Przodkiem roślin okrytonasiennych, czyli okrytozalążkowych były pierwotne nagonasienne. Jest to grupa roślin, która dominuje w środowisku roślinnym nad innymi. Przyjmuje się, ze rozkwit tej grupy rozpoczął się pod koniec ery mezozoicznej i trwa do dziś. Szacuje się, że w tej chwili na Ziemi żyje około 300 000 gatunków drzew, krzewów i roślin zielnych. Okrytozalążkowe dzieli się na dwie klasy: jednoliścienne i dwuliścienne.

KWIAT

Porównując kwiaty nagonasiennych i okrytonasiennych, okazuje się, że kwiaty okrytonasiennych są wysoce wyspecjalizowanymi organami. Kwiaty rozwijają się z merystemów wierzchołkowych okrytych pąkami. Kwiat zbudowany jest z dna kwiatowego i okwiatu. W środkowej części znajdują się narządy generatywne: słupki i pręciki. Słupek powstał ze zrośniętych owocolistków. W jego wnętrzu znajduje się zalążnia z zalążkami( zalążek jest schowany stad nazwa okrytozalążkowe). Z zalążni powstaje w późniejszym czasie owoc, który okrywa wytworzone nasiona, stad nazwa: rośliny okrytonasienne. Kwiaty są obupłciowe. Oznacza to, że pręciki i słupki występują razem na jednym kwiecie. Pręciki i słupki są chronione przez okwiat. Okwiat może być pojedynczy lub złożony z działek kielicha i płatków korony. U roślin zapylanych przez zwierzęta jest on pięknie ubarwiony tak, aby zwabiać je do siebie. Wśród okrytonasiennych mogą występować rośliny rozdzielnopłciowe i wiatropylne. U wiatropylnych często dochodzi do redukcji okwiatu.

ROZSIEWANIE SIĘ I ROZPRZESTRZENIANIE SIĘ NASION

Nasiona mogą rozprzestrzeniać się samorzutnie. Jest to autochoria. Roślina dzięki własnym ruchom powoduje rozsypywanie się nasion. Drugim sposobem jest allochoria. W tym procesie biorą udział czynniki zewnętrzne: wiatr (anemochoria), zwierzęta (zoochoria) i człowiek (antropochoria). Nasiona mogą mieć na swojej powierzchni różnego rodzaju haczyki, bruzdy, skrzydełka, które ułatwiają przenoszenie. Corocznie rośliny wydają wiele tysięcy nasion. U pokrzyw jest to około 100 000 nasion, u topoli jest kilka milionów.

Nasiona rozsiewane samorzutnie przez rośliny to autochoria. Proces ten zachodzi rzadko. Jest charakterystyczny dla roślin, które mają owoc typu rozłupni i nasiona pękające, czyli strąk, mieszek, torebka czy łuszczyna. Takie owoce gwałtownie pękają i rozrzucają nasiona na powierzchnię gleby. Dzieje się tak u łubinu, grochu, fasoli, które mają owoc typu strąk, u bodziszka, który ma owoc typu rozłupni, u niecierpka, który ma owoc typu torebka. Jeżeli owoce same nie wypadną to wiatr może je wywiać z torebki czy niełupki lub mogą się wysypać przy nawet najmniejszym dotknięciu.

Największy udział w rozprzestrzenianiu nasion mają czynniki zewnętrzne. Najczęstszym sposobem jest rozsiewanie przez wiatr. Takie nasiona i owoce są lekkie, bardzo małe i zaopatrzone w jakiś narząd lotny. Może to być puch albo skrzydełka. Dzięki dodatkowym narządom zwiększa się powierzchnia nasion. W ten sposób mogą się one dłużej utrzymywać w powietrzu. Taka budowa ułatwia również przenoszenie nasion przez wodę.

Najmniejsze nasiona ważą około 0.0000003 grama. Należą do nasiona pierwiosnków, gruszyczki i niektórych storczyków. Nasiona dziewanny, naparstnicy i maku są wprawdzie nieco cięższe, ale również przenoszone przez wiatr. Ich owoc jest typu torebki. Torebka nasienna rośnie na elastycznej nóżce. Pozwala to na łatwe zginanie jej przez wiatr i rozprostowywanie. W ten sposób nasiona wypadają na zewnątrz torebki.

