Łagodna

Streszczenie szczegółowe

Od autora

Książka Łagodna Fiodora Dostojewskiego rozpoczyna się od wstępu. We wstępie autor tłumaczy czytelnikowi, jak należy podejść do pojęcia opowiadania fantastycznego. Tym samym Fiodor Dostojewski nazywa opowiadanie Łagodna fantastycznym. Dostojewski wskazuje, iż odnosi się do warstwy narracyjnej. Dzieło literacki Łagodna odzwierciedla monolog głównego bohatera – narratora, który próbuje zrozumieć samobójczą śmierć swojej małżonki. Główny bohater opowiadania Łagodna stara się zrozumieć motyw, jakim kierowała się jego żona. Ostatecznie dojrzały już mężczyzna i doświadczony przez życie dochodzi do wniosku, że popełnił wiele błędów, które niestety mogły wpłynąć na tragiczną decyzję młodej małżonki. Opowieść narratora Łagodnej wybitnego rosyjskiego pisarza Fiodora Dostojewskiego rozciąga się w czasie. Jest to wymowny zapis procesu psychologicznego, swoistego studium psychologicznego. Znajdziemy wiele dygresji, wtrąceń, czy też pytania kierowane do samego siebie. Jest to spowiedź głównego bohatera – narratora książki Łagodna Fiodora Dostojewskiego.

Rozdział pierwszy

I. Kim byłem ja, a kim ona

Należy zauważyć, że opowieść bohatera – narratora rozpoczyna się i w ostatnim rozdziale kończy dość podobnymi słowami, tworząc tym samym klamrę kompozycyjną. Bohater przejmująco rozmyśla, jaki będzie jego los, gdy zabiorą ciało żony. We wstępie opowiadania Łagodna Fiodora Dostojewskiego dowiadujemy się o tym, iż małżonka bohatera postanawia popełnić samobójstwo. Małżonek, znajdując się w tragicznej sytuacji, nie może sobie znaleźć miejsca, stara się poukładać myśli i zacząć racjonalnie myśleć, by zrozumieć to, co się wydarzyło w jego życiu. Bezradny wobec tragicznej sytuacji, której doświadczył, postanawia chronologicznie opowiedzieć to, co się wydarzyło. Niemniej jednak bohater podkreśla, że jego opowiadanie będzie w dużej mierze przedstawione z jego punktu widzenia. Bohater wspomina, że poznał swoją żonę w swoim miejscu pracy – lombardzie. Młoda dziewczyna znajdowała się w trudnej sytuacji finansowej, materialnej po śmieci rodziców. Przychodziła zastawiać rodzinne pamiątki, żeby zdobyć trochę pieniędzy i umieścić ogłoszenie o poszukiwaniu pracy w gazecie „Głos”. Uwagę bohatera – narratora przykuła delikatność i skromność młodej kobiety. „Mam wrażenie wciąż się gubię… Aha, przede wszystkim zaciekawiły mnie jej rzeczy: srebrne pozłacane kolczyki, mizerny medalionik – przedmioty groszowej wartości. Sama to wiedziała, ale patrząc na nią widziałem, że to dla niej drogocenność…”. Dziewczyna w milczeniu brała pieniądze.

II. Oferta małżeńska

Narrator – bohater przedstawia sekrety dziewczyny. Młoda dziewczyna jest już sierotą od trzech lat, była zmuszona do zamieszkania u swoich ciotek, które niestety nie były dla niej życzliwe, wręcz maltretowały dziewczynę. Kolejno starszy, mało atrakcyjny sklepikarz upatrzył sobie dziewczynę. Młoda dziewczyna nie chciała zostać żoną sklepikarza, więc postanowiła oddać rzeczy, które miała po rodzicach do lombardu, by pozyskać jakiekolwiek pieniądze na możliwość umieszczenia ogłoszenia o poszukiwaniu pracy w gazecie. Za pomocą Łukierii, lichwiarz wezwał dziewczynę, by ta zeszła do niego. Kupiec cierpliwie czekał przy bramie. „No i kiedy się ukazała, zdumiona już sama mym faktem, żem ją wezwał, zaraz tam w bramie, w obecności Łukierii, oświadczam jej, że będę sobie poczytywał za szczęście i zaszczyt…”. Młoda dziewczyna usłyszała oświadczyny kupca. „Widziałem, że ona na razie okrutnie się boi, ale ani trochę swej wypowiedzi nie złagodził: nie dość tego, widząc, że się boi, rozmyślnie wzmocniłem: powiedziałem więc, że będzie syta […] Ten surowy ton prawdziwie mnie upajał”. Główny bohater, który jest jednocześnie narratorem, naciskał na młodą panienkę, wymógł na dziewczynie pozytywną odpowiedź.

