Przez zanieczyszczenie powietrza rozumie się ulatnianie do atmosfery opary substancji stałych, ciekłych lub gazowych w ilościach, które przekraczają naturalną zawartość chemiczną pierwiastków atmosferycznych, co powoduje ujemny wpływ na zdrowie człowieka, klimat, przyrodę ożywioną, glebę, wodę lub jest przyczyną innych szkód w środowisku. Niebezpieczeństwa związane z działalnością gospodarczą, polegają na zmianie klimatu, niszczą środowisko przyrodnicze a także działają destrukcyjnie na zdrowie człowieka.

Energetyka i transport to dziedziny, których działalność w dużej mierze wpływa na zanieczyszczenie powietrza (dostarczanie różnego rodzaju gazów, związków chemicznych lub pyłów do atmosfery). Źródłami zanieczyszczeń są nie tylko przemysł energetyczny i transport. Dużą rolę odgrywają także, Poza przemysłem energetycznym i transportem które dostarczają różnego rodzaju gazy, związki chemiczne lub pyły do atmosfery,  zanieczyszczające ją w znacznej mierze, również inne działy gospodarki przyczyniają się do zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego, takie jak hutnictwo, przemysł materiałów budowlanych, zakłady chemiczne, rafinerie, przemysł elektromaszynowy i celulozowo-papierniczy. Gospodarka komunalna nie wpływa także korzystnie na jakość powietrza, podobnie jak rolnictwo.

Przemysł celulozowo-papierniczy stanowi emiter  szeregu  substancji chemicznych o nieprzyjemnym zapachu, podobnie jak przy produkcji włókien sztucznych. Przemysł elektromaszynowy jest emiterem szczególnie toksycznych dla otaczającego środowiska metali ciężkich i rozpuszczalników, będących skutkami ubocznymi przy galwanizacji i lakierowaniu.

Źródła zanieczyszczeń powietrza:

  1. PRZEMYSŁ CHEMICZNY  - jest to największy „dostawca” zanieczyszczeń zatruwających atmosferę, przemysł chemiczny skupiony jest na otrzymywaniu nawozów, takich jaki azotowe, fosforowe, paliwa płynne, oleje, smary i włókna sztuczne. Do podstawowych zanieczyszczeń ulatujących do atmosfery należą produkowane przy wytwarzaniu jednego z najpopularniejszych nawozów azotowych (saletry amonowej) pyły samej saletry, dodatkowo mocznik, amoniak i tlenek azotu. Innym procesem będącym źródłem ogromnej ilości zanieczyszczeń atmosfery jest wytwarzanie nawozów fosforowych, przy zastosowaniu jako surowca kwasu siarkowego, który zwiększa znacznie emisję związków siarki. Innymi toksycznymi związkami zatruwającymi atmosferę są związki fluoru i pyły, stanowiące skutki uboczne produkcji właściwych nawozów sztucznych.
  2. HUTNICTWO – Główne gałęzie dostarczające do powietrza atmosferycznego niebezpieczne związki przemysłowe stanowią hutnictwo żelaza i stali oraz metali kolorowych. Zanieczyszczenia obejmujące dwutlenek siarki i pył, na który składają  się drobiny różnego rodzaju metali ciężkich, będących toksycznymi, stanowią podstawowe rodzaje wytwarzanych przez hutnictwo zanieczyszczeń. Tlenek węgla emitowany jest wobec działalności hut żelaza i stali, natomiast związki fluoru są domeną hut aluminium, fluor jako pierwiastek o działaniu  toksycznym wpływa negatywnie na wszelakie organizmy zwierzęce i roślinne.
  1. PRZEMYSŁ RAFINERYJNY –są głównym dostawcą dwutlenków siarki i węglowodorów, ponadto zawierają szkodliwe substancje w postaci acetonu, amoniaku, benzenu, czteroetylku ołowiu, fenolu, ksylenu i toluenu. Rafinerie ropy naftowej są producentami paliw, olejów i smarów, wielce uciążliwych procesów technologicznych będących źródłami emisji zanieczyszczeń.
  1. TRANSPORT – na skalę światową przemysł samochodowy wydala rok rocznie  około 300 mln ton toksycznych spalin, przedostających się niezwłocznie do powietrza atmosferycznego. Są źródłem takich niebezpiecznych emitowanych gazów jak: tlenek węgla (CO) i tlenki azotu (NOx), węglowodory, dwutlenek siarki (SO2) i cząstki stałe, powstające na skutek spalania paliw. Obecność katalizatorów może znacznie ograniczyć emisję lotnych zanieczyszczeń, natomiast ich obecność może być skutkiem powstawania innych zanieczyszczeń, mianowicie cząstek metali ciężkich, takich jak  platyna, pallad i rod, a ich wpływ na środowisko nie jest w pełni poznane.
  1. PRODUKCJA ENERGII – Związki chemiczne wydzielające się przy spalaniu węgla, gazu ziemnego, ropy naftowej, i paliw z nich uzyskanych powodują szerokie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, stanowią one domenę przy wytwarzaniu energii elektrycznej oraz w transporcie. W powietrzu znajdują się zanieczyszczenia o różnym składzie chemicznym, w zależności od stosowanego rodzaju paliwa. Ze spalania gazu ziemnego nie zostają jakieś większe zanieczyszczenia, po oleju opałowym zostają zanieczyszczenia gazowe, głównie dwutlenek węgla, dwutlenek siarki i tlenki azotu, natomiast w wyniku spalania węgla do powietrza atmosferycznego dostają się oprócz gazów (dwutlenku siarki (SO2), tlenku azotu (NOx), tlenku węgla (CO), dwutlenku węgla (CO2)) – pyły (zawierające metale ciężkie takie jak ołów, cynk, kadm). Największe ilości siarki emitowane są przy spalaniu  węgla, co powoduje powstawanie kwaśnych deszczy, wskutek produkcji energii elektrycznej.
  2. ŚRODKI OCHRONY ROŚLIN
  3. POŻARY LASÓW
  4. PRODUKCJA MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH

