Francuzów, Włochów, Hiszpanów, Maltańczyków.

W Algierii obowiązywał kodeks tubylczy, z 1881, który m.in. zabraniał muzułmanom, członkostwa

w partiach politycznych i innych organizacjach np. związkach zawodowych. Po wkroczeniu Francuzów niektóre z tych praw zostały zniesione, po I wojnie światowej zaczęły powstawać na terenie Algierii pierwsze partie polityczne, których głównym celem była walka o niepodległość i niezależność Algierii. W 1920 roku została utworzona Komunistyczna Partia Algierii, która do roku 1936 była sekcją Francuskiej Partii Komunistycznej.

W 1926 roku z inicjatywy algierskich emigrantów powstała w Paryżu - Gwiazda Północnoafrykańska, która

w 1937 roku przekształciła się w Partię Ludu Algierii. W 1931 roku z inicjatywy Ben Badis powstało Stowarzyszenie Alimów Algierskich, natomiast w 1938 z inicjatywy Farhat Abbas powstała Algierska Unia Ludowa. Powstające organizacje i stowarzyszenia za główny cel przyjęły walkę o prawa ludności miejscowej oraz utrzymanie niezależności wewnętrznej kraju z zachowaniem przyjaznych stosunków z Francją.

Podczas II wojny światowej terytorium Algierii było miejscem walk miedzy aliantami a rządami Vichy. Po II wojnie światowej sytuacja wewnętrzna w Algierii uległa znacznemu pogorszeni, głównie z powodu narastającego, wśród ludności tubylczej, niezadowolenia z zależności kolonialnej. W 1946 roku został założony Ruch na Rzecz Triumfu Wolności Demokratycznego z inicjatywy tej organizacji powstała w konspiracji Organizacja Specjalna, której celem było przygotowanie powstania zbrojnego. Na czele Organizacji Specjalnej stanął Komitet Rewolucyjnej Jedności i Akcji, który przekształcił się po wybuchu powstania 1 XI 1954 roku

w Front Wyzwolenia Narodowego (FWN). W latach 1954-1958 na terytorium całej Algierii zostało opanowane przez zbrojnie powstanie. W 1958 roku została powołany w Kairze, Tymczasowy Rząd Republiki Algierskiej, na którego czele stanął premier Farhat Abbas. Rozpoczął on rozmowy z rządem francuskim, zakończone podpisaniem 18 III 1962 roku, porozumienia w Évian-les-Bains. Francuscy osadnicy skupieni w organizacji OAS, sprzeciwiali się podjętym rozmowom, po podpisaniu układu w Évian-les-Bains, nastąpiło nasilenie działań zbrojnych przez bojówki OAS. Działania te w ostateczności doprowadziły do emigracji ludności europejskiej.

W 1962 roku z Algierii wyjechało około 80% osadników.

W 1962 roku Algieria odzyskała niepodległość, stała się członkiem ONZ. W 1963 roku powstała pierwsza konstytucja, na czele rządu i republiki algierskiej stanął A. Ben Bella, który w 1963 roku został pierwszym prezydentem Algierii. W obowiązującej Algierskiej Karcie Narodowej w 1964 roku, został zapisany program dalszego rozwoju politycznego i społecznego państwa (kierunek socjalistyczne), główna partia rządzącą została FWN (Front Wyzwolenia Narodowego). W 1965 roku po zamachu stanu, na czele rządu stanęła Rada Rewolucyjna z przewodniczącym, H. Bumedienem, który w latach 1976-1978 obejmował stanowisko prezydenta Algierii. Okres ten to liczne reformy m.in. rolne oraz proces nacjonalizacji przemysłu. W 1971 roku upaństwowienie głównych złóż algierskiej ropy naftowej i gazu ziemnego. Lata 80-te to okres pogorszenia stosunków wewnątrz kraju, rosnące trudności gospodarcze i zadłużenie państwa. Prezydentem Algierii w tym okresie, od 1979 roku był B. Dż. asz-Szazili. Rosło niezadowolenie wśród mieszkańców, ożywienie opozycji politycznej oraz fundamentalistów muzułmańskich. W 1988 roku liczne zamieszki i protesty w algierskich miastach, których wynikiem było zorganizowane referendum powszechne, w którym przeszło 90% mieszkańców opowiedziało się z wprowadzeniem reform w konstytucji. W 1989 przeprowadzono pierwsze zmiany w dotychczasowej konstytucji, m.in. wprowadzono system wielopartyjny, zniesiono obowiązujące do tej pory zasady algierskiego socjalizmu, pojawił się natomiast nowy kierunek - utworzenie demokratycznego państwa oraz rozwój gospodarki rynkowej. W 1990 roku odbyły się pierwsze demokratyczne wybory do władz terenowych. Zwyciężył Muzułmański Front Ocalenia zdobywając 53% głosów, po tym zwycięstwie nasilił się konflikt pomiędzy rządzącym wówczas FWN a Muzułmańskim Frontem Ocalenia. W Algierii w wyniku narastającego konfliktu doszło do zamieszek, w wyniku, których rząd podał się do dymisji, wprowadzono stan wyjątkowy. W grudniu 1991 roku odbyły się po raz pierwszy, powszechne wybory do parlamentu. W pierwszej turze zwyciężyła Muzułmański ront Ocalenia. Kolejny zamach stanu w styczniu 1992 roku, doprowadził do przejęcia władzy przez wojsko oraz zdymisjonowania prezydenta, wyroby zostały unieważnione. Powstała rada państwa składająca się z pięciu członków. W lutym 1992 roku ze względu na sytuację, wprowadzono w Algierii stan wyjątkowy. Muzułmański Front Ocalenia od marca miał zakaz funkcjonowania. W czerwcu 1992 roku dokonano zamachu stanu na prezydenta M. Bu Dijafa, który został zamordowany. Prezydentem został w lipcu 1992, A. Kafi, funkcję tą pełnił do 1994 roku. Premierem został B. Abd es-Salam. Od 1992 roku Algieria objęta była wojną domową, w której zginęło do 1998 roku 65 000 ludzi. Od 1994 podjęto próby współpracy

