Klonowanie zwierząt

Klonowanie jest techniką otrzymywania nowych organizmów z pominięciem procesu zapłodnienia. Klonowanie ma na celu otrzymanie osobnika identycznego pod względem genetycznym do osobnika rodzicielskiego. Klonowanie możliwe jest dzięki ogromnemu rozwojowi genetyki, która jest nauką stosunkowo młodą, ponieważ zaczęła rozwijać się dopiero w XX wieku. Na ten wiek przypadły właśnie największe odkrycie dotyczące tej dziedziny nauki. Odkrycia te dotyczą tak podstawowych rzeczy jak poznanie struktury DNA jak również skomplikowanych technik sekwencjonowania genomu organizmów , czy ich klonowania.

Wydarzeniem istotnym w historii klonowania zwierząt było narodzenie 1995 roku dwóch jagniąt Morag i Megan w Institute Roslin w Midlothian , leżącym blisko Edynburga. Jagnięta te stworzone zostały nie w wyniku zapłodnienia poprzedzonego połączeniem się komórki jajowej z plemnikiem, lecz powstały z komórek pobranych z dziewięciodniowego zarodka. Rozwijające się zarodki tych jagniąt wprowadzone zostały doi macicy matki zastępczej i po okresie prawidłowej ciąży zostały wydane na świat zdrowe jagnięta. Zwierzęta te posiadały materiał genetyczny identyczny z materiałem zarodka , z którego pobrane były komórki, a zatem były one klonami. Stworzenie Morag i Megan było wydarzeniem rewolucyjnym i stało się zaczątkiem ogromnego rozwoju technik inżynierii genetycznej.

Od czasu przyjścia na świat tych jagniąt naukowcy dokonali wiele udanych prób stworzenia zwierząt z komórek wyizolowanych z wczesnych zarodków ( zarodków we wczesnym stadium rozwojowym ).W ten sposób stworzono już owce, bydło oraz wiele innych zwierząt.

Być może w przyszłości klonowanie będzie odbywało się na większą skalę , m.in. ze względu na łatwość pracy z komórkowymi hodowlami. Stworzenie Morag i Megan obaliło także przekonania wielu naukowców o tym, iż komórki o pewnym stopniu wyspecjalizowania nie są zdolne do pełnienia funkcji komórek wczesnego zarodka. Widomo przecież, że jagnięta te powstały z kilkudniowego zarodka, u którego doszła już częściowa specjalizacja komórek.

Kolejne próby klonowania dotyczyły otrzymania nowego organizmu z 26-dniowych zarodków oraz z komórek osobników dorosłych.

Pierwszym zwierzęciem stworzonym z komórek dorosłego organizmu jest owca Dolly. Dokonali tego w 1997 roku naukowcy z Roslin Institute w Midlothian. Fakt otrzymania nowego organizmu z dorosłego osobnika spotkał się z ogromnym zainteresowaniem zarówno ze strony naukowców jak i prasy. W związku z tym wydarzeniem pojawiły się pytania o możliwość sklonowania człowieka. Klonowanie człowieka jak dotąd jest sprawą kontrowersyjną i ma tyle samo zwolenników jak i przeciwników. Przeciwnicy klonowania wysuwają jako najważniejszy argument stronę moralną takiego przedsięwzięcia. Natomiast zwolennicy klonowania zwierząt ( i ludzi ) wierzą , że sztuczne tworzenie żywych organizmów będzie mogło być wykorzystane na duża skalę w medycynie, diagnozowaniu i leczeniu wielu chorób, itp.

Technika klonowania.

