Dynastia Miziołków

Streszczenie szczegółowe

Narrator powieści to dwunastoletni chłopiec. Prowadzi dziennik, w którym relacjonuje przygody rodziny Miziołków. Jego przezwisko wzięło się stąd, że w dziecięcej wyliczance zamiast „fiołek” powiedział „miziołek”. Na początku bohater opisuje swoich rodziców i rodzeństwo. Mama Miziołka, zwana Mamiszonem, wciąż zachowuje się jak nastolatka, a tata Miziołka – Papiszon – komputerami. Miziołek ma dwie młodsze siostry – około czteroletnią Kasię, zwaną Kaszydlem, którą uważał za kłamczuchę i skarżepytę oraz roczną Annie Klementynie Natalii, nazywaną Małym Potworem.

Akcja utworu rozpoczyna się we wtorek, pierwszego kwietnia, w Prima Aprilis. Żarty bohatera na nikim jednak nie zrobiły wrażenia, szczególnie na pani Barszcz, nauczycielce, kiedy usiadła na topiony biały ser. Miziołek wstydzi się, że mama zwraca się tak do niego przy Kuczmierowskim, koledze z klasy. Za kolejny dowcip – położenie na biurku nauczycielskiego szczura Gutka, który miał umoczone łapki w tuszu, Miziołek i jego kolega Fifa, otrzymują jedynkę z zachowania. To kolega Miziołka przyniósł gryzonia do szkoły. W jednym z kolejnych wpisów bohater wspomina o tym, że szczur Gutek, należący do Fify, wyjada pety z popielniczki, co kończy się wizytą u weterynarza. Chłopiec pisze także, że jego mama jest rozrzuta, a tacie grozi redukcja w pracy. Tymczasem Klakson, inny kolega Miziołka, zostaje nakryty w toalecie, jak zmienia swoje oceny na lepsze. Klakson i Miziołek wysyłają zgłoszenie do Koła Fortuny.

Niedziela Miziołka zawsze wygląda tak samo. Hasem budzą go młodsze siostry. Nadchodzi wiosna, przez co rodzice Miziołka zdziecinniali. Za to nowy rower Miziołka (jego zakup) jest coraz bardziej realny. Miziólek pyta mamę, co ma zrobić, by dostać upragniony jednoślad. Chłopiec musi jedynie poprawić oceny z geografii. 15 kwietnia szczur Gutek ma małe, a 20 kwietnia po licznych namowach rodziców, Mama Miziula zgodziła się, by jej syn stał się właścicielem jednego z nich. Szczur zostaje nazwany Pompejusz Czesław Ken Ogryzek, a siostra Miziołka wozi go w wózku dla lalek. Miziołek uczył Ogryzka różnych sztuczek. W przeddzień 1 maja Miziołek otrzymuje list od tajemniczej wielbicielki. Sądzi jednak, że to Klakson z niego zakpił.

Mama Miziołka postanawia zapisać się na kurs medytacji transcendentalnej, otrzymuje też od swojej koleżanki Kornelii amulet, który ma zapobiegać opadaniu ciasta drożdżowego. Tymczasem koledzy Miziołka zastanawiają się nad sposobami na zarobek. Fifa wymyśla „pierdzik”, który testuje na pani Barszcz. Następnego dnia Miziołek wybiera się do kina z dziadkiem, a później do teatru z Mamiszonem. Okazuje się, że chłopiec jest chory. Miziołek ma temperaturę, ale gorączka szybko spada i bohater symuluje chorobę. Za karę musi jeść kleik. Tymczasem w środę zostają ogłoszone wybory miss szkoły. Kandydatki mają być ładne i mądre, co według bohatera jest niemożliwe. Miziołek widzi Beatę, w której się podkochuje i zaprasza ją na przyjęcie urodzinowe.

Urodziny chłopca są udane. Piroman, jeden z jego kolegów, tańczy tylko z Pućką. Wkrótce Zarazek rozpuszcza w szkole plotkę, że Miziołek lata za Beatą. W poniedziałek 26 maja Fifa zostaje przyłapany na podglądaniu dziewczynek w szatni i dostaje uwagę. Tata Miziołka otrzymał podwyżkę. Mamiszon nie był zadowolony, że mąż ma teraz młodą szefową. Tymczasem uczniowie organizują zawody deskorolkowe, która wygrywa Pućka. Mama Miziołka oświadczyła, że przerzuca się na kuchnię wegetariańską, więc Miziołek jada obiady u Fify. Zbliża się koniec roku szkolnego. Bohater po wizycie u dentysty dowiaduje się, że musi nosić aparat na zęby. 16 czerwca, już po wystawieniu ocen, cała klasa Miziołka udaje się do Łazienek. Kaszydło, siostra Miziołka postanowiła przynieść do domu zapchlonego kota, który ostatecznie trafia do sąsiadów.

