Osteoporoza jest chorobą dotyczącą tkanki kostnej, powodująca jej osłabienie, co z kolei zwiększa predyspozycje kości na złamanie bardziej, niż u osób u których nie wykrywa się choroby.

Najczęściej na osteoporozę chorują starsze kobiety u których następuje już proces starzenia, nie jest jednak powiedziane, że dotyczy ona wyłącznie tej grupy kobiet. Na osteoporozę chorują także starsi mężczyźni, czasem także młodzi ludzie, którym jednocześnie towarzyszą inne, poważne choroby. Na schorzenie to mogą również cierpieć kobiety spodziewające się dziecka, karmiące piersią, schorzenie to także dotyczy dzieci, które rosną w okresie młodości niezwykle szybko.

Kość stanowi żywa tkanka, która ulega takim procesom przebudowy, jak tworzenie oraz niszczenie, przy czym ilość kości budowanej do kości niszczonej stanowi absolutną masę kostną. Właściwie przez całe życie towarzyszą człowiekowi procesy dotyczące kości; procesy kościotwórcze przeważają do roku życia 30tego, natomiast po 50tce, zwłaszcza jednak u kobiet po menopauzie przeważa kościoniszczenie, a także sukcesywny ubytek masy kostnej. Na nadmierną działalność przemiany kostnej oprócz hormonów płciowych (żeńskich- estrogeny i męskich- androgeny) wpływają także inne czynniki, są to m.in.:

  • Brak w diecie wapnia i witaminy D,
  • Hormon wzrostu, lub inne hormony takie, jak: parahormon, kalcytonina,
  • aktywność fizyczna ( za zapoczątkowanie procesów kościotworzenia odpowiada umiarkowane obciążenie mechaniczne kości)
  • wszelakie sytuacje, które odpowiadają za nieprawidłowy metabolizm kostny

Aby wszystkie komórki, narządy i systemy organizmu mogły funkcjonować prawidłowo niezbędny jest makroelement: wapń. Jest to najistotniejszy pierwiastek odpowiedzialny za budowę kośćca, gdyż właśnie tam jest on obecny w ilości 90% w stosunku do reszty organizmu. Od zawartości wapnia w organizmie zależy np. predyspozycja kości na złamania. Każdy organizm prowadzi taką gospodarkę wapniową aby utrzymać określone jego stężenie we krwi. W przeciwnym razie, gdy zawartość wapnia maleje gdyż np. nie jest on dostarczany wraz z pokarmem lub, jego wchłanianie nie funkcjonuje dobrze, organizm reaguje w następujący sposób; nasila uwalnianie się z kości wapnia. Kiedy odbywa się to na większą skale i trwa stosunkowo długo, ma miejsce znaczne odwapnienie kości, a co za ty idzie ryzyko złamań znacznie wzrasta.

Zostało już wcześniej zaznaczone, że w zależności od wieku człowieka, zmieniają się procesy kostne w tkance. Wiemy już, że we wczesnych latach życia przeważają procesy budulcowe kości, natomiast w wieku dorosłym różnicują się, a w przypadku osób już starszych następują procesy starzenia kości.

W wieku około 30 lat organizm osiąga maksymalną masę kostną, tj. około 10 lat po ustępowaniu procesu wzrostu kości. Po 20 latach stabilności zaczyna ubywać masy kostnej. Proces ten następuje stopniowo i powoli do momentu, kiedy tkanki kostnej jest na tyle mało, że z łatwością dochodzi do urazów gdyż niezupełna masa kostna nie jest w stanie utrzymać ciężaru na nią wywieranego. Urazy te to przede wszystkim złamania kości, do których nie doszłoby u zdrowego człowieka.

