Składnikami krwi jest osocze, stanowiące 55% jej objętości oraz komórkowe elementy, które stanowią 45% objętości krwi. Komórkowymi elementami są: erytrocyty (czerwone krwinki), trombocyty (tzw. płytki krwi), oraz leukocyty (białe krwinki). Wyróżnia się następujące rodzaje leukocytów: granulocyty (60%) - kwasochłonne (tzw. eozynofile), zasadochłonne (tzw. bazofile) oraz obojętnochłonne (tzw. neutrofile); agranulocyty: limfocyty oraz monocyty. Funkcją osocza jest transport odżywczych substancji, jonów, enzymów, hormonów, metabolitów zbędnych oraz utrzymywanie odpowiedniego pH i osmotycznego ciśnienia krwi. Surowica jest osoczem, które zawiera przeciwciała w dużej ilości. Erytrocyty transportują oddechowe gazy, co odbywa się dzięki obecności hemoglobiny (Hb), składającej się z białkowej oraz barwnikowej części - hemu. W pojedynczej cząsteczce Hb obecne są 4 hemowe układy; 1 hemowy układ wiąże pojedynczą cząsteczkę tlenu co oznacza, iż 1cząsteczka Hb może związać 4 cząsteczki tlenu: Hb4 + 4 02 = HbO8.

Objawami miażdżycy - choroby przewlekłej tętnic są złogi na powierzchni śródbłonka tętnic powstające z lipidowych związków - cholesterolu, powodujące utratę elastyczności oraz grubienie ścian a w rezultacie zamknięcie tętnicy światła. Najczęściej atakuje: tętnice nóg (tzw. zgorzel), aortę (tzw. tętniak), mózgowe tętnice (tzw. udar), wieńcowe tętnice (zawał serca).

Profilaktyką zawału serca jest: stosowanie leków przeciwdusznicowcyh oraz przeciwzakrzepowych; operacyjnie - wszczepienie by-pass'ów (ominięcie tętnicy zniszczonej), angioplastyka (wprowadzenie specjalnego cewnika z balonikiem). Limfatyczny układ (chłonny) pełniący transportowe funkcje jest układem otwartym zbudowanym z limfatycznych naczyń oraz limfatycznych narządów (grudki i węzły chłonne, śledziona, migdałki oraz grasica). Limfa to przefiltrowany tkankowy płyn zamknięty w systemie limfatycznych naczyń. Jej skład podobny jest do osocza, choć limfa posiada mniej wielocząsteczkowych związków i białek.

Tkankowy płyn - to ciecz, która znajduje się między komórkami ciała; nadmiar jego przefiltrowany zostaje tworząc limfę.

ODPORNOŚĆ

Cechy typowe dla drobnoustrojów:

  • inwazyjność (możliwość wnikania do wnętrza organizmów) ,
  • patogenność (wywoływanie objawów chorobowych).

ODPOWIEDZ IMMUNOLOGICZNA → ODPORNOŚĆ

Odporność nieswoista - wrodzona odpowiedź, stanowi pierwsza linię ochrony przed patogenami.

Bariera morfologiczna: skóra, śluz, migawkowy nabłonek; fizjologiczna: niskie pH żołądkowego soku, tłuszczowe kwasy, naturalna bakteryjna flora, przewód pokarmowy, lizozym obecny w łzach, ślinie oraz spermie.

Odpowiedź swoista - humoralna odpowiedź. Za reakcje odpowiedzialne: fagocyty (ciałka białe krwi): makrofagi (pierwotniaki, bakterie, wirusy), neutrofile (bakterie), komórki NK (tzw. naturalni zabójcy).

Rodzaje swoistej odporności:

  • naturalnie indukowana
  • sztucznie Indukowana
  • czynna: przebyte choroby lub zakażenia, uodpornienie poprzez sczepienie
  • bierna: przeciwciała matki, które przedostają się do dziecka krwi, odpornościowe surowice (przeciwjadowa, przeciwtężcowa).