Podstawą procesu klonowania jest przeniesienie ( transfer ) jądra komórkowego z jednej komórki drugiej. Do tego celu niezbędne są dwa rodzaje komórek : dawcy i biorcy. Do stworzenia jednego organizmu wystarczy jedna komórka - dawca i jedna komórka - biorca, jednak ze względu na trudność tego procesu przeprowadza się wiele prób aby móc wybrać tą najlepszą. Komórka - biorca , jest niezapłodnioną komórką jajową pobraną bezpośrednio po owulacji. Komórka , będąca dawcą jądra komórkowego może być dowolną komórką somatyczną . Powstały klon będzie miał identyczny materiał genetyczny z materiałem komórki - dawcy. Transfer jąder jest procesem wymagającym dużej precyzji i wymaga użycia mikroskopu o dużym powiększeniu. Komórkę jajową przytrzymuje się przy pomocy małej pipety i pobiera się z niej materiał genetyczny ( chromosomy ) przy użyciu bardzo cienkiej mikropipety. Do tak przygotowanej komórki przyłącza się komórkę somatyczną, będącą dawcą DNA. Powstałą hybrydę pobudza się do podziałów komórkowych poprzez poddanie jej działaniu impulsów elektrycznych o małym natężeniu. Dzieląca się komórka rozwija się w zarodek, który w odpowiednim stadium zostaje wszczepiony do macicy zastępczej matki. Po okresie ciąży matka zastępcza rodzi młode.

Wiele prób klonowania zwierząt kończy się niepowodzeniem. Na sukces klonowania składa się wiele czynników. Bardzo ważne jest odpowiednie dopasowanie komórki dawcy do komórki biorcy. Komórki biorące udział w klonowaniu powinny być w tej samej fazie cyklu komórkowego ( duplikacja DNA oraz synteza mRNA powinna odbywać się w tym samym czasie w obu komórkach ). Do klonowania należy dobierać tak komórki dawcy , aby w czasie transferu jądra nie odbywał w nich się proces replikacji DNA. Aby uzyskać tego typu komórki , hodowano je na podłożu zubożonym o składniki odżywcze. Komórki rozwijające się w takich warunkach przechodzą w stan spoczynku. Oprócz tego stosowano słabe impulsy elektryczne w celu ułatwienia połączenia się komórki jajowej z komórką somatyczną oraz w celu wywołania podziałów komórkowych hybrydy.

Stworzenie jagniąt : Morag i Megan stało się pobudką do rozpoczęcia kolejnych prób klonowania zwierząt. Naukowcy dążyli do tego , by otrzymać klony zwierząt z coraz bardziej zróżnicowanych komórek. W ten sposób grupa naukowców z Midlothian zaczęła badać komórki somatyczne pochodzące z wymienia owcy oraz fibroblasty płodowe ( komórki występujące w dużych ilościach w tkance łącznej ). Komórki wymienia pobrane były od owcy będącej w czwartym miesiącu ciąży. W tym etapie ciąży następuje intensywny wzrost komórek z których zbudowany jest gruczoł mleczny. Takie szybko namnażając się komórki nadają się idealnie do hodowli komórkowych. Dodatkowym atutem tych komórek jest ich stały układ chromosomów , co zapewnia zachowanie pełnej informacji genetycznej w komórkach dzielących się. Komórki gruczołu mlekowego zostały wykorzystane do stworzenia owcy Dolly. Natomiast inne sklonowane jagnięta otrzymały materiał genetyczny pochodzący z komórek fibroblastów. Zwieńczone sukcesem próby klonowania dowiodły, że metoda którą zastosowali badacze z Roslin Institute jest dobra i powtarzalna.

Zwierzęta sklonowane posiadają materiał genetyczny identyczny z DNA komórki - dawcy. Dlatego zwierzęta te nie wykazują podobieństwa do matki zastępczej czy do owcy , z której pobrane zostały komórki jajowe lecz do osobnika będącym dawcą komórek wymienia. Pokrewieństwo sklonowanego zwierzęcia ze zwierzęciem- dawcą potwierdza się odpowiednimi testami genetycznymi. Owca Dolly powstała najprawdopodobniej ze zróżnicowanej komórki pochodzącej z gruczołu mlecznego. Jednak nie ma co do tego całkowitej pewności ponieważ w hodowli komórkowej znajdowały się w niewielkiej ilości komórki o mniejszym stopniu zróżnicowania. Zaraz po stworzeniu Dolly powstała nowa metoda klonowania, która polegała na wykorzystaniu komórek gruczołu mlekowego nieciężarnej samicy. Tą techniką otrzymane były klony myszy oraz bydła.

Technika klonowania polegająca na przeniesieniu jąder między komórkami jest metodą skuteczną i powtarzalną. Jednak istnieją pewne wady sztucznego tworzenia zwierząt. Bardzo często jest otrzymane na drodze klonowania zwierzęta odznaczają się wyjątkowo dużymi rozmiarami. Często takie zjawisko obserwujemy w przypadku hodowli płodów in vitro.

