Ruch obiegowy Ziemi ( inaczej ruch postępowy) polega na okrążaniu Słońca przez planetę po eliptycznej orbicie. Średnia prędkość tego ruchu wynosi 30 km/s. Jedno pełne okrążenie zajmuje Ziemi 365 dni, 5 godzin, 48 minut i 45,9 sekund, czyli 1 rok. Po każdych czterech latach te około 6 godzin z każdego roku zostaje dodane jako jeden dzień do najkrótszego miesiąca, czyli do lutego. Są to wówczas tzw. lata przestępne, w czasie których luty liczy sobie 29 dni, a nie 28 jak to ma miejsce w przypadku normalnych lat (lata zwykłe). Ruch ten odbywa się niezgodnie z ruchem wskazówek zegara. Ponieważ orbita ziemska ma kształt owalny, podczas swojej drogi wokół Słońca znajduje się w różnej od niego odległości:

  • najdalej (aphelium) - 152 mln km, ok. 4 - 5 lipca,
  • najbliżej (peryhelium) - 147 mln km, ok. 2 - 3 stycznia.

Średnia odległość Ziemi od Słońca wynosi zatem 150 mln km.

Płaszczyzna orbity ziemskiej (ekliptyki) jest nachylona w stosunku do płaszczyzny równika pod kątem 23°27', natomiast oś ziemska jest nachylona do płaszczyzny ekliptyki pod kątem 66°33'.

Skutkiem tego ruchu przy stałym nachyleniu osi Ziemi a stosunku do płaszczyzny ekliptyki, które wynosi 66°33', jest zróżnicowany kąt padania promieni słonecznych na płaszczyznę planety w zależności od szerokości geograficznej. Dlatego też można wyróżnić 3 stref oświetleniowych na kuli ziemskiej rozkładające się równomiernie po obu stronach równika. Są to:

  • strefa międzyzwrotnikowa - od zwrotnika Raka po zwrotnik Koziorożca, najlepiej oświetlona, promienie słoneczne przemierzają najkrótszą drogę i padają prostopadle, dlatego niosą największa energię, dwa górowania Słońca w ciągu na równiku (21 III oraz 23 IX), jedno górowanie Słońca nad zwrotnikiem w ciągu roku ( zwrotnik Raka - 22 VI; zwrotnik Koziorożca - 22 XII),
  • strefa umiarkowanych szerokości geograficznych - od zwrotników po koło podbiegunowe, wysokość Słońca maleje w miarę oddalania się od zwrotnika, natomiast zwiększa się kąt padania promieni, co wydłuża ich drogę i zmniejsza ilość niesionej energii,
  • strefa podbiegunowa - od koła podbiegunowego po biegun.

Wędrówka Słońca między zwrotnikami w ciągu roku powoduje zmiany w oświetleniu poszczególnych półkul i powoduje występowanie astronomicznych i klimatycznych pór roku. Zmianom astronomicznych pór roku towarzyszy zmiana długości dnia i nocy ze względu na zmianę szerokości geograficznej, w której ma miejsce górowanie Słońca w zenicie:

  • 21 III - Słońce góruje w zenicie nad równikiem, co powoduje jednakowe oświetlenie całej kuli ziemskiej. Jest to data równonocy wiosennej, kiedy długość dnia jest równa długości nocy,
  • 22 VI - Słońce góruje w zenicie nad zwrotnikiem Raka, co powoduje oświetlenie całej półkuli północnej. Ta data wyznacza najdłuższy dzień i najkrótszą noc w roku, czyli tzw. letnie przesilenie. Nad obszarami podbiegunowymi półkuli północnej ma miejsce wówczas dzień polarny, podczas którego Słońce praktycznie wcale nie zachodzi,
  • 23 IX -ponowne górowanie Słońca nad równikiem i równomierne oświetlenie obu półkul. To data równonocy jesiennej, kiedy zarówno dzień jak i noc trwają 12 godzin,
  • 22 XII - Słońce w zenicie nad zwrotnikiem Koziorożca. Powoduje to oświetlenie całej półkuli południowej i dzień polarny nad biegunem południowym, natomiast noc polarną nad biegunem północnym. Jest to data przesilenia zimowego.

Podsumowując, najważniejszymi następstwami ruchu obiegowego Ziemi są:

  • roczny rytm zmian pór roku,
  • roczna paralaksa gwiazd, czyli różnica między kierunkiem do danej gwiazdy ze Słońca i z Ziemi,
  • zróżnicowanie długości dnia i nocy w ciągu roku (dłuższy dzień w lecie, krótszy w zimie),
  • zjawiska dnia i nocy polarnej w obszarach okołobiegunowych,
  • występowanie stref oświetlenia Ziemi, z którymi są związane strefy klimatyczne planety, co jest spowodowane zróżnicowaniem kąta padania promieni słonecznych na płaszczyznę płaską. Zmniejsza się on wraz z oddalaniem od równika, powodując różnice w termice danych miejsc na Ziemi,
  • różna wysokość Słońca nad horyzontem w zależności od szerokości geograficznej (maleje wraz z oddalaniem się od równika) i związana z tym długość drogi promieni słonecznych padających na płaszczyznę planety na kolejnych równoleżnikach, (na obszarach rozciągających się wokół równika długość dnia jest równa długości nocy, czyli czas ich trwania wynosi po 12 godzin),
  • zróżnicowane warunki bytowania organizmów żywych (zarówno roślin, jak i zwierząt) na planecie,
  • stanowi czynnik warunkujący występowanie różnych form życia na planecie,
  • wpływa na wszystkie procesy życiowe i długość okresu wegetacyjnego poprzez zróżnicowanie dostawy energii,
  • warunkuje wstępowanie opadów w niektórych strefach klimatycznych, zwłaszcza w klimatach zwrotnikowych i równikowych, gdzie opady są związane przede wszystkim z zenitalnym położeniem Słońca.