GRZEGORZ VII (1020-1085)

jeden z największych papieży w dziejach. Pochodził z Toskanii i był synem chłopa. Wstąpił do zakonu benedyktynów, gdzie przybrał imię Hildebrand i dzięki inteligencji oraz dużym zdolnościom szybko zdobył sobie uznanie i szacunek, a z czasem wysokie stanowiska. Był kapelanem papieża Grzegorza VI, doradcą papieża Leona IX, a papież Mikołaj II mianował go archidiakonem Kościoła rzymskiego, co w praktyce oznaczało, że był w Kościele pierwszą osobą po papieżu.

W międzyczasie Hildebrand zetknął się z kluniackim ruchem opowiadającym się za reformą Kościoła i stał się z czasem jego przywódcą. Kiedy w 1073 r. został papieżem, przybrał imię Grzegorza VII i przystąpił do walki o wewnętrzną naprawę Kościoła. Zakazał żonatym duchownym sprawowania funkcji kościelnych i pozbawił godności tych, którzy kupili ją za pieniądze. Na synodzie w 1075 r. zakazał też duchownym przyjmowania inwestytury z rąk świeckich, a świeckim władzom zagroził ekskomuniką, jeśli nadal będą nadawać godności kościelne. Wszystkie postulaty swojej reformy Grzegorz VII zawarł w dokumencie "Dictatus papae". Jego najważniejszym postulatem była teza o wyższości władzy duchownej nad świecką i wynikające z tego prawo papieża do mianowania i usuwania władców świeckich.

Ponieważ król Niemiec Henryk IV nie zamierzał podporządkować się zarządzeniom papieża, rozpoczęła się tzw. walka o inwestyturę. Henryk IV usiłował zdetronizować Grzegorza VII, na co papież odpowiedział klątwą. Zagrożony utratą korony Henryk IV przez 3 dni prosił papieża w Canossie (1077 r.) o zdjęcie klątwy, a cała Europa podzieliła się na zwolenników papieża i zwolenników Henryka. Papież zgodził się zdjąć klątwę i wycofał się z wcześniejszych planów całkowitego podporządkowania sobie Niemiec. Henryk IV wykorzystał ustępstwo papieża do zlikwidowania wewnątrzniemieckiej opozycji oraz w 1080 r. ogłosił detronizację papieża Grzegorza VII i przeprowadził wybór antypapieża Klemensa III. Grzegorz VII ponownie rzucił klątwę, ale - wobec wzmocnienia się pozycji Henryka IV w Niemczech - nie miała ona już większego znaczenia.

W 1084 r. Henryk IV wkroczył do Rzymu koronował się na cesarza, a Grzegorz VII musiał schronić się w zamku św. Anioła. Na odsiecz przyszedł mu Robert Guiscard (książę Apulii i Kalabrii), ale jego wojska (normańskie) tak zniszczyły Rzym, że Grzegorz VII, bojąc się gniewu ludu, opuścił Wieczne Miasto i zamieszkał w Salerno, gdzie w 1085 r. zmarł. Odniósł jednak zwycięstwo moralne, gdyż jego następcy wprowadzili w życie jego reformatorskie założenia.