III. Jestem najszlachetniejszym człowiekiem, ale sam w to nie wierzę

Narrator wspomina przeszłość. Przywołuje poczucie przewagi nad narzeczoną. „Och, z jakiego błota wówczas ją wyciągnąłem! […] To mnie ujmowało, owo poczucie nierówności – bardzo to miłe, bardzo to miłe”. Mężczyzna był zadowolony z dużej różnicy wieku między nim a młodą żoną. Dojrzały mężczyzna oczekiwał od swojej małżonki całkowitego posłuszeństwa. Małżonek wymagał od swojej żony szacunku za cierpienia, których doświadczył. „Chciałem, by stała przede mną w błagalnej pozie – za moje cierpienia – i zasługiwałem na to!” Dziewczyna na początku małżeństwa stawiała opór, z czasem jednak zrobiła się milcząca „oczy tylko otwierała słuchając”. Mężczyzna świadomie znęcał się psychicznie nad młodą kobietą, rozdział kończy się wymownymi słowami „[…] nie miała już dokąd pójść…”.

IV. Wyłącznie plany i tylko plany

Na początku małżeństwa młoda narzeczona została wprowadzona do domu i lombardu. Dziewczyna miała zajmować się prowadzeniem finansów lombardu. Sumiennie podeszła do wyznaczonej jej pracy. Młoda małżonka jest spontaniczna i energiczna, mężczyzna nie akceptuje takiej postawy. „Bunt i niezależność – oto jak to wyglądało […] Tak, ta łagodna twarz stawała się coraz bardziej zuchwała”. Mężczyzna uważa, że kobieta go nie doceniała.

V. Łagodna się buntuje

Sprzeczki w małżeństwie pary pojawiły się, kiedy „Łagodna” zrobiła się samodzielna. Zaczęła podejmować samodzielne decyzje, wypłacała w lombardzie pieniądze według własnego uznania czy przyjmować przedmioty powyżej ich wartości. Doszło do kłótni między małżonkami, dziewczyna zaczęła się buntować, wyszła z domu. Takie zachowanie zdaniem męża było niedopuszczalne, gdyż młoda dziewczyna miała zakaz wychodzenia z domu bez swojego starszego małżonka. Dziewczyna dowiedziała się także od nieznanych jej osób o przeszłości swojego męża.

VI. Okropne wspomnienie

Narrator budzi się nad ranem i zauważa, iż jego małżonka trzyma w ręku broń i zbliża się w kierunku męża. Mężczyzna, udając, że śpi, poczuł na skroni dotyk rewolweru. Otworzył oczy i tym wystraszył swoją małżonkę. Ostatecznie nie został zastrzelony. W milczeniu zjedli śniadania, następnie mężczyzna wybrał się na targ, by kupić łóżko. „Po powrocie do domu kazałem łóżko postawić w Sali i odgrodzić parawanem. To łóżko było przeznaczone dla niej…”. Małżeństwo przestało ze sobą spać. Dziewczyna w nocy dostała wysokiej gorączki, następne chorowała sześć tygodni.

Rozdział drugi

I. Sen hardego człowieka

Podczas sześciu tygodni choroby żony, bohater – narrator z dużą troską zajmował się swoją małżonką. Bohater pragnie z całego serca, żeby jego małżonka wróciła do zdrowia. Wydawał każde pieniądze, aby dziewczyna odzyskała zdrowie. Kiedy dziewczyna poczuła się lepiej i mogła już wstać, małżeństwo podjęło próbę rozmowy ze sobą. Sporadyczne rozmowy dotyczyły jednak drobnostek, nie poruszały raczej poważnych tematów. „Tak minęła zima – w jakimś czegoś tak oczekiwaniu. Lubiłem ukradkiem przyglądać się jej, siedzącej przy swoim stoliku. Zajmowała się szyciem, naprawą bielizny, a czasem wieczorami czytała książki, które brała z mojej szafy”.

