Hydrosfera to wodna powłoka Ziemi.

Całkowita objętość wód na Ziemi szacowana jest na 1 390 000 000 km3

Z czego we wszechoceanie znajduje się 96,5 % objętości całej hydrosfery. Wody podziemne oraz lądolody i lodowce stanowią 3,4 % zasobów hydrosfery. W rzekach, jeziorach, bagnach i biosferze znajduje się 0,5 % objętości całej hydrosfery.

Pojęcia

Obiegiem wody nazywamy ciągłe przemieszczanie się wody oraz towarzyszące temu zmiany stanu jej skupienia. Wyróżniamy dwa rodzaje obiegów:

- mały obieg - wywołany jest parowaniem i sublimacją oraz dyfuzja pary wodnej z powietrzem,

- wielki obieg - to przechodzenie wody krążącej w wodę związaną w litosferze a następnie powrót do obiegu małego wskutek procesów metamorficznych i magmatycznych

Retencja wody to czasowe zatrzymanie wody na obszarze zlewni powodujące opóźnienie jej odpływu.

Transpiracja to proces parowania wody z roślin.

Infiltracja to proces wsiąkania wody w glebę.

Źródło to punktowy wypływ wody z powierzchni Ziemi

Bilans wodny to zależność między ilością wody przybywającej a ubywającej na danym obszarze i w danym czasie.

Podział mórz:

Morze przybrzeżne: oddzielone jest od oceanu łańcuchem wysp lub półwyspem (n. Morze Południowo - Chińskie),

Morze międzywyspowe: położone jest między wyspami (Morze Celebes),

Morze otwarte: jest szeroko połączone z oceanem (Morze Północne),

Morza śródziemne:

  • międzykontynentalne - położone miedzy kontynentami (Morze Czerwone, Śródziemne)
  • wewnątrzkontynentalne - objęte brzegami jednego kontynentu (Morze Czarne, Bałtyckie)

Źródła dzielimy na:

a) zstępujące:

- warstwowe - gdy powierzchnia ziemi przecina warstwę wodonośną a na granicy warstwy wodonośnej i nieprzepuszczalnej tworzy się źródło,

- szczelinowe - woda wypływa z szczeliny przecinającej powierzchnie ziemi,

- rumowiskowe - woda wypływa z gruzowiska skalnego w obszarze kontaktu z warstwa nieprzepuszczalną.

b) wstępujące:

- dolinne - tworzą się w miejscach wcięcia doliny rzecznej w warstwę wodonośną,

- szczelinowe - woda wypływa ze szczeliny której wylot położony jest powyżej kanałów doprowadzających do niej wodę,

- przelewowe - powstaje gdy w warstwie przepuszczalnej, która ułożona jest ukośnie, woda podnosi swój poziom tak wysoko że w kontakcie z warstwą nieprzepuszczalną dochodzi do jej odpływu,

- uskokowe - woda wypływa z miejsca gdzie warstwa wodonośna została wskutek ruchów tektonicznych przecięta wzdłuż lustra uskoku.

Lądolody i lodowce górskie

Glacjologia- to nauka zajmująca się lodowcami i lądolodami .

Aby mogły powstać lodowce i lądolody muszą zostać spełnione odpowiednie warunki. Do warunków klimatycznych sprzyjających powstawaniu lodowców i lądolodów należą: występowanie obfitych opadów śniegu oraz występowanie ujemnych temperatur powietrza. Do warunków geomorfologicznych można wskazać występowanie zagłębień terenu w których mógłby osadzać się śnieg. Warunki takie spełniają obszary górskie oraz tereny położone w wysokich szerokościach geograficznych. Na obszarach tych w ciągu roku przybywa więcej śniegu niż go ubywa.

Głównymi elementami budującymi lodowiec są:

- pole firnowe,

- jęzor lodowcowy,

- czoło lodowca.

Granicą wiecznego śniegu nazywamy granice powyżej której w ciągu roku przybywa więcej śniegu niż ubywa. Powyżej takiej granicy mogą tworzyć się lodowce. Wysokość występowania górnej granicy śniegu zależy od szerokości geograficznej i wysokości n.p.m.

Ponad 85 % obszarów zlodowaciałych przypada na Antarktydę. Ponad 12 % powierzchni zlodowaciałych przypada na Grenlandię a 3% stanowią lodowce górskie.

Współcześnie dzielimy istniejące masy lodowcowe na:

- lodowce górskie,

- czapy lodowcowe zwane też lodowcami fieldowymi (występują na obszarze Europy Północnej w Norwegii i na Islandii,

- lądolody - to wypukłe pokrywy lodowe. Poruszają się we wszystkich kierunkach szerokim frontem. Spływający lód tworzy często tzw. lód szelfowy, który załamując się daje początek górom lodowym. Zjawisko to nazywane jest cieleniem się lodowca. Największym lodowcem szelfowym na ziemi jest Bariera Rossa.

Dzialalność lądolodów i lodowców

Działalność erozyjna

- detrakcja - to wyorywanie okruchów i bloków skalnych z podłoża,

- egzaracja - zdzieranie materiału skalnego różnego pochodzenia przez nasuwające się czoło lądolodu,

- detersja - wygładzanie przez lodowiec podłoża skalnego

Formy działalności erozyjnej

Rysy, zadziory, bruzdy, wygłady, mutony, barańce.

Działalność transportowa

Morena to materiał pochodzący zarówno z procesów niszczenia ścian skalnych jak i z niszczonego podłoża,

Moreny:

- powierzchniowa - głazy, bloki i pyły zgromadzone na powierzchni lodowca,

- wewnętrzna - materiał pochodzący przeważnie z obszaru firnowego, jest rozmieszczony nierównomiernie w masie lodowcowej,

- boczna - rozciąga się po dwóch stronach jęzora lodowcowego przyjmując postać wałów. Materiał budujący morenę boczną pochodzi z procesów niszczenia, głównie jest zwietrzelina odpadająca ze ścian skalnych,

- denna - znajduje się w dolnej części lodowca i jest różnie wykształcona, w zależności od typu termicznego lodowca,

- czołowa - to ciąg pagórków i wzniesień o wysokości do kilkudziesięciu metrów powstałe w czasie dłuższego postoju lodowca lub lądolodu. Materiał akumulowany jest w bezpośrednim sąsiedztwie krawędzi lądolodu (morena czołowa akumulacyjna) lub jest wciśnięty, pchnięty przez czoło lądolodu (morena czołowa spiętrzona).

Działalność wód lodowcowych

Ozy - wąskie, długie i kręte ciągi wzgórz lub wały, długie niejednokrotnie na kilkanaście kilometrów. Odpowiadają one przebiegowi dawnych rzek w tunelach lodowcowych,

Pola sandrowe - rozległej powierzchni piaszczysto - żwirowe stożki napływowe wód płynących na przedpole lodowca,

Kemy - wydłużone lub okrągławe pagórki o wysokości do kilkudziesięciu metrów powstałe w wyniku w wyniku osadzania się materiału w obrębie szczelin lodowca.

Drumliny - owalne, niewysokie pagórki i wzgórza o wydłużonym, zgodnym z kierunkiem przebiegu ruchu lądolodu,

Jeziora rynnowe - powstają w na drodze erozji wód płynących pod lodowcem.