Skutki zanieczyszczeń powietrza:

  1. Wobec zdrowia człowieka – pojawienie się krótkotrwałych ostrych objawów, chorób przewlekłych – spowodowanych zanieczyszczeniami pyłowymi i gazowymi,  wywołującymi mnogie schorzenia i choroby, stanowiące istotnie groźbę wobec zdrowia oraz życia istoty ludzkiej. Chroniczne schorzenia wywoływane są najczęściej przez małe dawki zanieczyszczonego powietrza, za to na drodze systematycznej.  Zdarzają się również przypadki ostrych dolegliwości związanych szczególnych zanieczyszczeniami powietrza atmosferycznego.
  2. Wobec klimatu – powstawanie kwaśnych deszczy, dziury ozonowej, wzmożonego efektu cieplarnianego
  3. Wobec rolnictwa – dochodzi nierzadko do zakwaszenia gleby, do utraty plonów – zmniejszenie plonów w rolnictwie jest powodowane zakwaszeniem gleby, ponadto zanieczyszczone powietrze atmosferyczne bezpośrednio działa niszczycielsko na rośliny uprawne. Należy wspomnieć również o niszczycielskim oddziaływaniu szkodliwych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na istotne ekosystemy roślinne i wodne, powodowane globalnymi zmianami klimatycznymi. Związane jest to z najistotniejszym z procesów polegającym na wymianie gazów pomiędzy atmosferą a biosferą i hydrosferą, mianowicie z procesem asymilacji CO2. 
  4. Wobec lasów – niezliczone są uszkodzone drzewa, nie bez wpływu pozostają zanieczyszczenia wobec zwierząt – następuje zmniejszenie produktywności lasów wobec działania szkodliwych gazów znajdujących się w atmosferze w wysokich stężeniach.
  5. Wobec gospodarki – następuje drastyczny wzrost kosztów leczenia jako ujemny skutek niszczycielskiego działania zanieczyszczonego powietrza atmosferycznego, dalej koszty związane dbałością o jakość powietrza, odbudową zniszczonych budynków, koszty obejmują  stratę surowców. Wyróżniamy cztery grupy strat będących udziałem zanieczyszczeń powietrza:

- wydatki ponoszone na rzecz ochrony powietrza atmosferycznego,

- straty odnoszone  na skutek obniżenia stanu zdrowia obywateli,

- wydatki ponoszone z racji straty surowców, które jako część lotna wydzielone zostają  do atmosfery,

- wydatki związane ze zjawiskami korozji narzędzi, materiałów i wyrobów gotowych oraz wydatki przeznaczone na renowację zniszczonych budynków, budowli i zabytków kultury.