Bohater wraca do wspomnień wojskowych, przypomina sobie czas, w którym został wydalony z wojska. Mężczyzna nie był lubiany w wojsku, nie miał również dobrej opinii. Kolejno stracił potężny majątek. Tym samym znalazł się w trudnej sytuacji finansowej. Małżonkowie wzajemnie się obserwowali. Bohater zaznacza, jaką przyjemność sprawiało mu cierpienie jego małżonki. „Poza tym w moich oczach ona była tak pognębiona, tak upokorzona, tak zmiażdżona, żem się nad nią chwilami boleśnie litował, aczkolwiek przy tym wszystkim wyraźną przyjemność sprawiała mi myśl o jej poniżeniu. Podobało mi się poczucie naszej nierówności…”. Można zauważyć wewnętrzną zmianę bohatera. Poprawiły się jego stosunki z innymi ludźmi, niemniej jednak dalej satysfakcjonuje go cierpienie i poniżanie młodej żony. Kolejno na wiosnę, bohater – narrator wrócił do starego siebie, odzyskał utraconą zdolność poznania.

II. Łuska nagle spadła mi z oczu

Bohater wspomina, iż jego żona jest zamyślona i zamknięta. Zastanawia się nad zdrowiem kobiety, gdyż  jest blada, często kaszle i źle się czuje. „I o to zdumiało mnie, że stała się tak szczuplutka, wychudzona, twarzyczka pobladła, wargi zbierały, wszystko to razem, w połączeniu z zadumą, od razu wielce mnie zafrapowało. Już i dawniej słyszałem jej drobny suchy kaszel, szczególnie po nocach”. Małżonek wezwał doktora. Lekarz doradził, iż objawy pozostały po przebytej chorobie i wskazał, aby na wiosnę wyjechać nad morze lub na wypoczynek. Dziewczyna z czasem poczuła się lepiej, zaczęła śpiewać. „Dotychczas prawie nigdy nie słyszałem jej śpiewu, chyba tylko może w pierwszych dniach […] Wstrząśnięty do głębi trwałem na miejscu, potem nagle wstałem, nałożyłem kapelusz i wyszedłem jak błędny”. Moment, w którym mężczyzna usłyszał głos dziewczyny był wyjątkowo przełomowy. Bohater zrozumiał, że do tej pory popełniał wiele błędów w małżeństwie.  Małżonek wziął się w garść i postanowił naprawić swoje błędy. Mężczyzna podjął próbę rozmowy z żoną. Dziewczyna jednak była zamknięta. Wyznanie miłości nie pomogły. „Więc chcesz jeszcze miłości? Miłości? – wystąpiło w tym jej zdziwieniu pytanie, chociaż trwała w milczeniu. […] Zatrząsałem się cały przypadłem do jej nóg. Tak, runąłem do jej nóg. Poderwała się gwałtownie…”. Bohater obiecał, że sprzeda lombard i wyprowadzą się do słonecznej Boulogne. Mężczyzna nadal miał nadzieję, że uda się naprawić małżeństwo.

III. Aż nazbyt dobrze wszystko rozumiem

Młoda dziewczyna, tytułowa „Łagodna” dalej jest nieobecna i zamknięta na swojego męża. Dziewczyna wewnętrznie czuje, że obecność jej męża sprawia, że kobieta odczuwa przejmujący dyskomfort. „Błędem także było to, żem patrzał na nią z zachwytem: należało się opanować, gdyż zachwyt budził lęk. […] Ani razu nie okazałem, że… no, że jestem mężem  och, nawet w moich myślach tego nie było, ja się tylko modliłem”.

Małżonka nie może czuć się swobodnie i naturalnie. Dziewczyna się dużo modli. Kolejnych informacji dowiadujemy się z relacji Łukierii. Kiedy kobieta weszła do pokoju, „Łagodna” modliła się do ikony Matki Boskiej. Obraz ustawiony był na środku stołu. Łukieria szczerze cieszyła się z faktu, że małżonkowie się ze sobą pogodzili. Uwagę kobiety zwrócił dźwięk otwartego okna. Niestety nie mogła zatrzymać dziewczyny, która wyskoczyła z okna. „Łagodna” trzymała w ręku obraz Matki Bożej.

Główny bohater-narrator wracał właśnie do domu, zauważył zbiegowisko ludzi. „To tylko pamiętam, że gdym wszedł do bramy, była jeszcze ciepła. A tu – wszyscy na mnie patrzą. Z początku coś tak wykrzykiwali, lecz nagle zamilkli i rozstępując się przede mną, a ona… ona leży z tym obrazem”. Niestety na ulicy leżała jego nieżywa żona, która chwilę wcześniej popełniła samobójstwo. „Łagodna” leżała na chodniku z ikoną świętej Matki Bożej na piersiach.