Kulisty kształt nasion pozwala na ich toczenie po powierzchni podłoża. Tak jest w przypadku np. mikołajka.

Mniszek lekarski posiada nasiona z aparatem lotnym. Całość nosi nazwę dmuchawca. Owoce są typu niełupki. Do nich doczepiony jest " pierzasty spadochron". Jest to duże ułatwienie dla roznoszenia przez wiatr nasion. Mogą się one unosić wysoko w powietrzu i rozprzestrzeniać na duże odległości.

Ludzie często sami zdmuchują nasiona z dmuchawca. W ten sposób przyczyniają się do jego rozprzestrzeniania. Mniszka lekarskiego można spotkać w najdziwniejszych miejscach. Mogą to być dachy budynków czy mury a nawet przycięte drzewa.

Nasiona mogą rozprzestrzeniać się w korzystnych warunkach na wiele dziesiątków kilometrów. Przyczyniają się do tego ciepłe prądy powietrza. Jeżeli nasiona znajdą się w takim prądzie, są szybko unoszone w górę.

Mniszek lekarski podobnie jak słonecznik ma kwiatostan złożony. Jest to koszyczek. Najmłodsze z kwiatów umieszczone są na środku koszyczka. U słonecznika kwiaty brzeżne są inne od tych położonych na środku dna kwiatowego. Jedne są języczkowate i płonne, a drugie rurkowate i płodne. Koszyczek zbudowany jest z wielu kwiatów, co w efekcie dale wiele nasion i owoców. Do roślin, które posiadają kwiatostan typu koszyczek zalicza się rodzinę złożonych. Wśród tej rodziny można spotkać takie rośliny jak: cykorię, podbiał, stokrotki i jastrzębiec. Wiele z nich posiada nasiona zaopatrzone w " pierzasty spadochron". Podobny aparat lotny posiadają gatunki roślin z innych rodzin. Są wśród nich: topole, wierzby, osty, wierzbówka.

Rośliny te produkują miliony nasion zaopatrzonych "pierzasty spadochron". Topola może wyprodukować 28.000.000 nasion, jest to spowodowane tym, że wiele nasion ginie. Roślinom opłaca się więc wyprodukować więcej nasion. Zwiększa się w ten sposób prawdopodobieństwo, że więcej nasion wykiełkuje.

Dzięki "pierzastemu spadochronowi" lekkie nasiona mogą być roznoszone na duże odległości. Jednak cięższe nasiona też są rozprzestrzeniane przez wiatr. Wykształciły one inne dodatki ułatwiające przenoszenie. Do tych roślin należą klony, brzozy, wiązy, jesiony, a także nagonasienne: sosny, modrzewie czy świerki i jodły.

Nasiona tych roślin zaopatrzone są w skrzydełka lub skrzydełko. Jest to sztywna błonka. Nasiona te przenoszone są tylko wtedy, gdy powietrze jest suche.

Niektóre rośliny mogą być w całości przenoszone z wiatrem w inne miejsca. Przykładem jest szkarłat toczony jest po ziemi jak kula.

W podobny sposób transportowana jest solanka kolczysta. Jest to rośliną rosnącą na wydmach. Spotkać ją można w Holandii.

Wiele roślin, których nasiona rozprzestrzeniane są przez wiatr należy do chwastów porastających pola uprawne i ogrody. Są one wiec systematycznie usuwane lub niszczone środkami chemicznymi.

Nasiona mogą pokonywać znaczne odległości nie tylko dzięki wiatrom. Wiele roślin wodnych i przybrzeżnych rozsiewanych jest przez wodę. Owoce tych roślin maja w sobie dużo powietrza i gruby nabłonek, często pokryty woskiem. Dzięki temu nie nasiąkają wodą i mogą w niej płynąć. Substancje oleiste, które znajdują się w nasionach i owocach powodują, że unoszą się one na powierzchni wodzie. Komory powietrzne również sprawiają, ze nasiona są lżejsze od wody i też unoszą się na jej powierzchni. Kosaciec posiada nieco inny typ budowy nasion. Są to torebki posiadające warstwę korkową i również unoszone są na powierzchni. Po upływie około miesiąca warstwa ta ulega zniszczeniu. Nasiono opada na dno i tam kiełkuje.

