Zagadnieniem interesującym nas najpierw jest definicja lasu. Za las uważamy zorganizowany i wzajemnie powiązany zespół roślinności, w którym przewaga ilościowa znajduje się po stronie roślin drzewiastych. Znane są dwa sposoby powstawania lasów: naturalny i spowodowany ingerencją człowieka. Obecnie powierzchnia zajmowana przez lasy wynosi ok. 28% ogólnej powierzchni Polski. Największy wskaźnik zalesienia notuje się w województwie lubuskim, a zdecydowanie najmniejszy w województwie łódzkim.

W skali światowej, lasy na kuli ziemskiej zajmują ok. 40 milionów km2. Stanowi to około 30% ogólnej powierzchni wszystkich lądów na Ziemi. Spoglądając z dystansu na gospodarkę leśną ostatnich lat, należy ocenić ją negatywnie. Niedawno na arenie międzynarodowej zaczęto poruszać problemy niszczenia i obumierania lasów, głownie w wyniku doraźnej, nieprzemyślanej i dewastacyjnej działalności człowieka.

Lasy spełniają bardzo wiele funkcji, z których kilka chciałbym wymienić:

- wypoczynek;

- turystyka;

- owoce leśne, grzyby;

- drewno na potrzeby przemysłowe;

- drewno na opał;

- naturalna zapora dla wiatru;

- ochrona gleby przed erozją;

- regulacja stosunków hydrologicznych;

- wymiana dwutlenku węgla na tlen;

Jeszcze około stu lat temu, lasy ceniono głownie ze względu na ich właściwości surowcowe, głownie drewna. Dzisiaj mamy świadomość tego, że w skali globalnej lasy spełniają o wiele więcej funkcji, często istotnych dla ludzkiego życia.

Istnienie lasów bezpośrednio oddziałuje na klimat i pogodę na danym terenie. Jak wcześniej wspomniałem, lasy stanowią czynnik regulujący wyminę dwutlenku węgla na tlen. Im wyższe stężenie dwutlenku węgla w atmosferze tym wyższa temperatura powietrza. Duże kompleksy leśne określane są bez przesady "fabrykami tlenu". Rośliny posiadają tą właściwość, że w procesie fotosyntezy wchłaniają z atmosfery dwutlenek węgla i oddają nam w zamian życiodajny tlen.

Ponadto, rola lasów w życiu człowieka i ziemi nie ogranicza się tylko do powyższej. Lasy w znacznym stopniu wpływają na gleby, ruchy mas powietrza, gospodarkę wodną ziemi i wilgotność atmosfery. Te funkcje są niezauważalne na co dzień, ale łatwo dostrzegalny jest ich brak po wycięciu kompleksu leśnego, w postaci powodzi, osuwisk, pustynnienia. Wody z opadów są zatrzymywane w ściółce leśnej. Zauważalne jest to, że na terenach leśnych wolniej przebiega proces topnienia śniegu. Las w ten sposób hamuje gwałtowny, powierzchniowy spływ wody, zabezpiecza ziemię przed erozją a w efekcie przeciwdziała powodziom. Ponadto wzrastają zasoby wód gruntowych, a co za tym idzie, wydajność źródeł. Wycinaka lasu na stokach górskich o dużym nachyleniu może zwiększyć tempo erozji nawet stukrotnie, gdyż stanowi jedyną na takim terenie barierę dla wód opadowych.

Korony drzew stanowią naturalną zaporę dla szybkiego przedostawania się wód opadowych do gleby. Ponadto kondensują parę wodną wpływając w sposób istotny na wilgotność gleb terenów lesistych. Co ciekawe, w lasach szybkość przewiewu mas powietrza spada do zaledwie kilku procent, co przyczynia się do zwiększenia się możliwości retencji na obszarach leśnych.

Obumieranie roślin w lasach i opad resztek powoduje wzbogacanie ściółki leśnej, a procesy rozkładu wzbogacają glebę w składniki odżywcze tak bardzo potrzebne do uprawy roślin. Walory zdrowotne lasów zyskują na znaczeniu w dobie postępującej urbanizacji i uprzemysłowienia, nie wspominając o ich walorach estetycznych, tworzących przyjazną atmosferę do odpoczynku dla człowieka.

W krajach o wysokim stopniu uprzemysłowienia lasy postrzegane są jako bogactwo narodowe, którego nie można wycenić w kategoriach ekonomicznych. Gospodarka leśna tych krajów dąży do pogodzenia społecznych i biologicznych funkcji lasów, z ich wartościami surowcowymi i produkcyjnymi. Napotyka to wiele problemów i wymaga różnych metod gospodarowania terenami leśnymi. Panuje się przeznaczanie określony partii leśnych na surowiec drzewny, tereny służące rekreacji i wypoczynkowi, a niektóre z nich zamyka się, tworząc z nich rezerwaty przyrody, by ocalały nienaruszone dla przyszłych pokoleń. Wycięty las jest zastępowany nowym poprzez ponowne zalesianie. Bardzo istotna jest również odpowiednia polityka pielęgnacyjna. Wycina się drzewa zarażone nieodwracalnie szkodnikami, sadzi się bardziej odporne gatunki, odpowiednio nawozi się tereny nowo zalesiane, stosuje się szeroko środki ochrony roślin.

Las jest dla człowieka źródłem dla wielu produktów potrzebnych w codziennym życiu. Przykładowo, korek otrzymujemy z kory drzewa korkowego, lateks otrzymujemy z drzewa kauczukowego, który następnie wykorzystywany jest do produkcji gumy. Kilka wieków temu, prawie cała Europa była pokryta lasami. Tak samo wschodnia część USA. Pięciowiekowa działalność człowieka na tych terenach spowodowała, że te zasoby zostały niemal całkowicie zniszczone. Jeżeli las jest umiejętnie zagospodarowany, może stanowić niewyczerpane i odnawialne źródło surowców. Jeżeli las ulegnie zniszczeniu, przykładowo poprzez ogień, to ma on zdolność do samoistnego odrodzenia. Zwykle na początku pojawiają się szybko rosnące drzewa, które następnie dają schronienie następnym. I tak cały ekosystem ulega regeneracji, niestety podczas bardzo długiego okresu czasu.

Lasy istniejące powinny być starannie pielęgnowane. Wyrąb powinien odbywać się w sposób planowy i przemyślany, z jednoczesnym sadzeniem nowych drzew. Drzewa iglaste rosną stosunkowo szybko, dlatego warto je sadzić, jeżeli chcemy dany teren szybko zalesiać. Liściaste w większości rosną stosunkowo wolno i pożytek z nich będą miały dopiero następne pokolenia.

Nie zapominajmy o tym, że lasy stanowią naturalne schronienie dla wielu gatunków zwierząt, często zagrożonych gatunków. Las dostarcza im pożywienia i jest ich naturalny miejscem życia. Bez niego skazane są na zagładę.

Troszcząc się o lasy, jednocześnie dbamy o przyszłość naszej egzystencji, a także o warunki życia następnych pokoleń.