IV. Spóźniłem się tylko pięć minut

Mężczyzna nie jest w stanie zrozumieć, dlaczego jego żona popełniła samobójstwo. Jest to dla niego zagadka, coś, co niewątpliwie nie daje mu spokoju. Bohater-narrator jest załamany faktem, że dziewczyna nie dała szansy na przetrwanie ich małżeństwa. „A czyż nie tak? Czy to prawdopodobne? Czy można powiedzieć, że to możliwe? Dlaczego, po co umarła ta kobieta?”. Kolejno bohater – narrator Łagodnej Fiodora Dostojewskiego zastanawia się, czy jego małżonka darzyła go odpowiednim szacunkiem. „Ogromnie mnie ciekawi: czy mnie szanowała? Nie wiem: gardziła mną, czy nie?”. Mężczyzna byłby w stanie przyjąć fakt, iż dziewczyna nim gardziła, ale w tej chwili pragnął, żeby żyła. Małżonek tłumaczy sobie, iż jeśli przyszedłby do domu kilka minut wcześniej, dziewczyna by jeszcze żyła. Uważa, że samobójstwo młodej dziewczyny w jakimś stopniu było kwestią przypadku. „Najbardziej bolesne jest to, że to wszystko było przypadkiem, barbarzyńskim, prostackim przypadkiem. Oto klęska! Pięć minut – i moment przesunąłby się bokiem jak chmura i nigdy by jej to potem nie przyszło do głowy. I koniec byłby taki, że wszystko by zrozumiała. A teraz – znowu puste pokoje, teraz znów samotność”. Bohater – narrator zarzuca sobie, że gdyby był wcześniej w domu, cała sytuacja skończyłaby się pozytywnie. Małżonek pragnął, aby historia ich małżeństwa skończyła się zupełnie inaczej. Kolejno tłumaczy sobie, jakie mogły być motywy samobójczej śmierci młodej małżonki. „To wyraźne nieporozumienie, mówcie, co chcecie. Ze mną jeszcze można by żyć. A jeżeli to niedokrwistość? Po prostu z powodu anemii, z wyczerpania energii życiowej? Zmęczyła się podczas owej zimy – ot co! Spóźniłem się!!!”. Bohater tłumaczy sobie, że samobójstwo dziewczyny nie było wcześniej planowane. Narrator nie dopuszcza do siebie myśli, że przyczynił się do śmierci swoje młodej, pięknej żony. Zaczyna tęsknić za małżonką, przywołuje ją w swoich myślach. Mężczyzna dochodzi do bolesnej prawdy, że dziewczyna, nawet gdyby pokochała innego mężczyznę, a żyłaby dalej, pogodziłby się z tą decyzją. „A gdybyś nawet pokochała innego – no trudno, niech tam! Chodziłabyś z nim uśmiechnięta…”. Opowiadanie Łagodna Fiodora Dostojewskiego kończy się smutnymi i rozpaczliwymi słowami narratora – bohatera, który wyraża żal i boleśnie opłakuje swoją zmarłą żonę. „Druga w nocy. Jej buciki stoją przed łóżeczkiem, rzekłbyś, że czekają na nią… Nie, doprawdy, kiedy ją jutro wyniosą, co ze mną będzie?”. W obliczu straty ukochanej osoby, życie dla wielu osób traci poczucie jakiegokolwiek sensu.