Szczepionki są oczyszczonymi zawiesinami unieszkodliwionych lub zabitych drobnoustrojów.

Warunki jakie muszą spełniać:

  • po zastosowaniu ich odpowiedź powinna trwać przez parę lat,
  • nie mogą powodować wystąpienia chorobowych objawów ,
  • praktyczne,
  • trwałe.

Antygeny to substancje, wywołujące specjalną immunologiczną odpowiedź po nawiązaniu kontaktu z komórkami odpornościowego układu. Heptany cechuje jedynie antygenowość.

Cechy antygenów:

  • immunogenność - zdolność do wywołania odpowiedzi jaką wykazuje organizm;
  • antygenowość - swoistość reakcji z przeciwciałem albo komórką aktywną

Podział antygenów:

  • izoantygeny,
  • alloantygeny,
  • autoantygeny,
  • heteroantygeny.

Antygeny tkankowej zgodności odpowiedzialne są za odrzucenie przeszczepów (tzw. HLA), są to inaczej transplantacyjne antygeny, które są kodowane przez grupę genów na chromosomie 6 (kompleks główny tkankowej zgodności MHC). Antygeny HLA to struktury specyficzne, które zlokalizowane są na powierzchni wszystkich komórek.

Przeciwciała - to białka inaczej nazywane immunoglobulinami; wytwarzane przez plazmatyczne komórki oraz limfocyty B.

Podział immunoglobin:

  • IgG - stanowią 75% (powstają w reakcji immunologicznej wtórnej)
  • IgA - stanowią 20% (pełnią rolę bariery immunologicznej obrony; obecne w ślinie, mleku, w śluzowych błonach dróg moczopłciowych i oddechowych)
  • IgM - stanowią 10% (obecne w immunologicznej odpowiedzi pierwotnej)
  • IgD (występują na powierzchni limfocytów B; są receptorem dla antygenów)
  • IgE (obecne w surowicy oraz na powierzchni bazofili; biorą udział w alergicznych reakcjach).

DOJRZEWANIE LIMFOCYTÓW B ORAZ T 

Każdy z tych typów komórek powstaje w kostnym szpiku. Po opuszczeniu kostnego szpiku te limfocyty trafiają do krwiobiegu, skąd przemieszczają się do grasicy. W grasicy limfocyty T ulegają podziałom, na powierzchni tych komórek są wytwarzane antygeny zróżnicowania; uczą się także tolerancji immunologicznej.

Rodzaje limfocytów T:

  • Th (helper)
  • Tc (cytotoksyczne)
  • Ts (supresorowe)

Limfocyty B dojrzewają w kostnym szpiku. Na ich powierzchni są wytwarzane IgM oraz receptory przeznaczone dla antygenów. Są także niszczone limfocyty, które wchodzą w reakcje z komórkami własnymi. Po opuszczeniu kostnego szpiku komórki te krążą w limfie i we krwi.

ODPOWIEDŹ

W większej części przypadków komórkowa i humoralna odpowiedź przebiega jednocześnie. Faza pierwsza jest identyczna dla każdej z nich i sprowadza się do rozpoznania, przetworzenia oraz prezentacji antygenów limfocytom Th poprzez fagocyty.

Humoralna odpowiedź - cytokiny wytwarzane są przez limfocyty Th; związki te powodują pobudzenie limfocytów B do produkowania przeciwciał. Ilość limfocytów B w organizmie pozostaje w komórkowej pamięci immunologicznej.

Komórkowa odpowiedź (uczestniczy w zwalczaniu nowotworów oraz w wirusowych zakażeniach) - limfocyty Th pobudzają limfocyty Tc do aktywnego działania. To polega na rozpoznaniu przez limfocyty Tc zainfekowanej komórki, która posiada na powierzchni obce antygeny, po czym się łączy z daną komórką, zostają uwolnione białka cytotoksyczne, niszcząc tym sposobem obcą komórkę.