Okazuje się ,że metoda klonowania poprzez transfer jąder nie jest wydajna. Otrzymanie jednego, prawidłowo rozwiniętego płodu wymaga przeprowadzenia wielu ( kilkudziesięciu nawet ) prób. Często zdarza się ,że płody posiadają jakieś wady rozwojowe lub charakteryzują się niską żywotnością. Naukowiec John B. Gurdon, który pracuje w University of Cambridge zajmuje się już od 30 prawie lat transferem jąder komórkowych u żab. Na podstawie wieloletnich doświadczeń zauważył on, że klony cechują się obniżoną żywotnością, a szczególnie dotyczy to tych zwierząt, które powstały z komórek zwierząt o zaawansowanym etapie rozwoju. Podobne wnioski nasuwają się w wyniku obserwacji sklonowanych ssaków.

W przypadku klonowania jakiegokolwiek gatunku zwierzęcia obserwuje się dużą śmiertelność organizmów zarówno na poziomie rozwoju zarodkowego jaki i płodowego.

Szacuje się , że jedynie około 12% wszystkich prób klonowania kończy się sukcesem, tzn. uzyskaniem nowego i zdrowego zwierzęcia. Często też zdarza się , że noworodki umierają w niedługim czasie po urodzeniu.

Jak widać straty w czasie klonowania są ogromne , trudno także znaleźć ich przyczynę. Wszelkie trudności narastające w czasie klonowania dają wyobrażenie jak skomplikowany jest proces powstawania nowego organizmu. O powodzeniu eksperymentu może decydować nawet jeden gen. Osłabiona ekspresja, lub jej brak jakiegokolwiek genu może mieć fatalne skutki w przebiegu eksperymentu. Klonowanie związane jest z panowaniem nad ekspresją tysięcy genów. Często w procesie klonowania stosuje się różne modyfikacje materiału genetycznego , który ma dać początek nowemu organizmowi. Wszelkie usprawnienia dotyczą jedynie komórek- dawców. Modyfikacje materiału genetycznego komórek hodowanych w laboratorium pozwalają na otrzymanie zwierząt transgenicznych , czyli zmodyfikowanych genetycznie. Otrzymywanie zwierząt transgenicznych zyskuje sobie coraz więcej zwolenników ponieważ są one cennym materiałem badawczym oraz mogą być one wykorzystywane do produkcji substancji białkowych wykorzystywanych w leczeniu niektórych chorób ludzkich. Standardowy proces otrzymywania zwierząt zmodyfikowanych genetycznie stosowany obecnie jest dość niewydajny i powolny. Technika ta polega na wstrzyknięciu ( mikroiniekcji ) konstruktu genetycznego do dużej liczby zapłodnionych komórek jajowych. Konstruktu genetyczny jest to charakterystyczny odcinek DNA odpowiadający sekwencji badanego genu. Z tej dużej liczby oocytów jedynie część przyjmie konstrukt genetyczny i ulegnie on ekspresji w komórkach powstałego z nich potomstwa. Dojrzałe płciowo zwierzęta krzyżuje się między sobą w celu zapewnienia przekazania konstruktu dalszym pokoleniom. Proces modyfikacji genomu rozwijających się płodów jest dość skomplikowany. Modyfikacja ta jest dużo prostsza jeżeli dokonuje się tego na komórkach hodowanych w laboratorium. Komórki hodowlane pobudzane chemicznie dość łatwo przyjmują konstrukt z podłoża na którym wzrastają. Zmienione komórki używa się jako dawców jądra komórkowego w czasie klonowania. W ten sposób klony powstałe z tych komórek zawierają materiał genetyczny wzbogacony w badany konstrukt. Tą metodę tworzenia zwierząt transgenicznych stosują już naukowcy z Roslin Institute. Potwierdzają oni, że metoda ta jest dużo wydajniejsza od metody mikroiniekcji DNA do komórek zarodków.

Obecnie powstaje coraz więcej zwierząt transgenicznych, które wykorzystywane są w produkcji niektórych preparatów białkowych. Jednym z takich zwierząt jest owca z wszczepionym genem, który koduje białko uczestniczące w procesie krzepnienia krwi

( czynnik IX ). Białko to ma istotne zastosowanie w terapii hemofilii ludzkiej typu B.