Streszczenie krótkie

Narratorem opowiadania Łagodna Fiodora Dostojewskiego jest dojrzałym mężczyzną, wdowcem. Główny bohater – narrator czuwa przy zwłokach swojej żony, która wcześniej popełniła samobójstwo. Bohater i jednocześnie narrator głęboko zastanawia się, dlaczego jego związek z młodą kobietą był nieszczęśliwy i  nieudany, a młoda małżonka zmarła w wyniku popełnienia śmierci samobójczej. Bohater – narrator opowiada historię swojego nieudanego i nieszczęśliwego małżeństwa z młodą kobietą. Główny bohater – narrator poznał swoją małżonkę w lombardzie, który prowadził. Młoda dziewczyna często odwiedzała lombard, gdyż chciała zdobyć pieniądze dla swojej rodziny. Tym samym kobieta zastawiała wszelkie pamiątki rodzinne. Młoda i piękna dziewczyna, zwróciła uwagę właściciela lombardu. Pomimo problemów finansowych, dziewczyna była honorowa i bardzo dumna. Mężczyznę urzekło w kobiecie jej wyjątkowa delikatność i naturalność. Bohater – narrator po krótkiej analizie sytuacji życiowej dziewczyny, postanowił się jej oświadczyć i kolejno się z nią ożenić. Szesnastoletnia dziewczyna wyszła za mąż za właściciela lombardu. Jednak kiedy mężczyzna poślubił ukochaną kobietę, zmienił swój stosunek wobec młodej małżonki. Mężczyzna pokazał, że jest apodyktyczny, władczy, wymaga całkowitego podporządkowania się. Główny bohater jest skąpy, władczy i nie traktuje dobrze swojej młodej żony. Młodość pięknej dziewczyny stoi w opozycji do konserwatywnego i skąpego starszego męża. Naturalna w swoim uosobieniu dziewczyna nie odnajdywała się w małżeństwie ze starszym, apodyktycznym mężem. Wrażliwa, troskliwa i  spontaniczna kobieta, nie czuła się zrozumiana i kochana przez męża. Ostatecznie więc dziewczyna nie znalazła szczęścia u boku właściciela lombardu. Nieszczęście kobiety nie trwało jednak długo. Młoda, piękna małżonka zachorowała. Choroba, na którą cierpiała dziewczyna, jest przewlekła i wymaga długiej rekonwalescencji. Małżonek podczas choroby swojej żony zrozumiał, jak wiele błędów popełniał w czasie trwania małżeństwa. Jednak, na naprawienie błędów było już za późno. Małżonka nie widząc już żadnego sensu życia, odbiera sobie życie. Kobieta zmęczona życiem małżeńskim, wyczerpana psychicznie, cierpiąca, schorowana postanawia popełnić samobójstwo. Zamknięta postawa głównego bohatera, skomplikowana psychika przyczyniają się do nieszczęścia tego małżeństwa.

Plan wydarzeń

1. Łagodna rozpoczyna się wstępem Od autora. Fiodor Dostojewski wprowadza czytelnika w opowieść. Przeprasza swoich czytelników, że jest to jedynie opowiadanie. Kolejno tłumaczy podtytuł opowiadania „fantastyczna” jednocześnie twierdząc, że opowiadanie jest jak najbardziej realne czy też prawdziwe.
2. Wprowadzenie narratora opowiadania. Wytłumaczenie, kto jest kim. Podanie informacji o śmierci żony.
3. Narrator informuje, w jaki sposób poznał żonę, była jego klientką w lombardzie.
4. Próba pozostawienia obrazu Matki Bożej z Dzieciątkiem w lombardzie.
5. Opowieść o dziejach rodziny „Łagodnej”.
6. Wspomnienie oświadczyn. Opowiadanie o decyzji małżeństwa oraz o narzeczeństwie z „Łagodną”.
7. Opowieść o planach ślubnych, początkach wspólnego życia małżeńskiego handlarza (jednocześnie bohater – narrator) z tytułową „Łagodną”.
8. Opis „pomysłu na małżeństwo”.
9. Poruszenie kwestii buntu młodej żony.
10. Pierwsza kłótnia.
11. Wspomnienie znajomości tytułowej „Łagodnej” z innym mężczyzną.
12. Dzieje rewolweru. Doszukiwanie się możliwości zabójstwa głównego bohatera przez jego żonę.
13. Opowieść o długiej chorobie żony.
14. Opowieść o bólu, niepewności, zamartwianiu się głównego bohatera podczas przewlekłej choroby tytułowej „Łagodnej”.
15. Wspomnienie doświadczeń życiowych głównego bohatera – narratora o życiu. Losy wydalenia z wojska, utrata majątku, spadek. Decyzja o założeniu własnego biznesu – lombardu oraz decyzja o ślubie z „Łagodną”.
16. Starania porównania trudnych wspomnień z teraźniejszością.
17. Opowieść o duchowym przebudzeniu głównego bohatera.
18. Podjęcie próby odnowienia więzi, nawiązania bliskości z małżonką przez narratora. Podjęcie decyzji o sprzedaży lombardu oraz wyjazd do Boulogne. Wyjazd ma na celu wzmocnić stan zdrowia chorowitej małżonki.
19. Próby zrozumienia samobójstwa tytułowej „Łagodnej”. Analiza własnego zachowania i postępowania.
20. Rozmyślanie bohatera o samobójczej śmierci małżonki. Zastanawianie się nad przyczynami samobójstwa. Rozważania nad sensem istnienia człowieka. Przejmujące poczucie samotności i pustki.