Im mniej tkanki kostnej zostało wytworzonej w latach młodości, tzn. im mniejsza jest maksymalna masa kostna, tym większe prawdopodobieństwo, że wystąpi proces osteoporozy, a tym samym zwiększy się prawdopodobieństwo złamania. Bardzo podobnie jest w przypadku, kość jest szybciej utracona z przyczyn obecności czynników ryzyka, wtedy osteoporoza rozwija się znacznie szybciej. Jesteśmy w stanie kontrolować występowanie lub postęp choroby, gdy znamy powody osteoporozy.

POWODY ZAGROŻENIA OSTEOPOROZĄ

Czynniki zagrożenia osteoporozą to czynniki związane z ryzykiem urazów takich, jak złamania kości. Są to przede wszystkim:

  • wcześniejsze złamania po niewielkim urazie, wskazujące na delikatność tkanki kostnej
  • występowanie osteoporozy w rodzinie, która objawia się uszkodzeniami kości po mało niebezpiecznych urazach lub czasem nawet bez urazów w najbliższej rodzinie, szczególnym przypadkiem jest uraz szyjki kości udowej u matki
  • zaburzenia miesiączkowania utrzymujące się u kobiet w różnym wieku
  • niedobór hormonu (testosteronu) w przypadku mężczyzn
  • niewielka budowa ciała
  • stosowanie przez dłuższy czas leków należących do grupy glikokortykosterydów,

innymi czynnikami postępowania osteoporozy są:

  • podeszłość wieku, ok. 65 lat i więcej
  • brak w diecie wapnia, szczególnie u starszych osób
  • brak witaminy D, należy wiedzieć, że tylko 20% tej witaminy pochodzi z pokarmu, który spożywamy, natomiast aż 80% jest syntetyzowane w skórze za przyczyną słońca. Niestety większość starszych ludzi spędza czas głównie w zamkniętych pomieszczeniach, w związku z tym nie jest możliwe syntetyzowanie witaminy D odbywające się w skórze, zwłaszcza w jesienno- zimowym okresie.
  • Stosowanie wielu leków, m.in. przeciwkrzepliwych, przeciwdrgawkowych, przeciwnowotworowych, niektórych moczopędnych oraz wielu innych.
  • Picie dużych ilości alkoholu, kawy, napojów typu coca- cola
  • Palenie tytoniu
  • Długotrwałe unieruchomienie
  • Osteoporoza może także towarzyszyć wielu chorobom, takim jak: niewydolność nerek, nadczynność przytarczycy, nowotwory, przewlekłe choroby układu pokarmowego, choroba nadczynności tarczycy,
  • Do spadku masy tkanki kostnej prowadzić mogą także odbyte liczne ciąże, długotrwałe karmienie dzieci pokarmem z piersi, szczególnie u kobiet, które nie odżywiają się właściwie, palą papierosy, czy nadużywają alkohol. U tych kobiet zwiększa się zagrożenie zaistnienia osteoporozy.

Należy wiedzieć, że im więcej towarzyszy nam w życiu czynników ryzyka, tym większe prawdopodobieństwo rozwoju osteoporozy, a co za tym idzie zwiększenie zagrożenia złamania kości. Występowanie trzech lub czterech czynników jednocześnie jest już niepokojące, należy więc zatem zainteresować się w jakim stanie są nasze kości.