W czasie tego doświadczenia gen kodujący czynnik IX wprowadzony był do genomu komórek hodowlanych wraz z genem odporności na antybiotyk. Po potraktowaniu hodowli komórkowej dużą ilością antybiotyku ( neomycyny ) zostały zniszczone te komórki, które nie pobrały konstruktu DNA. Jednak ta metoda "przesiewu komórek " nie jest w pełni skuteczna ponieważ śmiertelność zarodków nadal jest dość wysoka.

Pierwszym zwierzęciem o zmodyfikowanym genomie była stworzona w 1997 roku owca Polly. Polly oraz wiele innych transgenicznych zwierząt posiadają dodatkowe geny odpowiedzialne za syntezę białek ludzkich. Białka te wydzielane są do mleka produkowanego w gruczole mlecznym zwierzęcia. Celem naukowców jest udoskonalenie pozyskiwania oocytów od różnych zwierząt i wprowadzanie do ich genomu nowych "użytecznych" genów.

Badania nad modyfikacją genomu dotyczą obecnie różnych gatunków ssaków.

Komórkami, które są najczęściej wykorzystywane do wprowadzania nowego genu są komórki gruczołu mlecznego. Ma to szczególne znaczenie jeśli komórki te stosowane są jako dawcy jąder w czasie klonowania. Najprostszym sposobem sprawdzania czy dany gen został przyjęty przez komórki jest wprowadzenie tego genu do genomu myszy i następnie określenie składu produkowanego przez nie mleka. Jednak sprawdzanie ekspresji wprowadzonego genu powinno odbywać się jeszcze na poziomie komórek hodowlanych. Badanie komórek na tak wczesnym etapie rozwoju pozwala na wyizolowanie komórek , które pobrały konstrukt DNA i wykorzystanie ich do hodowli zwierząt transgenicznych. Dzięki wyselekcjonowaniu prawidłowych komórek zwiększa się prawdopodobieństwo uzyskania zdrowego zwierzęciu transgenicznego , które będzie produkowało interesujące nas białko.

Obecnie mówi się o dużym zastosowaniu klonowanych zwierząt w terapii wielu chorób. Głównie dotyczy to produkcji narządów zwierzęcych ( genetycznie zmodyfikowanych ) wykorzystywanych do przeszczepów dla ludzi. Jest to dużą szansą dla chorych , czekających niekiedy kilka lat na przeszczep. Niestety, zdarza się czasem ,że pacjent nie umiera w oczekiwaniu na transplantację nerki, serca lub innego narządu. Przeszczepianie narządów od zwierząt niesie ze sobą duże ryzyko odrzucenia przeszczepu, co jest wywołane reakcją układu immunologicznego człowieka. Reakcja immunologiczna wywołana jest obecnością białek na powierzchni komórek przeszczepianego organu. Białka te ulegają specyficznej modyfikacji pod wpływem enzymu - transferazy a-galaktozylu. Przypuszcza się ,że wyhamowanie funkcji tego enzymu wstrzymałoby proces przekształcania białek błonowych a tym samym zmniejszyło ryzyko odrzucenia przeszczepu.

Innym sposobem wykorzystywania zwierząt transgenicznych w leczeniu chorób jest otrzymywanie zwierząt ze zmianami genetycznymi odpowiadającymi niektórym chorobom ludzkim. Najwięcej badań prowadzi się nad schorzeniem znanym jako mukowiscydoza. Badania przeprowadzane wcześniej dokonywane były na myszach, jednak okazało się , że geny odpowiedzialne za to schorzenie różnią się znacznie od genów ludzkich. Lepszym obiektem badawczym mukowiscydozy są owce, ponieważ budowa ich płuc jest najbardziej zbliżona do ludzkich. Za obraniem takiego obiektu badawczego przemawia także dłuższa żywotność owcy niż myszy , a zatem badania na jednym osobniku mogą być przeprowadzane przez kilka lat.

