Loty załogowe w Kosmos

Loty załogowe w przestrzeń kosmiczną zostały zapoczątkowane przez radziecki statek kosmiczny Wostok 1. Lot ten miał miejsce w roku 1961, dwunastego kwietnia. Na pokładzie tego statku znalazł się Jurij Gagarin.

Jurij Gagarin przyszedł na świat w roku 1934. Był kosmonautą, absolwentem szkoły lotniczej w Orenburgu. Ukończył również Akademię Techniczną Lotnictwa w Moskwie. Do zespołu kosmonautów radzieckich dołączył w roku 1960. Jego historyczny lot wokół Ziemi trwał 108 minut. Gagarin wszedł do historii jako pierwszy człowiek w Kosmosie. Odległość orbity lotu statku Wostok 1 od Ziemi zmieniała się od 181 do 327 kilometrów.

Start statku miał miejsce o godzinie 9.07. Miejscem startu był Bajkonur znajdujący się na terenie Kazachstanu. W trakcie opadania statku na powierzchnię Ziemi Gagarin wyskoczył ze spadochronem i szczęśliwie dotarł na powierzchnię.

Ostatni tragiczny lot, w którym brał udział miał miejsce w 1968 roku. Był to lot treningowy.

Również w 1961 roku Amerykanie wystrzelili swój statek kosmiczny. Nosił on nazwę Merkury 3 i wykonał lot po torze balistycznym z Alanem Shepardem na pokładzie. Osiągnięta przez niego wysokość to 187 kilometrów. Na program Wostok składało się w sumie sześć lotów okołoziemskich, a na pokładzie statków znalazło się sześciu kosmonautów.

Natomiast program Merkury obejmował dwa loty balistyczne i cztery okołoziemskie, a w lotach brało udział sześciu kosmonautów.

Następne wyprawy załogowe zakładały już cele badawcze. Dwa loty w Kosmos odbył statek Woschod, w których wzięło udział pięciu kosmonautów. Program amerykański Gemini obejmował natomiast dziesięć lotów dwudziestu kosmonautów. Odbywały się one w okresie od maja 1965 roku do listopada 1966 roku.

Program Gemini oraz program sond kosmicznych Lunar Orbiter dostarczył wystarczającą ilość danych do rozpoczęcia przygotowań do pierwszego załogowego lotu na Księżyc.

Księżyc. I tak został zapoczątkowany program Apollo. Jako pierwsze wystartowały statki Apoll1 i Apollo 2. Miało to miejsce w 1966 roku. Były to na razie loty bezzałogowe. Gdy przygotowywano się do pierwszego lotu załogowego na pokładzie statku Apollo 3 zdarzył się tragiczny wypadek. Na skutek pożaru w kabinie statku zginęło trzech astronautów.

Na skutek tego nieszczęścia doszło do opóźnienia kolejnych planowanych lotów. Pierwszy załogowy lot odbył się bowiem dopiero w październiku 1968 roku. Był to statek o nazwie Apollo 7. W trakcie tego lotu statek okrążył tylko kulę ziemską. Ale już kolejny statek czyli Apollo 8 podążył wraz z załogą na pokładzie w kierunku Księżyca. W trakcie tego lotu statek okrążył Księżyc. Znalazł się w odległości niespełna 100 kilometrów od jego powierzchni. Po raz pierwszy w historii człowiek mógł spojrzeć na Księżyc z tak bliskiej odległości.

Następnie na początku 1969 roku wystartował kolejny statek, Apollo 9. Dokonał on pierwszych prób z lądownikiem księżycowym, ale jeszcze na orbicie okołoziemskiej.

Podobne zadanie miał do wykonania statek Apollo 10 z tą różnicą, że próby wykonywane były już na właściwej orbicie czyli orbicie księżycowej. W pewnym momencie doszło do odłączenia lądownika od macierzystego statku wraz z dwoma członkami załogi. Udało im się osiągnąć odległość zaledwie 15 kilometrów od powierzchni Księżyca.

16 lipca 1969 roku rozpoczął się historyczny lot człowieka na Księżyc. Wszystko zaczęło się w Centrum Lotów Kosmicznych na Florydzie. Stamtąd właśnie wystartował statek Apollo 11 wraz z lądownikiem księżycowym.