Inną rośliną przybrzeżną jest lilia. Posiada ona kuliste owoce. W środku znajduje się śluzowa substancja i nasienie. Dojrzały owoc ugina się pod sowim ciężarem i zanurza się w wodzie. Ściany owocu gniją, wnętrze pęcznieje. W wodzie owoc jest jak śluzowa kula. Uwolnione z niego nasiona unoszone są na wodzie do czasu, aż zniszczeniu ulegnie łupina nasienna. Prąd wodny przenosi nasiona na znaczne odległości. Brzegi rzek często porastają rośliny zamieszkujące inne środowisko, np. rośliny górskie można spotkać na nizinie wzdłuż rzeki.

Setki kilometrów mogą pokonywać orzechy kokosowe. Ich owoce zawierają dużo powietrza. W ten sposób owoc unosi się na powierzchni wody przez wiele dni. Po dopłynięciu do brzegu z nasiona kiełkuje nowa palma kokosowa.

Rozsiewanie nasion przez zwierzęta to zoochoria. Na powierzchni owoców i nasion znajdują się różne haczyki i zadziorki. W ten sposób mogą doczepiać się do sierści ssaków czy pierza ptaków. W taki sposób rozsiewane są nasiona rzepu, marchwi czy łopianu. Nierzadko ratujemy swojego psa z opresji, kiedy to do sierści ma poprzyczepiane rzepy. Znane sjest przysłowie "przyczepił się jak rzep psiego ogona. Owoce jadalne są zjadane wraz z pestkami, czyli nasieniem. Nie jest ono trawione w przewodzie pokarmowym. W ten sposób zwierze zjada owoc w jednym miejscu a wydala go z kałem w innym. W ten sposób przyczynia się do rozsiewania je na duże przestrzenie.

Ptaki kuszą się na owoce soczyste, jaskrawo ubarwione. Ptaki podobnie jak ssaki roślinożerne rozsiewają nasiona roślin. Wiewiórki i inne ssaki żywiące się owocami, tez odgrywają rolę w roznoszeniu nasion. Robią one zapasy na zimę, głównie z orzechów, i zapominają o tym, gdzie je schowały. W ten sposób przenoszą owoce i nasiona, z których może wykiełkować nowa roślina.

Mrówki magazynują w mrowiskach nasiona posiadające ciała oleiste- elajosomy. Mrówki żywią się tymi ciała. Nasiona natomiast porzucają. Z nich mogą kiełkować nowe rośliny. W polskiej florze istnieje około 100 gatunków roślin, które rozprzestrzeniają się dzięki mrówkom. Są to między innymi: kokorycz, fiołek, pierwiosnek, kosmatka, zawilec łąkowy.

W rozsiewaniu roślin istotną rolę spełnia człowiek. Może to robić celowo lub przypadkowo. Nasiona mogą być przenoszone na odzieży, butach, narzędziach rolniczych. Człowiek podejmuje celowe działanie przy uprawie zbóż. Zasiewa pola pszenicą, żytem, owsem, kukurydzą, ryżem. Uprawia również ziemniaki i inne warzywa, które stanowią dla niego źródło pokarmu. Wiele z roślin uprawnych zostało przez człowieka przeniesionych z kontynentu na kontynent, np. ziemniaki, pomidory, kukurydza. Rozsiewanie nasion przez człowieka to antropochoria.

Dla rolnika największym problemem jest rozsiewanie się chwastów. Są to rośliny rozsiewające się przez owoce i nasiona. Do chwastów rozsiewanych przez wiatr zalicza się mniszka lekarskiego, starca, ostrożenia. Zwierzęta przyczyniają się do rozprzestrzeniania rzepu i łopianu. Ptaki roznoszą nasiona szarłatu i pokrzyw.

Nasiona i owoce tych uciążliwych roślin rozprzestrzeniają się nawet podczas powodzi.

Chwasty rozsiewają się samoczynnie podczas zwożenia upraw, w czasie sianokosów, w czasie żniw. Nawożenie pól źle przefermentowanym kompostem jest przyczyną rozsiewania się chwastów.

Człowiek w walce z chwastami poznaje sposoby rozprzestrzeniania się i rozsiewania tych roślin. Dzięki temu łatwiej jest mu z nimi walczyć.