Wraz z rozpoczęciem wykorzystywania transgenicznych zwierząt pojawiły się problemy natury etycznej. Szczególnie dotyczy to zwierząt z defektami genetycznymi, które są świadomie okaleczane przez człowieka. Pomimo tych zastrzeżeń badania tego typu nie są masowo potępiane, ponieważ mają one na celu pomóc w leczeniu wielu nieuleczalnych jak dotąd chorób. Planuje się wykorzystanie zwierząt z przeprogramowanym materiałem genetycznym do terapii takich chorób jak dystrofia mięśniowa, cukrzyca, choroba Parkinsona. Do tej pory nie znana jest skuteczna metoda leczenia tych chorób. Choroby te polegają na niekontrolowanym niszczeniu komórek własnego organizmu. Komórki te nie ulegają odnowieniu ani naprawieniu. Jena z metod terapii polegałaby na podawaniu choremu nowych komórek, które wyhodowane byłyby w laboratorium lub pobrane od zwierząt transgenicznych. Ważne jest aby komórki te były dopasowane do ogólnego stanu fizjologicznego pacjenta i nie wywoływały reakcji immunologicznej organizmu. Poza tym komórki takie muszą być wolne od chorób i patogenów. Przyjmuje się, że zwierzęta transgeniczne mogły być tak zmodyfikowane aby ich komórki pobierane do przeszczepów ludzkich wywoływały jak najsłabszą odpowiedź immunologiczną ustroju lub nie wywoływały jej w ogóle. Wykorzystanie transgenicznych zwierząt byłoby ogromną szansą w transplantologii organów a także komórek.

Obecnie planuje się stworzenie specyficznej odmiany bydła, które byłoby wolne od genu kodującego białka prionu nadające podatność tych zwierząt na zakażenie prionami, czyli substancjami będącymi przyczyną gąbczastego zapalenia mózgu ( choroby wściekłych krów - BSE ). Dzięki wyeliminowaniu białka prionu z genomu bydła zmniejszone byłoby ryzyko zakażenia ludzi BSE , którzy stosują leki i oraz inne produkty pozyskiwane od bydła.

Zastosowanie zwierząt transgenicznych w terapii wielu chorób ograniczyłoby przenoszenie chorób dziedzicznych na następne pokolenia. Ciągle prowadzone badania dotyczą zastąpienia "wadliwych" genów lub uzupełnienia brakujących w genomie chorych pacjentów. Niestety zmiana genomu dorosłego człowieka nie dałaby gwarancji , że jego potomstwo urodzi się zdrowe. Najskuteczniejszą metodą zapobiegania przenoszenia choroby na potomstwo byłoby stworzenie zarodka in vitro i poddanie go terapii genowej. Następnie, pobrany z tego zarodka materiał genetyczny należałoby przenieść do komórki zapłodnionej jajowej. Z komórki tak zmodyfikowanej prawdopodobnie urodziłoby się zdrowe dziecko.

Współcześnie pracuje się nad projektem badawczym , który ma na celu efektywną produkcję sprawnych komórek -dawców pochodzących od człowieka. Znane są już techniki izolowania komórek z bardzo wczesnych zarodków ( złożonych z komórek słabo zróżnicowanych ). Komórki tego typu nazywane są komórkami macierzystymi i mają one zdolność przekształcania się w dowolny typ komórki lub tkanki. Istnieją możliwości pobrania komórek macierzystych od gatunków innych zwierząt, nie wyłączając człowieka. Badacze kładą wielkie nadzieje w zastosowaniu komórek macierzystych w terapii wielu chorób. Opracowywane są techniki różnicowania tych komórek w odpowiedni typ tkanek , które mogą być wykorzystane do naprawy chorych lub uszkodzonych skupisk komórkowych.

Komórki macierzyste ludzkie.

