Badaniem zjawisk wulkanicznych zajmuje się nauka zwana Wulkanologią. Wulkanizm ciągle odgrywa ogromną rolę w procesie kształtowania powierzchni kuli ziemskiej. Zjawiska wulkaniczne nierozerwalnie są związane w wydobywaniem się z głębi Ziemi magmy, gazów oraz różnego rodzaju stałych produktów. Magmę, która wydostanie się na powierzchnie nazywamy lawą. Magma wydostaje się z wnętrza ziemi przez komin wulkaniczny lub przenika między szczelinami. Proces wylewania się magmy i innych produktów na powierzchnię nazywamy erupcją. Właściwości chemiczne tejże magmy, może być zasadowa lub kwaśna, determinuje rodzaj (szczelinowa, kraterowa) oraz przebieg erupcji (gwałtowny, spokojny).
Lawa rzadka (zasadowa), która krzepnie bardzo wolno prowadzi do utworzenia wulkanów tarczowych o szczelinowych i spokojnych wybuchach.
Lawa lepka (kwaśna), która bardzo szybko ulega krzepnięciu zamyka w ten sposób ujście krateru, utrudniając tym samym ulatnianie się gazów, buduje wulkany stożkowe. Gromadzące się gazy sprężają się zyskując bardzo dużą moc co często prowadzi do wielkich erupcji, których skutki są tragiczne.
Erupcje jak również wulkany możemy podzielić na trzy rodzaje ze względu na wydobywające się materiały oraz przebieg:
- EKSPLOZYWNE- podczas erupcji wyrzucany jest jedynie materiał piroklastyczny: lapille (materiał gruboziarnisty), popioły i pyły wulkaniczne, bomby wulkaniczne ( owalne bryły lawy), piasek wulkaniczny.
- LAWOWE (efuzywne)- charakteryzują się jedynie wylewem lawy i wypuszczaniem gazów np. na Hawajach i Islandii.
- MIESZANE ( stratowulkany)- Wylewy lawy występują na przemian lub jednocześnie z wyrzucaniem materiału piroklastycznego.
Wszystkim typom erupcji towarzyszy wydobywanie się gazów: CO2 ,SO2 ,H2S ,HCl i para wodna.
Pod względem aktywności dzielimy wulkany na:
- Czynne- częste erupcje przerywane okresami spokoju np. Wezuwiusz i Etna
- Drzemiące- erupcje miały miejsce w czasach historycznych, od dłuższego okresu nie notowano erupcji np. Fuji - jama
- Wygasłe- nie przejawiające już żadnej aktywności
PLUTONIZM- jest zjawiskiem geologicznym związanym z krzepnięciem oraz krystalizacją magmy w głębi Ziemi. Magma wciskając się między skały tworząc intruzje, wśród których możemy wyróżnić np.
Lakkolity- intruzje magmy w formie bochenka wciśnięte między warstwy skał, dlatego należy do intruzji zgodnych
Batolity- wielka intruzja o rozszerzających się ku dołowi ścianach zbudowana ze skał głębinowych, intruzja ta przebija warstwy skalne
Na koniec dodam, że pierwotne ułożenie np. skał osadowych charakteryzuje się poziomym układem warstw. Każda z warstw jest odrębną jednostką ograniczoną od góry stropem a od dołu spągiem. Właśnie między takie warstwy wciska się płynna, gorąca lawa. Może ona prowadzić także do powstawania dyslokacji, czyli przemieszczania się fragmentów pierwotnych skał. Następuje przerwanie ciągłości tych warstw, które nagle się urywają, a w innym miejscu pojawiają się już w innym poziomie.