Charakterystyka bohaterów

Bohater-narrator

Bohater-narrator opowiadania Łagodna Fiodora Dostojewskiego jest dojrzałym czterdziestoletnim mężczyzną, nie ma nadanego konkretnego imienia. Przypuszcza się, że był to celowy zabieg rosyjskiego wybitnego autora Fiodora Dostojewskiego. Autor Łagodnej pragnął, by skupić uwagę czytelnika na konstrukcji psychologicznej postaci literackiej. Cechy i charakter danej postaci miały być na pierwszym planie. Opowiadanie Łagodna posiada dominującą formę monologu narratora. Główny bohater – narrator w dość dynamiczny i miejscami nieuporządkowany sposób przedstawia losy swojego wspólnego życia z piękną i młodą małżonką. Bohater jest czterdziestoletnim, już dojrzałym mężczyzną, posiadającym swoje doświadczenie życiowe. Mężczyzna prowadzi lombard. Utrzymuje się więc z obrotu towarem. Czytelnik w opowiadaniu Łagodna Fiodora Dostojewskiego dowiaduje się, że główny bohater-narrator służył jakiś czas w armii w wojsku. Nie miał jednak szczęścia, przez niefortunny zbieg okoliczności bohater został wydalony ze służby. Mężczyzna miał szlacheckie korzenie. Szczęście się do niego uśmiechnęło, kiedy niespodziewanie otrzymał pokaźny spadek po swojej zmarłej ciotce. Wtedy jego życie diametralnie się odmieniło. Żyło mu się dużo łatwiej, postanowił więc założyć swoją własną działalność, jaką był lombard i został dobrze prosperującym lichwiarzem.

W swoim miejscu pracy bohater-narrator poznaje swoją przyszłą żonę – młodą, szesnastoletnią panienkę pochodzenia robotniczego. Postać literacka stworzona przez Fiodora Dostojewskiego w opowiadaniu Łagodna jest wyjątkowo intrygująca. Mężczyzna cechuje się tym, iż jego kontakt z otaczającym go otoczeniem jest dość powściągliwy. Mężczyzna jest skryty, często przyjmuje zamkniętą postawę, jest w końcu surowy, miejscami gruboskórny, zagadkowy. Czytelnik po wgłębieniu się w opowiadanie, nie jest w stanie do końca poznać bohatera Łagodnej Fiodora Dostojewskiego. Małżonek tytułowej Łagodnej w większości jest milczący, powściągliwy w wyrażaniu jakichkolwiek uczuć czy też emocji. Młodą, energiczną i subtelną dziewczynę denerwuje zamknięta postawa niedostępnego małżonka. Dojrzały już mężczyzna powinien wiedzieć, czego chce od życia i małżeństwa, które zawarł. Niemniej jednak główny bohater – narrator stawia mu między sobą a wybraną przez siebie młodą małżonką oraz całym światem. Destrukcyjna postawa męża niszczy kruchą psychikę młodej kobiety każdego dnia. W przedstawionej relacji małżeńskiej trudno doszukać się szczęśliwej miłości i naturalnego uczucia ze strony mężczyzny. Miłość w tej relacji nie jest jednoznaczna. Można pokusić się więc o stwierdzenie, że miłość małżonków przyjmuje kilka różnorodnych twarzy. Warto zauważyć, że z jednej strony główny bohater opowiadania Łagodna Fiodora Dostojewskiego darzy uczuciem swoją małżonkę. Niemniej jednak, po głębszej analizie można pokusić się o stwierdzenie, że mężczyzna swoim destrukcyjnym zachowaniem w stosunku do żony niszczy relację małżeńską. Trudno jest więc doszukać się miłości między bohaterami Dostojewskiego. Mężczyzna regularnie poniża dziewczynę, swoją surową i zamkniętą postawą czyni z dziewczyny ofiarę przemocy psychicznej. Bohater – narrator nie jest postacią jednoznaczną. Cierpienie psychiczne dotyka małżeństwo każdego dnia. Ostatecznie mężczyzna żałuje swojego zachowania w stosunku do wybranej małżonki. Niestety już jest za późno, małżeństwo kończy się tragedią. Przemiana bohatera nastała za późno. Tragedia małżeńska była nieunikniona. Żona bohatera postanawia popełnić samobójstwo. Głównego bohatera dręczą wyrzuty sumienia.