Otrzymanie komórek macierzystych odpowiednich do danej osoby wymaga prawdopodobnie otrzymania zarodka otrzymanego poprzez transfer jądra. W tym celu pobiera się od pacjenta komórkę- dawcę ( komórkę somatyczną ) oraz komórkę jajową. Materiał genetyczny pobrany z komórki somatycznej przenosi się do oocytu pozbawionego jądra. Po odpowiednim pobudzeniu komórki następuje rozpoczęcie jej podziałów efektem czego powstaje zarodek. Rozwój zarodka należałoby prowadzić jedynie do momentu , gdy nie nastąpiły u niego procesy różnicowania komórek ( komórki budujące zarodek to komórki macierzyste ). Komórki macierzyste można pobierać od zarodka jeżeli występuje w nim jeszcze kilkaset niezróżnicowanych komórek. W tym etapie rozwoju nie jest jeszcze wykształcony układ nerwowy, w związku z czym zarodek nie odczuwa bólu w czasie pobierania komórek macierzystych. Zastosowanie komórek macierzystych byłoby najskuteczniejszą metodą w leczeniu wielu chorób. Przede wszystkim dotyczy to chorób, w czasie trwania których dochodzi do uszkodzenia komórek , np. dystrofia mięśni, choroba Parkinsona, cukrzyca, AIDS.

Wykorzystanie komórek macierzystych i zarodków ludzkich jest nie niektórych ludzi sprawą kontrowersyjną. Według tych ludzi z zarodka tego mógł powstać nowy człowiek. Pobieranie komórek z zarodków jest według nich brakiem poszanowania dla ludzkiego życia, które według nich zaczyna się od momentu poczęcia. Według naukowców, zarodki na tym etapie rozwoju są jedynie skupiskami komórek a nie żywymi istotami, które mogłyby cokolwiek odczuwać. Obecnie wielu jest przeciwników wykorzystania ludzkich zarodków w celu pobierania komórek macierzystych. W niektórych krajach praktyki tego typu są zakazane.

Aby można było zastosować komórki macierzyste w leczeniu danego pacjenta należałoby stworzyć zarodek , z którego pobrane byłyby te komórki. Ze względu na ogromną ilość chorujących koszty takiego leczenia byłyby ogromne. Rozwiązaniem tego problemu byłoby pobranie komórek od zarodków i założenie hodowli określonych linii komórek macierzystych. W razie potrzeby komórki takie były by pobudzane do różnicowania się w określony typ tkanki. Podawanie tego typu komórek pacjentowi może wywoływać reakcję układu immunologicznego, jednak reakcja taka byłaby do opanowania. Być może w przyszłości będzie możliwe wytwarzanie komórek macierzystych dopasowanych pod względem genetycznym do określonego pacjenta. W takim przypadku nie musiały być wykorzystywane zarodki ludzkie.

Istnieje wielu przeciwników klonowania ludzi. Według nich zjawisko to jest nieetyczne i może zagrozić ludzkiej populacji. Niektórzy obawiają się , że w przyszłości ludzie będą chcieli klonować swoich zmarłych krewnych. Poza tym klon jakiejkolwiek istoty żywej traktowany jest przez wielu obserwatorów jako jednostka niepełnowartościowa. Ludzie chcąc sklonować daną osobę będą wymagać aby klon był identyczny z "oryginałem". Ale niestety nie wszystkie cechy ludzkie zapisane są w genach. Cechy osobowości są niedziedziczne a poza tym na sposób zachowania, charakter i wiele innych cech mają także wpływ czynniki środowiskowe i społeczne. Natomiast zwolennicy klonowania twierdzą, że klonowanie jest wielką szansą dla par, które nie mogą mieć dzieci , ponieważ jedna osoba jest bezpłodna.

Nie wiadomo jednak w jaki sposób byłoby traktowane przez rodziców sztucznie stworzone dziecko, zwłaszcza jeśli byłoby kopią jednego rodzica. Przy współczesnych , wysokozaawansowanych metodach zwalczania bezpłodności, wydaje się ,że klonowanie nie jest idealnym rozwiązaniem tego problemu. Istnieje wiele bezpieczniejszych, tańszych i "poprawnych moralnie" sposobów na posiadanie potomstwa. Klonowanie ludzi jest nie do przyjęcia pod względem etycznym i nie ma żadnych powodów by tworzyć ludzkie klony. Nie do przyjęcia jest także hodowanie zarodków ludzkich w celu uzyskania narządów do transplantacji.

Niemniej jednak wykorzystanie komórek macierzystych daje wielkie możliwości w rozwoju medycyny i zwalczaniu wielu chorób. Nowe odkrycia i powstawanie skuteczniejszych metod leczenia chorób zmienia nastawienie społeczeństwa do badań genetycznych. Rozwój nauk biologicznych ciągle trwa, trudno przewidzieć co przyniesie przyszłość. Być może już niedługo będzie możliwe zwalczanie chorób, które obecnie dziesiątkują populację ludzką.

