Okrzemki (łac. Bacillariophyceae, Diatomae) jest to gromada samożywnych organizmów jednokomórkowych, które zamieszkują środowiska wodne całego świata. Dotychczas odkryto i sklasyfikowano dla nauki około 10 000 gatunków okrzemków. Nazwa grupy pochodzi od charakterystycznych dla ich budowy skorupek krzemionkowych. Skorupki te mają zróżnicowane, skomplikowane kształty. Zawsze jednak wyróżnia się ich dwie części: denko i wieczko.
Podstawą systematyki okrzemek jest ich podział ze względu na kształt i rzeźbę krzemionkowej skorupki. Wyróżnia się dwie podklasy okrzemek: okrzemki promieniste oraz okrzemki pierzaste.
- OKRZEMKI PROMIENISTE (Centricae)- grupa okrzemek o kolistych skorupkach.
- OKRZEMKI PIERZASTE (Pennatae) - okrzemki o wydłużonym kształcie skorupki.
Rozmnażanie okrzemek przebiega w dwojaki sposób. Rozmnażanie wegetatywne następuje przez podział. Każda z okrzemek potomnych otrzymuje część skorupki organizmu pierwotnego a brakującą część sama dobudowuje. Obserwuje się rozmnażanie płciowe okrzemek zachodzące przez autogamię lub oogamię.
Okrzemki czasami występują w wodach powierzchniowych masowo, powodując tak zwane zakwity wody. Zakwity stanowią zagrożenie dla innych organizmów żyjących w zbiornikach wodnych.
Po śmierci okrzemków ich skorupki opadają na dno zbiornika. Ponieważ nie ulegają one rozkładowi stają się składnikiem osadów zwanych ziemią okrzemkową. Osady te składają się w 90% z krzemionki.
Ziemia okrzemkowa ma swoje zastosowanie w przemyśle. Stosuje się ją jako materiał szlifierski. W przemyśle spożywczym i chemicznym wykorzystuje się ją jako materiał filtracyjny. Jest również wykorzystywana do wyrobu dynamitu.
Obecność okrzemek w nerce i szpiku kostnym człowieka traktowano kiedyś jako ważny dowód na to, że żył on jeszcze w momencie dostania się do wody i rzeczywiście się utopił. Obecnie obecność okrzemek w organizmie jako objaw diagnostyczny śmierci z utopienia jest podważany. Okrzemki występują również w powietrzu, mogą więc dostać się do organizmu wraz z wdychanym powietrzem.