Listy z wakacji

List 1: Miziołek do Rodziców

 W pierwszym liście Mizołek opisuje jak przebiegła podróż na kolonie, najpierw do Olsztyna, a następnie do Pupek. Jeden z nauczycieli, nazwany Hamulcem, nacisnął hamulec, by zatrzymać się przed sklepem ze słodyczami. Tymczasem chłopcy planują wrzucić do pokoju dziewczyn żaby.

List 2: Miziołek do Rodziców

W kolejnym liście Miziołek opowiada o tym, jak Drągal zjadł wszystkie cukierki sam i zrobił się zielony. Chłopiec opisuje też wycieczkę do Malborka i kawał, jaki zrobili dziewczynom (Drągal przebrał się za krzyżaka), a nauczyciel z nauczycielką gdzieś zniknęli.

List 3: Mamiszon do Miziołka

Mama Miziołka postawia uprzedzić syna, by nie robił dowcipów ratownikowi. Opowiada o tym, co dzieje się w domu (szczur połknął żeton, ale przeżył).

List 4: Miziołek do Mamiszona

Miziołek opowiada Mamiszonowi, że szykuje się z kolegami na zieloną noc. Kolonie dobiegają końca.

List 5: Miziołek do Babci

Miziołek prosi babcię w liście, by mógł do niej przyjechać wcześniej, bo u niego w domu trwa remont.

List 6: Miziołek do Rodziców

W kolejnym liście chłopiec opisuje podróż do Poznania z piekielnym Rysiem oraz to, jak spędza wakacje, m.in. uczestniczy w sianokosach.

List 7: Klakson do Miziołka

Klakson informuje Miziołka, że nie ma namiotu, bo zjadły go myszy. Żali się, że rodzice każą pisać mu dyktanda. List chłopca pełen jest błędów ortograficznych.

List 8: Miziołek do Fify

Bohater pisze z obozu harcerskiego, leje deszcz. Miziołek opisuje też swojego współlokatora. Jest w namiocie z Benkiem, strasznym łakomczuchem. Interesuje się Myszą, dziewczyną z obozu, która potrafi zjeść dżdżownicę. Pomysły dziewczyn mu się jednak nie podobają (dzień czystości, dzień literacki). Miziula czeka wyjazd do Jelitkowa

List 9: Dziadek Jurek do Miziołka

Dziadek pisze o tym, że rodzina Miziołków jest u nich i że remont powoli się kończy.

List 10: Miziołek do Piromana

Miziołek pisze z Jelitkowa, o tym, że zaprzyjaźnił się z bliźniakami z Krotoszyna, którzy mają świnkę morską – Kapitana. Chłopiec ma nadzieję, że wygra konkurs na najlepszy zamek z piasku.

List 11: Miziołek do Babci

Miziołek opowiada babci o powrocie z wakacji; o tym, jak robił śmieszne miny do kierowcy – księgowego taty i o tym, jak udało mu się wygrać konkurs na najlepszy zamek z piasku.

Dziennika Miziołka ciąg dalszy

29 sierpnia Mamiszon zabiera dzieci na zakupy, które przebiegają w dość nerwowej atmosferze. Fabisiakowie niezbyt dobrze wspominają wakacje w Grecji. W klasie pojawia się nowy uczeń – czarnoskóry Staszek Łokietek, który zdobywa uznanie kolegów, pokonując agresywnego ucznia ósmej klasy – Pasibrzucha. W domu panuje chaos – dzieci eksperymentują z zabawkami, dochodzi do drobnych wypadków, a Mały Potwór wrzuca tranzystor do pralki.

W szkole Miziołek radzi sobie dzięki ściągom, choć jego relacje z kolegami i nauczycielami bywają napięte. Zarazek jako przewodniczący klasy szybko traci poparcie. W domu Mamiszon zajmuje się pisanie, co wprowadza zamieszanie – dzieci samodzielnie próbują się wyżywić, a Papiszon organizuje remont łazienki, który przeciąga się w nieskończoność. Trwa spektakl przygotowany przez nową polonistkę, który kończy się klapą. Tymczasem Mamiszon podejmuje pierwsze próby literackie.

W Mikołajki rodzina wymienia się prezentami – dzieci są zadowolone, a rodzice muszą zmierzyć się z konsekwencjami luźniejszych zasad panujących podczas nieobecności mamy. Codzienne życie Miziołka pełna jest zabawnych sytuacji i rodzinnych kłopotów (siostra Miziołka zaczyna sprawiać problemy wychowawcze, sercowe kłopoty Miziołka z Beatą). 

