Waryński Ludwik (1856-1889),

ideolog i działacz ruchu robotniczego, twórca Socjalno-Rewolucyjnej Partii "Proletariat". Pochodził ze zubożałej szlachty z terenów Kijowszczyzny związanej z polskimi walkami narodowowyzwoleńczymi. Wychowywany był w duchu patriotyzmu, jednak w czasie studiów w petersburskim Instytucie Politechnicznym (rozpoczął je w 1874 r.) związał się ze środowiskiem narodników i socjalistów.

W 1876 r., po wydaleniu ze studiów za działalność polityczną, wyjechał do Warszawy, gdzie wstąpił do studenckiego kółka socjalistycznego założonego przez Kazimierza Mondszajna. Aby nawiązać kontakt z robotnikami, Waryński zatrudnił się jako ślusarz w warszawskiej fabryce metalowej Lilpopa. Zakładał tam robotnicze kasy oporu. Po fali aresztowań wśród socjalistów w 1878 r. Waryński udał się do Galicji, gdzie kontynuował swoją agitację. Został aresztowany, a w 1880 r. w Krakowie wytoczono mu proces, w którym otrzymał bardzo niski wyrok, lecz musiał opuścić Galicję. W tej sytuacji Waryński wyjechał do Szwajcarii, gdzie dołączył do działającego tam środowiska polskich socjalistów. Jednak wkrótce doszło wśród nich do rozłamu, gdyż część uważała, że przede wszystkim należy dążyć do wyzwolenia narodowego Polaków, a dopiero później do zmiany stosunków społecznych. Waryński był temu przeciwny i uważał, że najważniejsza jest rewolucja proletariacka, a sprawa polska zdezaktualizowała się.

W 1881 r. Waryński wrócił do Królestwa i w sierpniu następnego roku założył Międzynarodową Socjalno-Rewolucyjną Partię "Proletariat". Jej program zawierał krytykę niepodległościowych dążeń Polaków, podkreślał internacjonalizm i sojusz z rosyjskimi rewolucjonistami oraz zakładał budowę socjalizmu. Po zorganizowaniu w 1883 r. przez "Proletariat" kilku akcji protestacyjnych i strajków, Waryński został aresztowany (wrzesień 1883 r.), a po procesie w 1885 r. - skazany na katorgę. Zmarł cztery lata później na gruźlicę w twierdzy szlisselburskiej.