Sklonowanie pierwszego ssaka stało się wydarzeniem, które zrewolucjonizowało świat nauki. Od tej pory wykonano wiele prób klonowania różnych gatunków zwierząt. Można było spodziewać się, że pojawią się próby klonowania człowieka. Wiele mówi się o tworzeniu zarodków ludzkich i wykorzystaniu ich do różnych badań. Niekiedy badania przekraczają pewne granice moralne i są one nie do przyjęcia zarówno przez społeczeństwo jak i przez środowisko naukowców. Jeden z amerykańskich naukowców- John Gearhart z Uniwersytetu w stanie Maryland zajmuje się hodowlą komórek ludzkich , które zostały pobrane z embrionu ludzkiego pozostałego po zabiegu usunięcia ciąży.

Ogromny postęp inżynierii genetycznej pozwala na coraz dokładniejsze badania , które niekiedy budzą wiele kontrowersji ze względów etycznych.

Pewien naukowiec brytyjski Jonathan Slack stworzył embrion żaby pozbawiony głowy. Udało się jemu to poprzez zablokowanie aktywności genów, które są odpowiedzialne za rozwój głowy. Naukowiec ten, planuje w przyszłości stworzenie podobnych embrionów ludzkich , które byłyby pozbawione układu nerwowego i mózgu . Rozwijające się z tych zarodków klony wykorzystywane byłyby jako maszyny do produkcji organów. Uczony tłumaczy, że organizm przez niego stworzony nie byłby człowiekiem, ponieważ nie miałby układu nerwowego i świadomości własnego istnienia. Organizm ten wykorzystywany byłby do tworzenia organów i tkanek potrzebnych do przeszczepów. Taka wizja maszyny produkującej ludzkie organy przeraża większość ludzi i nie zostałaby dopuszczona do realizacji. Jednak jak widać, niektórzy naukowcy poprzez swoje odważne badania i doświadczenia przekraczają barierę natury moralno- etycznej. Wydaje się, że badania nad komórkami macierzystymi są dopuszczalne i są wielką szansą dla osób cierpiących na nieuleczalne choroby. Jednak trudno odpowiedzieć gdzie kończy się granica badań i eksperymentów na komórkach ludzkich i kiedy stają się one nieetyczne. Problem etyki wielu bada pojawił się od momentu sklonowania pierwszego zwierzęcia i prawdopodobnie nie zniknie przez dłuższy czas. Zwolenników klonowania zwierząt i ludzi jest prawie tyle samo co przeciwników takich praktyk.

Nie można całkowicie negować wszystkich badań genetycznych. Wiele dokonanych już odkryć wpłynęło pozytywnie na nasze życie. Wielkim odkryciem jest na pewno terapia genowa, która pozwala na wyeliminowanie "złych" genów wywołujących choroby i zamienieniu ich na prawidłowe a także na zastosowanie genetycznie zmodyfikowanych komórek w leczeniu niektórych schorzeń. Dzięki terapii genowej możliwa jest produkcja na dużą skalę substancji , które są niezbędne w leczeniu niektórych chorób, np. czynniki krzepnięcia, insulina, hormon wzrostu. Pozyskiwanie tych związków w sposób naturalny ( z tkanek i płynów zwierząt i ludzi ) jest procesem niewydajnym i kosztownym.

Klonowanie ludzi dla poniektórych ludzi jest zjawiskiem niezwykle kuszącym. Sklonowany organizm może stać się idealnym źródłem organów potrzebnych do transplantacji. Niektórzy pragnęliby sklonować zmarłą osobę, aby zrekompensować sobie jej utratę. Przeciwnicy klonowania obawiają się, że ludzi dążyliby do stworzenia nadludzi ,którzy byliby idealni po każdym względem. Zjawisko to mogłoby doprowadzić do dyskryminacji ludzi poczętych w sposób naturalny.

Istnieje wiele obaw i zagrożeń jakie niesie z sobą wizja klonowania ludzi. Dlatego proces ten jak dotąd jest niedopuszczalny i miejmy nadzieję, że ciekawość naukowców nie doprowadzi do stworzenia sztucznych ludzi.