Alergeny są czynnikami, nie wywołującymi uczuleniowych reakcji u ludzi, zdrowych. alergików uczulonych osób (tzw. alergików) doprowadzają do wytworzenia igE w dużej ilości, które zaś pobudzają krwinki białe, przede wszystkim monocyty oraz bazofile do immunologicznej odpowiedzi. Leczenie alergii sprowadza się do podawaniu środków, które hamują immunologiczna odpowiedź.

Drogi jakimi szerzy się wirus HIV:

  • Seksualna (hetero oraz homo seksualna),
  • wertykalna (okołoporodowa, wewnątrzmaciczna),
  • poprzez sztuczne zapłodnienie i transplantacje.

Objawy choroby: po zakażeniu występują objawy, które przypominają mononuklozę trwające przez 3 - 6 tygodni (biegunki, wysoka gorączka, wysypki grudkowe na tułowiu, stopach, twarzy oraz kończynach).

Limfocyty Th SA atakowane w czasie trwania AIDS.

GRUPY KRWI

U człowieka występuje 14 grupowych układów krwi. Znaczenie największe mają układy: Rh oraz AB0.

AB0 jest wyznaczany poprzez 2 antygeny oznaczone symbolami A oraz B, występującymi na powierzchni erytrocytów.

Grupa krwi A B 0 AB

antygen A B --- A,B

przeciwciało Anty B Anty A AntyA,B ---

Antygeny A oraz B są kodowane poprzez 3 geny, które znajdują się na 9 chromosomie. Są to następujące geny: I A i I B (dominujące) oraz i (recesywny). Grupa krwi oznaczona jako A jest wyznaczana przez genotyp: I A i lub I A I A. Grupę krwi charakteryzuje genotyp: I B I B lub I B i. Możliwy genotyp dla grupy AB jest następujący: I A I B. Grupa krwi O to genotyp ii.

Aglutynacja - to sklejanie, łączenie antygenów poprzez dla nich specyficzne przeciwciała.

Układ Rh jest wyznaczany przez 45 antygenów, z których najważniejszy to D - czynnik Rh. Jest on kodowany przez gen dominujący D, który znajduje się na chromosomie 1. Gen d to gen recesywny. Grupa krwi oznaczona jako Rh(+) ma genotyp DD lub Dd; Rh(-) z kolei - dd.

Konflikt serologiczny obecny jest gdy matka posiada grupę krwi Rh(-) podczas gdy dziecko po ojcu odziedziczyło grupę Rh(+).

WIRION - to kompletna pojedyncza cząstka wirusa, która składa się z RNA lub DNA oraz białkowej otoczki. PATOGENY - to chorobotwórcze czynniki.

NUKLEOID - to obszar, na terenie którego występuje genetyczny materiał w postaci nici DNA.

BAKTERIOFAGI - wirusy, które żyją w bakteriach.

BAKTERIE

Wielkość komórek bakterii jest w zakresie 0,1 - kilkunastu μm. Wyróżnia się następujące kształty komórek:

  1. cylindryczne (laseczki, pałeczki, prątki, maczugowce, nitkowate)
  2. spiralne (spiralne, krętki, przecinkowce)
  3. ziarenkowce (paciorkowce, dwoinki, pakietowe, gronkowce)

Budowa bakterii;

    • powierzchniowe struktury: plazmatyczna błona, komórkowa ściana (jej budowa bakterie różnicuje na Gram (-)oraz Gram (+)), rzęski (będące narządem ruchu), otoczka (ochronna funkcja),
    • cytoplazma: mezosom (stanowi odpowiednik mitochondrium), zapasowe substancje, rybosomy (miejsce biosyntezy białek),
    • nukleoid (stanowi odpowiednik jądra).

Podział bakterii pod względem sposobu odżywiania - bakterie:

  • heterotroficzne (cudzożywne):

- saprofity (roztocza, odżywiające się szczątkami obumarłymi innych organizmów),

- symbionty (przykład: azotowe bakterie),

- pasożyty (źródłem pokarmu - żywe organizmy);

  • samożywne:

- chomosyntezujące ,

- fotosyntezujące: beztlenowe i tlenowe.