z opozycją, głównie berberską oraz fundamentalistami. W listopadzie 1994 roku, w Rzymie doszło do spotkania przedstawicieli algierskich partii politycznych, celem spotkania było porozumienie się miedzy sobą, zakończenie walk i zamieszek oraz przestrzeganie praw człowieka w Algierii. Spotkanie nie zostało uznane przez ówczesny rząd. W 1995 urząd prezydenta objął L. Zeroual, w referendum przeprowadzonym rok później, przyjęto zmiany w konstytucji, umacniające pozycję prezydenta. W lipcu 1997 roku odbyły się wybory parlamentarne, które zwyciężyło Narodowe Zgromadzenie Demokratyczne, popierające prezydenta Zerouala. W wyborach samorządowych (październik 1997) oraz do izby wyższej parlamentu, Rady Narodu, zwycięstwo odnieśli zwolennicy prezydenta. W styczniu 1998 roku, rozpoczęła się misja Unii Europejskiej, której celem było zbadanie przyczyn masowych zbrodni w Algierii. W 1999 roku odbyły się kolejne wybory prezydenckie, które zostały zbojkotowane przez opozycję, prezydentem został A. Bonteflik, mający poparcie armii.

Gospodarka - Algieria po odzyskaniu niepodległości w 1962 roku, była w większości krajem rolniczym. Po zmianach na scenie politycznej, nastąpił dynamiczny rozwój gospodarczy. Rozpoczął się proces uprzemysłowienia kraju, zmiany te były możliwe dzięki dochodom ze sprzedaży ropy naftowej. Polityka gospodarcza nastawiona była głównie na rozwój sektora państwowego, nastąpił proces nacjonalizacji przemysłu i innych działów gospodarki. W latach 80-tych nastąpił znaczy spadek cen ropy naftowej, co spowodowało duży deficyt bilansu handlowego. Z powodu dużego zadłużenia Algierii, uzyskiwane przez państwo dochody są przeznaczane na jego spłatę (25 mld dolarów długu w USA) oraz na pokrycie kosztów konsumpcji.

Z powodu niekorzystnych warunków klimatycznych, ukształtowania terenu, prymitywnych metod uprawy ziemi a także przeludnienia algierskich wsi, uzyskane plony nie są wystarczające na pokrycie zapotrzebowania na żywność. Również prowadzona polityka rolna, nie prowadzi do poprawy warunków na wsiach. Struktura produkty krajowego brutto przedstawia się następująco (1989): rolnictwo - 9% udział, przemysł, - 37% z czego 17% - przemysł przetwórczy, budownictwo - 16%, usługi - 37%, PKB na jednego mieszkańca w 1989 roku wynosiło: 2027 USD. W Algierii głównymi surowcami eksploatacyjnymi są: rudy żelaza, cynku, ołowiu, miedzi, fosforytów, węgiel kamienny, sól kamienną, gips, rtęć, uran. W wydobyciu rtęci Algieria zajmuje 4. miejsce na świecie - 347 ton, 12,4% (1997). W Algierii dochód narodowy (1999) wynosił na 1 mieszkańca 47000 USD, inflacja (1999) - 4,2%, zadłużenie (1999) wynosiło 30 mld USD. Struktura zatrudnienie w Algierii przedstawia się następująco: w usługach pracuje 51% mieszkańców, w przemyśle 26%, rolnictwie 23%. W handlu zagranicznym do głównych towarów eksportowych należy ropa naftowa - 96,6%, metale - 0,9%, fosforyty - 0,4%, towarami importowymi są: dobra inwestycyjne 32,6% i żywność 25,3%.