Streszczenie krótkie

„Dynastia Miziołków” ma formę dziennika. Dwunastoletni chłopiec opisuje w nim życie swoje, swojej rodziny (Mamiszona, Tatiszona, sióstr – około czteroletniego Kaszydła (Kasi) i Małego Potwora, czyli rocznej Anny Klementyny Natalii) oraz kolegów – Klaksona, Fify, Piromanty, Kuczmierowskiego). Dziennik podzielony jest na dwie części, pomiędzy którymi możemy przeczytać listy Miziołka z wakacji – do rodziców, dziadków i kolegów.

Przezwisko głównego bohatera wzięło się stąd, że jako mały chłopiec w dziecięcej wyliczance zamiast „fiołek” powiedział „miziołek”. Na perypetie rodziny Miziołków składają się rodzinne kłótnie, domowe eksperymenty, szkolne wyzwania, w tym konflikty z nauczycielami, pierwsze zauroczenia i kontakty z rówieśnikami.

Plan wydarzeń

1. Opis rodziny Miziołków.
2. Niefortunny żarty Miziołka na Prima Aprilis.
3. Przygody szura Fify – Gutka.
4. Szczur Ogryzek u Miziołków.
5. Rozrzutność Mamiszona.
6. Ryzyko redukcji w pracy Papiszona.
7. Przygotowania Miziołka i Klaksona do udziału w „Kole Fortuny”.
8. Mamiszon na kursie medytacji transcendentalnej.
9. Wizyta wróżki Kornelii.
10. Pomysły na zdobycie pieniędzy Miziołka i jego kolegów.
11. Udawanie choroby przez Miziołka.
12. Urodziny Miziołka.
13. Wybory miss szkoły i konkurs deskorolkowy.
14. Aparat na zęby Miziołka.
15. Klasowa wycieczka do Łazienek.
16. Wakacyjne kolonie w okolicach Olsztyna.
17.  Sianokosy u babci na wsi.
18. Deszczowy obóz harcerski w Brodnicy.
19. Wypoczynek rodziny Miziołka w Jelitkowie.
20. Nowy czarnoskóry uczeń – Łokietek.
21. Problemy wychowawcze z Kaszydłem.
22. Próby literackie Mamiszona.
23. Zaloty chłopców.
24.  Remont łazienki.

Charakterystyka bohaterów

Miziołek – główny bohater i narrator książki, który prowadzi dziennik; dwunastoletni chłopiec. Jego przezwisko pochodzi z dzieciństwa, gdy pomylił słowa wyliczanki. Jest wesoły, rezolutny i pomysłowy, co często prowadzi do zabawnych sytuacji, takich jak przestawianie zegarków; choć nie przepada za szkołą, jest dobrym uczniem. Prowadzi pamiętnik, w którym opisuje swoje życie rodzinne i przygody z przyjaciółmi; bardzo związany z rodziną, zwłaszcza z dziadkami, choć jego relacje z siostrami bywają napięte. Lubi kolegów z klasy, a jedyną dziewczyną, która mu się podoba, jest Beata.

Mamiszon – mama Miziołka, około trzydziestki; uwielbia „Chatkę Puchatka” i nieustannie próbuje nowych hobby (np. mama Miziołka zapisała się na kurs medytacji transcendentalnej, interesowała się kuchnią wegetariańską czy pisaniem); mama Miziołka odpuszcza często rzeczy, których się podjęła, by za chwilę zabrać się z tym samym entuzjazmem za coś innego; choć nie umie gotować, dobrze radzi sobie jako strażniczka domowego ogniska. Bardzo kocha swoje dzieci i angażuje się w ich wychowanie, choć bywa nieco ekscentryczna.

Papiszon – tata Miziołka; ma na imię Grzegorz i często wspiera syna w jego pomysłach. Jest odpowiedzialnym ojcem, choć nie brakuje mu fantazji i poczucia humoru; to on podobno został poproszony o rękę przez Mamiszona; matematyk i pasjonat komputerów.; w pewnym momencie praca taty Miziołka jest zagrożona; mężczyzna może zostać zredukowany, ostatecznie otrzymuje awans.

Dzieci rodziny Miziołka:

Kaszydło (Kasia) – około pięcioletnia siostra Miziołka, która uwielbia przebieranki i zabawę, ale potrafi być wścibska i kłótliwa; według brata jest skarżypytą i czasami mija się z prawdą; robi wszystko, by unikać jedzenia jarzyn, np. upychając je w rajstopy; siostra Miziołka postanowiła przygarnąć zapchlonego kota, w pewnym momencie zaczyna sprawiać kłopoty wychowawcze.