Kość osłabiona przez chorobę

kość zdrowa
 

OBJAWY OSTEOPOROZY

Osteoporoza jest chorobą, która pojawia się bez wcześniejszych znaczących objawów. Rozwija się ona przez kilka lat, w momencie gdy nie mamy o tym pojęcia, gdyż proces ubywania masy kostnej odbywa się bezboleśnie, co nie pozwala nam na jej wykrycie. Postępuje ona powoli, nie dając nam żadnego znaku w postaci bólu odczuwalnego, co świadczy o podstępnym przebiegu tej choroby. Dopiero w fazie choroby późniejszej pojawiają się odczuwalne dla chorego bóle. Są to bóle osteoporotyczne, mające przewlekły charakter, są na tyle silne, że bardzo ciążą choremu, tym bardziej, iż są one trudne do zapobiegania i uśmierzenia. Najczęstszymi miejscami obolałymi są plecy, okolice kręgosłupa, często też pacjenci skarżą się na bóle okolic żeber. Jednak bóle pleców u pacjentów są błędnie interpretowane, najczęściej uważa się, że przyczyną tych bólów są zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, wypadający dysk, czy zwyczajne przeciążenie, lub przemęczenie. Osteoporoza natomiast nie jest niestety kojarzona z wymienionymi bólami, odsuwana jest ona zwykle na dalszy plan. W chorobie taj występuje zaawansowane stadium, kiedy kości są już na tyle odwapnione, że zwiększa się ich podatność na złamania, które towarzyszą lekkim tylko urazom i niewielkim obciążeniom. Czasem kości są na tyle odwapnione, iż do złamań dochodzi nawet w przypadkach bez jakiejkolwiek przyczyny, są to wtedy złamania samoistne. Złamania charakterystyczne dla osteoporozy występują w takich miejscach, jak:

  • Nadgarstek: najczęstsze miejsce złamań
  • Szyjka kości udowej- to złamanie jest najpoważniejsze z punktu widzenia klinicznego
  • Trzony kręgów kręgosłupa
  • Złamania żeber lub innych kości zdarzają się rzadziej

Osteoporoza może także powodować złamania kości udowej oraz kręgosłupa, co wydaje się zaskakujące. Wydawać by się mogło, że na tyle poważne urazy kości dotyczyć mogą wyłącznie poważnych wypadków, w momencie, gdy oddziaływają ogromne siły. Zdarza się jednak tak, że złamania te mogą być skutkiem nie leczonej osteoporozy, która bardzo niszczy tkankę kostną.

Wiadomym jest, że kręgosłup stanowi niezbędne rusztowanie dla każdego organizmu, przyjmujące na siebie ogromne obciążenie, powinien on być zatem wyjątkowo wytrzymały. Rzeczywiście tak jest; kręgosłup jest niezwykle wytrzymały na obciążenia jednakże osteoporoza atakuje zazwyczaj na początku właśnie tą część kośćca. Szczególnie tyczy się to kobiet w okresie menopauzy, powoduje to odwapnienie kręgów, a co za tym idzie kręgi są słabe i mało odporne na obciążenia towarzyszące każdemu w codziennym życiu. Do złamania zwanego złamaniem kompresyjnym dochodzi poprzez zgniecenie osłabionego kręgu, który nie jest w stanie wytrzymać nacisku przez inne, sąsiednie. Złamanie to jest bardzo poważne głownie w skutkach; zniekształcenie sylwetki, prowadzi do powstania tzw. wdowiego garbu, który jest wynikiem zakrzywienia się osi kręgosłupa. Kolejnym skutkiem jest obniżenie wzrostu, spowodowane utratą centymetrów poprzez zgniecenie kręgów.

Następnym złamaniem, wyjątkowo niebezpiecznym jest złamanie szyjki kości, szczególnie udowej. Uraz ten wymaga leczenia operacyjnego, jest tak niebezpieczny gdyż wiąże się nawet ze śmiercią. Otóż 20% chorych w ciągu pierwszych sześciu miesięcy umiera, tych, którzy wracają do zupełnego zdrowia jest zaledwie 25%, natomiast ponad 50% chorych wymaga stałej opieki, przy czym prawie połowa z nich

Stałej pielęgnacji. Problem więc wiąże się z tym, iż chorzy uzależnieni są od osób trzecich; lekarzy, pielęgniarek dzięki którym możliwe jest ich dalsze życie.

Zatem złamania związane z osteoporozą mogą dawać bardzo poważne skutki związane z przewlekłymi bólami, upośledzeniem, brakiem możliwości samodzielnego życia, trwałym ubytkiem zdrowia, inwalidztwem, czy nawet śmiercią. Złamania te wymagają skomplikowanych często rehabilitacji, które wiążą się z dużymi wydatkami, a nie zawsze kończą się oczekiwanym rezultatem.