Do głównych partnerów handlowych Algierii zalicza się: Francję, Włochy, Niemcy, USA, Hiszpanię. Dochody uzyskiwane z eksportu wynoszą - 13,7 mld USD (1999) a z importu - 9,3 mld USD (1999).

Rolnictwo - rozwój rolnictwa w Algierii jest ograniczony ze względu na niekorzystne warunki klimatyczne. Ziemie uprawne stanowią zaledwie 3% powierzchni kraju, znajdują się głównie w północnej części kraju, 5% gruntów ornych jest sztucznie nawadniane. Około 1/3 ziem uprawnych i gospodarstw jest własnością państwa i spółdzielni państwowych. Uprawiane i zagospodarowywane ziemie na pustyni od 1983 roku są w większości własnością prywatną. Do głównych zbóż uprawnych w Algierii należą: pszenica, jęczmień, owies. Uprawia się również: ziemniaki, pomidory, cebulę, karczochy, winorośl, arbuzy, figi, daktyle, oliwki, brzoskwinie, rośliny cytrusowe, palmę daktylową, tytoń. Wśród zwierząt hodowlanych dominują; owce, kozy, bydło, osły, wielbłądy. Rozwój rybołówstwa (tuńczyk, sardynki, szprotki). Algieria należy do największych producentów korka. Występujące często w Algierii susze oraz plagi głównie szarańczy, powodują znaczne zniszczenia w uprawach.

Przemysł - W Algierii dominuje przemysł rafineryjny, intensywny rozwój również przemysłu hutniczego głównie huty żelaza, przemysły transportowego (produkcja samochodów osobowych, ciężarowych, maszyn rolniczych), przemysł metalowy, elektroniczny, elektromaszynowy, materiałów budowlanych, odzieżowy, włókienniczy oraz spożywczy (produkcja konserw, mleczarnie, młyny, przetwórnie owocowo-warzywne). Rozwija się również rzemiosło. Elektrownie opalane głównie ropą naftową i gazem ziemnym.

W 1989 roku został uruchomiony pierwszy reaktor jądrowy. Komunikacja i transport głównie na północy kraju. Dominuje transport samochodowy (łączna długość dróg wynosi 104 tys. km, z czego 71,6 tys. km to drogi asfaltowe) i kolejowy (długość linii kolejowych wynosi 4,8 tys. km.). W rejonach nadmorskich duże znaczenie odgrywa żegluga kabotażowa (główne porty morskie: Algier, Konstantyna, Annaba, Arziw, Dżidżili, Bidżaja, Sakikda) Algieria posiada 5 portów międzynarodowych portów lotniczych. Przez Algierię biegną liczne rurociągi i gazociągi m.in. największy Maghreb-Sycylia, biegnący przez terytorium Tunezji. Budowany jest również rurociąg Maghreb-Hiszpania, który ma przebiegać przez Maroko. W Algierii, silnie rozwinięte usługi turystyczne.

Sztuka i kultura - najstarsze zachowane ślady kultury i sztuki na terytorium Algierii pochodzą z okresu paleolitu i neolitu są to naskalne malowidła, ryciny i rzeźby m.in. na obszarze Sahary i Atlasu, (wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Przyrody UNESCO). W sztuce okresu starożytnego (III - II w. p.n.e.), widać wyraźne wpływy fenickie. Z przełomu II i I w. p.n.e. zachowały się grobowce władców mauretańskich budowane w stylu hellenistycznym. Na obszarach gdzie istniały miasta rzymskie (I - V w.) zostały odnalezione pozostałości monumentalnych budowli, świątyń z zachowanymi mozaikami, malowidłami i płaskorzeźbami.

W architekturze obronnej i sakralnej wyraźne są wpływy kultury bizantyjskiej, rozwój około VI wieku. Największy rozkwit sztuki i kultury algierskiej nastąpił w XII wieku w okresie panowania dynastii Almorawidów, wpływ kultury i sztuki islamu, głównie budynki obronne, pałace w Algierii, Aszirze. Wiek XVII i XVIII to przede wszystkim rozwój sztuki, głównie inspirowanej kultura turecką, natomiast wiek XIX to przede wszystkim wpływy europejskie głównie sztuki francuskiej. Widoczne jest to w architekturze pochodzącej z tego okresu.