Ocena niezliczonych strat ekonomicznych jakie ponosi społeczeństwo i gospodarka nie jest możliwa, ze względu na trudność zarówno w identyfikacji szkód, jak i ich zasięgu, także trudności napotyka się w oszacowywaniu rozmiarów szkód.

Zanieczyszczenia powietrza stwarzają niebagatelne skutki w zdrowiu człowieka, a także maja ujemny wpływ aktywność środowiska przyrodniczego. Przyczyniają się niejednokrotnie do  strat w ekonomice. Wpływ zanieczyszczeń w znacznej mierze warunkują warunki meteorologiczne.

Jako działania prowadzące do zbalansowanego rozwoju wiele państw i organizacji stawia sobie za cel ochronę powietrza przed szkodliwym wpływem zanieczyszczeń. Poprzez ochronę powietrza przez szkodliwym wpływem zanieczyszczeń rozumie się redukowanie lub eliminację przedostających się do powietrza substancji szkodliwych, które stanowią uboczne efekty przy produkcji w zakładach produkcyjnych i usługowych, stanowią nieodłączny udział pojazdów mechanicznych, są związane z hałdami, wysypiskami i innymi źródłami. Ustalone zostały normy obejmujące gazowe zanieczyszczeń i pyłowe zanieczyszczenia powietrza określające dopuszczalne stężenia  szkodliwych substancji w powietrzu.

W nawiązaniu do tego, zmierzając do redukcji i eliminacji szkodliwych substancji zdecydowano się uchwalić szeregi traktatów i konwencji zmierzających także do zainwestowania w nowe rozwiązania technologiczne. Zaczęto stosować recykling. Doprowadza się jednocześnie do likwidacji negatywnych skutków spalania paliw. Zaczęto także stosować formę monitoringu powietrza atmosferycznego dla regionów bardziej zagrożonych dużymi stężeniami zanieczyszczeń. Do istniejących inicjatyw międzynarodowych zalicza się również wprowadzanie umów i traktatów. Dodatkowo poszerzono działalność instrumentów ekonomicznych stwarzających możliwość różnych działań dla wzmocnienia ochrony środowiska przyrodniczego, jak również neutralizacji ujemnych skutków zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego.

Unowocześnienia powodujące ograniczenie zanieczyszczeń powietrza:

– procesy modernizacji zakładów przemysłowych – wykorzystanie proekologicznych i oszczędzających energię technologii,

– wymiana osobistych palenisk domowych oraz kotłowni węglowych na nowoczesne gazowe, olejowe lub elektryczne piece grzewcze, zapobiegające emisji takich gazów jak sadza, tlenki azotu i siarka,

– wyzyskiwanie odnawialnych źródeł energii, jakimi są słońce, woda, wody geotermalne, wiatr,

– redukcja wydzielania tlenków siarki(IV), będących skutkiem ubocznym procesu spalania  zasiarczonego węgla, w procesach przebiegających na terenach elektrowni i elektrociepłowni, poprzez budowę instalacji powodującej odsiarczenie spalin,

– redukcja toksycznych spalin samochodowych, poprzez wykorzystanie katalizatorów,

– redukcja wydzielania spalin samochodowych na drodze konstrukcji silników wyzyskujących mniejszą ilość  paliwa,

– redukcja transportu ciężkiego na drogach w miastach poprzez zastosowanie obwodnic,

– wyznaczanie stref dla poruszających się pieszo na terenach dużych miast i w centrum  na  osiedlach,  podwyższenie ruchu komunikacji miejskiej i rowerowej zamiast korzystania z indywidualnych samochodów,

– podwyższenie zasięgu terenów zielonych w postaci lasów oraz drzew i krzewów w miastach.