„Łagodna”

Tytułowa Łagodna opowiadania rosyjskiego autora Fiodora Dostojewskiego jest szesnastoletnią dziewczyną, pochodzącą z ubogiej rodziny. Nie ma nadanego imienia. Po śmierci rodziców dziewczyna znajduje się w trudnej sytuacji materialnej, brakuje jej pieniędzy na podstawowe rzeczy życia codziennego. Mieszka u swoich dalekich krewnych ciotek, niemniej jednak dziewczyna doświadcza ze strony swoich krewnych wiele przykrości. W końcu postanawia poprawić swoją sytuację materialną. Wybiera się do lombardu, by tam zostawić rodzinne pamiątki i zdobyć trochę pieniędzy. Lombard należy do głównego bohatera-narratora książki Łagodna Fiodora Dostojewskiego, który jest także narratorem opowiadania. Młoda kobieta w lombardzie poznaje swojego przyszłego męża. W chwili poznania mężczyzny, dziewczyna jest nie tylko w trudnej sytuacji finansowej, ale również w gorszym stanie psychicznym. Jest Dręczona przez ciotki, a po śmierci swoich ukochanych rodziców pragnie poprawić swoją trudną sytuację życiową. Za zdobyte pieniądze, które otrzymała w zamian za zastawione rodzinne pamiątki w lombardzie, postanawia umieścić ogłoszenie w gazecie o poszukiwaniu jakiejkolwiek pracy. Niestety poszukiwania posady okazały się bezskuteczne. Zdesperowana i pogrążona młoda dziewczyna postanawia więc przyjąć oświadczyny dojrzałego, czterdziestoletniego właściciela lombardu. Bohater postanawia wykorzystać trudną sytuację łagodnej dziewczyny.

Młoda szesnastoletnia dziewczyna, o miłym i łagodnym charakterze kontrastuje z zamkniętą, surową i despotyczną osobowością dojrzałego, czterdziestoletniego mężczyzny. Tym samym małżeństwo tej pary było wyjątkowo nieszczęśliwe. Delikatna, urodziwa, ale drobna blondynka okazuje łagodny i spokojny charakter. Młoda panienka jest autentyczna, naturalna, szczera, w głębi serca wierzy, że może stworzyć udane i satysfakcjonujące małżeństwo ze starszym od siebie mężczyzną. Tytułowa „łagodna” nie rozumie zamkniętej postawy małżonka, jego surowości czy dystansu, który utrzymuje się swojej żony. Bohater nie szanuje swojej młodej małżonki. Dziewczyna wielokrotnie postanawia się więc usamodzielnić. Postanawia samodzielnie wyjść z domu czy też podjąć drobne finansowe decyzje. (Pomoc staruszce) Zachowanie żony, które niewątpliwie dąży do niezależności osobistej, nie przypada do gustu bohaterowi Fiodora Dostojewskiego. Problemu niestety należy doszukać się w tym, iż mężczyzna nie traktował swojej żony jako równego sobie partnera. Dziewczyna miała być uległa, podporządkowana, w końcu „łagodna”. Tym samym dziewczyna zamyka się w sobie, traci swój entuzjazm i nadzieję na to, że to małżeństwo może być szczęśliwe i spełnione. Bohaterka przestaje ufać swojemu mężowi, również staje się zdystansowana. Małżonek po głębszej analizie postanawia zmienić stosunek do swojej żony. Starania męża, próby przeprosin czy też odbudowania bliskości między małżonkami, powodują, że dziewczyna zamyka się w sobie i zachowuje dystans. Pokój, w którym przebywa, symbolizuje „więzienie”. Dziewczyna w domu zaczyna się „dusić”. W symboliczny sposób wybija szybę, co świadczy o tym, że usilnie pragnie uciec z sytuacji i miejsca, w których się znajduje. Symboliczny jest także fakt, że dziewczyna kilkakrotnie bierze w dłonie ikonę Matki Bożej. Święty obrazek jest symboliczny, to nie tylko pamiątka po rodzicach. Święty obrazek trafia w lichwiarskie ręce mężczyzny, co ma wymowne znaczenie. Symboliczne jest tu przejście dziewczyny od trudnych i niewdzięcznych ciotek w ręce zamkniętego i zimnego mężczyzny. Podobnie wygląda droga świętego obrazka. Kolejna symboliczna scena to motyw modlitwy dziewczyny przed śmiercią. Młoda małżonka modli się do świętego obrazu Matki Bożej przed popełnieniem samobójstwa. Następnie postanawia popełnić samobójstwo.