Mały Potwór (Ania) – najmłodsza siostra Miziołka, gdy książka się zaczyna, ma rok; Miziołek uważa, że „leje w majtki, pije z butelki i nie mówi po ludzku”, wszystko po to, by utrzymać pozycję ulubionego dziecka mamy.

Koleżanki i koledzy Miziołka:

Beata – koleżanka z klasy Miziołka, bardzo ładna i dobrze ucząca się dziewczynka, która trenuje lekkoatletykę; wszyscy chłopcy w klasie, w tym Miziołek, są w niej zauroczeni.

Klakson – kolega ze szkoły Miziołka, wspierający w różnych szkolnych pomysłach i psikusach.

Fifa – kolega Miziołka, właściciel szczura Gutka, który okazał się szczurzycą. Wesoły i pomysłowy chłopak, choć czasem wpada w kłopoty, np. podglądając dziewczynki w szatni.

Kuczmierowski – starszy kolega Miziołka, budzący podziw i zazdrość rówieśników posiada skórzaną kurtkę, mutację i rosnące wąsy, co czyni go „idolem” dziewczyn; jest zaradny i potrafi odnaleźć się w każdej sytuacji.

Piroman – pomysłowy kolega Miziołka, ciągle wpada na nowe pomysły na zarabianie pieniędzy czy zabawy; tworzy różne wynalazki, np. „pierdzik” z gumki recepturki, co czasem kończy się kłopotami.

Zarazek – kolega Miziołka, który często wszczyna bójki i ma trudności w nauce, ale mimo to pozostaje częścią szkolnej paczki.

Czas i miejsce akcji

Lektura „Dynastia Miziołków” rozgrywa się w czasach współczesnych autorce – od 1 kwietnia do 31 marca kolejnego roku. Jeśli chodzi o miejsce akcji, rodzina Miziołków mieszka w Warszawie (dom Miziołków, szkoła, Łazienki). Wakacje Miziołek spędza natomiast na kolonii w okolicach Olsztyna, u dziadków (w Powsinie i Kiełpinie) na obozie w Brodnicy oraz na wczasach w Jelitkowie, na które rodzice wzięli Miziołka.

Geneza i gatunek utworu

„Dynastia Miziołków” autorstwa Joanny Olech powstała jako książka przeznaczona dla młodszych czytelników; opowiada w humorystyczny sposób o codziennym życiu przeciętnej rodziny. Pierwotnie tekst ukazał się w formie odcinkowej na łamach magazynu „Świat Młodych”, a jego popularność wśród młodzieży przyczyniła się do wydania książkowego w 1993 roku. Utwór należy do gatunku literatury dziecięcej i młodzieżowej, łącząc cechy powieści epistolarnej z powieścią dla dzieci. Narracja prowadzona jest w formie dziennika, co nadaje mu subiektywny i bezpośredni charakter. Dzięki lekkiemu stylowi i pełnym humoru sytuacjom książka zyskała uznanie czytelników i krytyków, zdobywając m.in. Nagrodę Literacką im. Kornela Makuszyńskiego.

Znaczenie tytułu

Tytuł „Dynastia Miziołków” odnosi się do rodziny głównego bohatera, którą Miziołek – narrator i centralna postać książki – określa w żartobliwy sposób jako dynastię. Określenie to podkreśla specyficzną, niepowtarzalną atmosferę panującą w rodzinie, pełną humoru, codziennych perypetii i barwnych postaci. Słowo „dynastia” nawiązuje ironicznie do majestatycznego i poważnego znaczenia tego terminu, kontrastując z zabawnymi i często chaotycznymi wydarzeniami, które opisuje Miziołek. Tytuł sugeruje także, że każda rodzina, niezależnie od swojej zwyczajności, jest wyjątkowa i warta uwagi, co doskonale wpisuje się w przesłanie książki.

Biografia autora

Joanna Olech, polska autorka książek dla dzieci i młodzieży, ilustratorka oraz krytyk literacki, urodziła się 24 grudnia 1955 roku w Warszawie. Ukończyła Wydział Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie zdobyła wykształcenie artystyczne, które wykorzystuje w swojej pracy jako ilustratorka książek. Popularność przyniosła jej książka „Dynastia Miziołków”, wydana w 1994 roku, która zdobyła Nagrodę Literacką im. Kornela Makuszyńskiego. Utwór, początkowo publikowany w odcinkach na łamach magazynu „Świat Młodych”, szybko zdobył popularność dzięki swojej humorystycznej i realistycznej opowieści o codziennych przygodach młodego bohatera. Joanna Olech zajmuje się również krytyką literatury dziecięcej i młodzieżowej, publikując artykuły w prasie oraz angażując się w promocję czytelnictwa. Wielokrotnie nagradzana za swoją twórczość, pozostaje jedną z najbardziej cenionych polskich autorek literatury dla młodszych czytelników.