Kiedy statek dotarł na odpowiednią odległość od Księżyca , zmniejszył swoją prędkość tak aby mogło dojść do bezpiecznego odłączenia lądownika. Na pokładzie lądownika nazwanego Eagle znalazł się Edwin Aldrin oraz Neil Armstrong. Lądownikowi udało się bez problemów osiąść na powierzchni Księżyca w okolicy tzw. Morza Spokoju. Obszar ten z Ziemi widoczny jest jako ciemna plama, stąd początkowo sądzono że jest to zbiornik wodny.

Tak więc 21 lipca w imieniu całej ludzkości pierwszy krok na Księżycu zrobił Neil Armstrong. Drugi był Aldrin.

Armstrong stawiając stopę na powierzchni Księżyca wypowiedział historyczne słowa: "Ten mały krok człowieka jest wielkim krokiem ludzkości".

Czas jaki obaj kosmonauci spędzili na powierzchni Księżyca to 21.5 godziny. Następnie lądownik został z powrotem uniesiony i przyłączony do macierzystego statku Apollo 11. Kabina statku bezpiecznie wodowała na Pacyfiku.

Dzięki temu lotowi na Ziemię przywieziono fragmenty gruntu księżycowego w ilości prawie 22 kilogramów oraz folię aluminiową , która została naświetlona przez wiatr słoneczny. Stworzyło to możliwość do określenia składu pierwiastkowego wiatru słonecznego.

Wraz z powrotem na Ziemię Apollo 11 misja się jednak nie skończyła. W sumie odbyło się jeszcze sześć lotów na Księżyc. Wszystkie opierały się na takim samym schemacie jednak różniły się czasem przebywania kosmonautów na powierzchni Księżyca. Najdłuższy z nich trwał 75 godzin. W trakcie każdego z lądowań na powierzchni Księżyca wykonano szereg eksperymentów i zebrano różnorodny materiał do badań.

W trakcie trzech ostatnich lotów astronauci poruszali się po powierzchni Księżyca pojazdem Rover. Dwie ostatnie misje pozwoliły na przeprowadzenie eksperymentów m.in. z detonacją ładunków wybuchowych. Dzięki temu możliwa była penetracja skorupy Księżyca do głębokości 900 metrów.

W wyniku misji Apollo na powierzchnię Ziemi przywieziono w sumie 383 kilogramy księżycowego materiału.

Ponieważ wysłanie człowieka na Księżyc nie udało się Związkowi Radzieckiemu więc naukowcy w tym kraju skoncentrowali się na budowie stacji orbitalnych. Przeznaczeniem takich stacji były długotrwałe loty załogowe. W celach transportowych do stacji orbitalnych z serii salut wykorzystano statki kosmiczne Sojuz. W sumie od roku 1971 wokół naszej planety krążyło siedem stacji Salut.

Warto tutaj podkreślić , że na jednej z tych stacji , a konkretnie na stacji Salut 6 przebywał kilka dni Polak, Mirosław Hermaszewski. Jego pobyt na tej stacji wiązał się z wykonywaniem szeregu doświadczeń z tematyki medycznej , biologicznej , fizycznej i technologicznej. Ponadto dokonano wtedy testowania urządzeń opracowanych podczas trwania programu o nazwie "Interkosmos".

Z początkiem lat osiemdziesiątych rozpoczęto loty statkami wielokrotnego użytku. Obiekty takie nazywa się promami kosmicznymi lub wahadłowcami. Pierwszy lot wahadłowca miał miejsce w kwietniu, 1981 roku.

Obecnie istnieją cztery takie wahadłowce: Columbia, Discovery, Atlantis i Endeavour. Był jeszcze wahadłowiec Challenger, ale w 1986 roku w trakcie startu doszło do katastrofy. Zginęła wtedy cała załoga wahadłowca.

Po tej katastrofie wszystkie wahadłowce przeszły przebudowę i zostały zaopatrzone w systemy zwiększające bezpieczeństwo załogi.

Zadania wahadłowców są różne. Przeprowadzają one rozmaite badania w przestrzeni kosmicznej ale także służą jako środek transportu dla innych przyrządów badawczych np. sond kosmicznych czy sztucznych satelitów. Mogą również takie obiekty sprowadzać na powierzchnię Ziemi np. w razie awarii.

Wahadłowiec startuje z powierzchni ziemi wspomagany rakietami. W trakcie lądowania natomiast wytraca swoja prędkość podczas przelotu przez warstwy atmosfery i ląduje na pasie startowym.