Antykoncepcja to w medycynie dobrowolne, okresowe zapobieganie zajściu w ciążę i rozwijaniu się płodu. Wyróżniamy naturalne, mechaniczne i farmakologiczne sposoby antykoncepcji

1.Naturalne sposoby antykoncepcji:

-metoda termiczna polega na mierzeniu temperatury panującej w pochwie w czasie cyklu, co daje możliwość wyznaczenia dni niepłodnych

-owulacyjna- określanie dni płodnych na podstawie obserwacji śluzu wydzielanego przez szyjkę macicy;

-metoda objawowo- termiczna, która polega na połączeniu obu tych metod;

  • kalendarzyk - obliczanie dni płodnych i niepłodnych ( dni niepłodni od 1-8 dnia cyklu i od 19 ostatniego dnia cyklu; dzień owulacji obliczamy odejmując od liczby dni naszego cyklu-liczonego od pierwszego dnia krwawienia do dnia poprzedzającego miesiączkę- liczbę 14);
  • stosunek przerywany

2. Metody mechaniczne:

  • stosowanie prezerwatyw
  • stosowanie błon, kapturków, wkładek domacicznych
  • ubezpłodnienie poprzez operację usunięcia jajników u kobiet (owjaktemizacja) i jąder u mężczyzn ( kastracja), można także wytworzyć mechaniczną przeszkodę dla plemników (wazektomia)- jednak szansa na przywrócenie płodności wynosi jedyni około 60-70%.

3. Metody farmakologiczne

  • stosowanie środków plemnikobójczych
  • stosowanie tabletek antykoncepcyjnych, które na drodze hormonalnej hamują jajeczkowanie.

Skuteczność metody antykoncepcyjnej jest określana względem wskaźnika zawodności. Do najskuteczniejszej metod należą: metoda termiczna i termiczno-objawowa, wewnątrzmaciczne wkładki, prezerwatywa, błona pochwowa. Zaś do metod najbardziej zawodnych należą : metoda owulacyjna i stosunek przerywany.

Antykoncepcja hormonalna

Najbardziej skuteczną i najłatwiejszą w stosowaniu metodą jest zażywanie tabletek antykoncepcyjnych. Pigułki hormonalne jak sama nazwa wskazuje opierają się na hormonach, w tym wypadku są to progestageny, które blokują owulację oraz estrogeny, które zapobiegają miesiączkowemu krwawieniu i zmianom w śluzówce macicy.

Jak działa pigułka antykoncepcyjna?

Tabletki hormonalne sprawiają, że w krwi kobiety utrzymuje się takie stężenie wyżej wymienionych hormonów, jak u kobiety w 3-cim miesiącu ciąży. Zatem wynikającymi z tego skutkami jest działanie na sekrecję hormonów przez przysadkę, które działają na jajniki hamując w nich dojrzewanie jajnikowego pęcherzyka oraz owulację. Dodatkowo progestageny i estrogeny będące we krwi dzięki spożyciu pigułki hormonalnej inaktywują reakcję jajników na działanie przysadkowych hormonów. Na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego dochodzi do hamowania wydzielania przez jajniki progesteronu i estrogenów, a co za tym idzie , dochodzi do zmian w śluzówce macicy, które uniemożliwiają implantację w niej zapłodnionej jajowej komórki. Kolejnym skutkiem jest zagęszczenie się śluzu w szyjce macicy oraz pobudzenie skurczy jajowodów, przez co zagęszcza się również śluz w nich.

Negatywne konsekwencje stosowania tabletek hormonalnych.

Wprowadzenie do ustroju dawki hormonu może powodować liczne objawy niepożądane. Przede wszystkim są one w tym przypadku podobne do tych jakie mają kobiety we wczesnych miesiącach ciąży: obrzmienie i bolesność w czasie dotyku piersi, nudności, bóle i kurcze łydek, bóle głowy, upławy i krwawienia, częstsze zakażenia płciowo-moczowego układu, przybranie na wadze o 2-3 kilogramy (pierwsze miesiące stosowania, później waga stabilizuje się ), często dochodzi również do wzrostu ciśnienia tętniczego.

Objawy niekorzystne zachodzą zwykle przez pierwsze dwa, trzy miesiące, później ustępują ,jednak może wystąpić całkowita nietolerancja organizmu na te leki i wówczas konieczne jest ich odstawienie lub zmiana dawki czy leku.

Naukowo udowodniono, że hormony zawarte w pigułkach zwiększają ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej, chorób układu krwionośnego, wzrostu ciśnienia oraz krzepliwości krwi, zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia udaru mózgu. Długotrwałe stosowanie leków hormonalnych może dać początek wielu chorobom w tym nowotworom wątroby. Dodatkowo wzrasta ryzyko kamicy żółciowego pęcherzyka. U kobiet stosujących pigułki antykoncepcyjne przed 35 rokiem wzrasta znacznie prawdopodobieństwo występowanie nowotworów sutka.

Wiele badań wskazuje korelację między zażywaniem tabletek antykoncepcyjnych a nowotworami szyjki macicy. Jest to spowodowane częstszym współżyciem i częściej występującymi uszkodzeniami i stanami zapalnymi w tym organie , nie zaś samymi hormonami.

Ponieważ ten rodzaj antykoncepcji wiąże się z tal licznymi powikłaniami to niezbędne jest kontrolowanie się u ginekologa co najmniej dwa razy na rok. Dzięki takim wizytom nowotwory i inne schorzenia zostaną wykryte w stadium początkowym , co umożliwi ich wyleczenie hamując ich rozwój.

Korzyści płynące ze stosowania pigułek hormonalnych.

Przede wszystkim jest to skuteczny środek zapobiegania nieplanowanej ciąży, dodatkowo powoduje pewne korzystne zmiany w płciowym układzie. Stosowanie tych tabletek zmniejsza dolegliwości w tym bóle miesiączkowe, krwawienia stają się mniej obfite, zespół napięcia przedmiesiączkowego występuje rzadziej. Stosowanie tabletki daje również możliwość przesunięci miesiączki, co daje możliwość pozbycie się na czas kiedy nie jest przez nas mile widziana (podróż, wyjazd nad morze itd.). Metoda ta zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia takich chorób układu płciowego jak : zapalenie przydatków, powstawanie torbieli na jajnikach czy raków trzonu macicy i jajników, a także łagodnych nowotworów piersi (włókniaki, gruczolaki łagodne), także rzadziej występuje ciąża pozamaciczna. Dodatkowo spada ryzyko chorób tarczycy i rozwój osteoporozy.