Geneza utworu

Książka Łagodna Fiodora Dostojewskiego to historia mężczyzny, który dochodzi prawdy o samym sobie, małżeństwie oraz o swoim życiu. To głęboki portret psychologiczny postaci Dostojewskiego. Wybitny rosyjski pisarz Fiodor Dostojewski zarysował głębokie studium psychologiczne człowieka, który jest doświadczany przez życie. W końcu główny bohater opowiadania Łagodna, swoim destrukcyjnym i egoistycznym zachowaniem doprowadza do tragedii. Tym samym studium psychologiczne w opowiadaniu Łagodna jest wyjątkowo wymowne. Dzieło literackie Łagodna Fiodora Dostojewskiego ukazało się w 1876 roku. Badacze literatury rosyjskiej przypuszczają, że Fiodor Dostojewski zainspirował się historią przeczytaną w gazecie „Głos”. W artykule podobno można było znaleźć informacje o samobójczej śmierci młodej kobiety – Marii Borysowej. Maria Borysowa przybyła do Petersburga w poszukiwaniu pracy. Młoda kobieta była samotna, postanowiła więc popełnić samobójstwo. Panienka trzymała w ręku ikonę Matki Bożej. Fiodor Dostojewski zainspirował się przypadkowo przeczytano historią. Przypuszcza się, że na tej podstawie napisał opowiadanie Łagodna. Badacze literatury rosyjskiej jednogłośnie podkreślają, że Fiodor Dostojewski czerpał inspiracje z życia. Życie codzienne, szczegółowa i wnikliwa obserwacja, między innymi miejskiego życia, ale także artykuły i informacje prasowe stawały się inspiracją do tworzenia kolejnych dzieł literackich. Natchnienie i inspirację Fiodor Dostojewski, autor Łagodnej znalazł przypadkowo w gazecie. Jak podkreśla sam pisarz „gazetowa wzmianka drobnym drukiem o pewnym petersburskim samobójstwie”: „wyskoczyła oknem z trzeciego piętra młoda uboga dziewczyna, szwaczka – bo w żadnej sposób nie mogła znaleźć żadnej pracy, a więc niezbędnych środków do życia. Podawana, że skoczyła i upadła na ziemię, trzymając w rękach obraz święty. […] To jakieś pokorne, potulne samobójstwo…”. Główną bohaterkę Łagodnej Fiodora Dostojewskiego poznajemy w momencie, kiedy dziewczyna poszukuje zatrudnienia. Bohater, który jest jednocześnie narratorem nie wymienia imienia dziewczyny. W opowiadaniu przyjmuje się, że młoda panienka jest tytułową „Łagodną”. Przyszłego męża „Łagodnej”, dojrzałego mężczyzny, właściciela lombardu także czytelnik nie poznaje imienia.

Pisarz w swojej twórczości porusza studium psychologiczne jednostki, ale także porusza tematy związane z  wnętrzem człowieka, przemianą oraz szeroko rozumianą duchowością jednostki. Opowiadanie Łagodna Fiodora Dostojewskiego obok samobójczej śmierci porusza także wszechobejmujący motyw miłości. Odpowiedzialność za  drugiego człowieka, brak porozumienia, nieszczęście w miłości, destrukcyjną więź.

Problematyka

Dzieło literackie Łagodna Fiodora Dostojewskiego to historia mężczyzny, który dochodzi prawdy o samym sobie oraz o swoim życiu. Dzieło literackie Łagodna Fiodora Dostojewskiego ukazało się w 1876 roku. To portret psychologiczny postaci Dostojewskiego. Rosyjski pisarz Fiodor Dostojewski zarysował głębokie studium psychologiczne człowieka, który jest doświadczany przez życie i tragiczną miłość. 

Główny bohater opowiadania Łagodna destrukcyjnym i egoistycznym zachowaniem doprowadza do tragedii, samobójczej śmierci młodej małżonki. Koncepcja człowieka zastosowana przez Dostojewskiego u swoich fundamentów nawiązuje do idei romantycznej. Zgodnie z epoką literacką, jaką jest romantyzm, jednostka romantyczna pozostaje w tragicznym położeniu. W opowiadaniu Łagodna wyraźny jest konflikt  pomiędzy małżonkami. Brak porozumienia między parą jest znamienny.

Opowiadanie Łagodna Fiodora Dostojewskiego ewidentnie wskazuje i nie pozostawia żadnych wątpliwości, iż dla rosyjskiego autora istotny był aspekt zarówno kulturowy, jak i społeczny poruszonej historii. Fiodor Dostojewski zwrócił uwagę na rolę kobiety i sytuację kobiet w Rosji w drugiej połowie dziewiętnastego wieku. Należy wspomnieć, że natchnienie i inspirację Fiodor Dostojewski, autor Łagodnej znalazł przypadkowo w gazecie.

Miłość u Dostojewskiego

Fiodor Dostojewski, autor Łagodnej kreuje nietypową relację damsko – męską. Wielu badaczy literatury rosyjskiej zastanawia się, czy relację łączącą parę, można nazwać miłością. Uczuciem, które silnie łączy dwoje ludzi. Czy małżeństwo dojrzałego czterdziestoletniego właściciela lombardu z młodą szesnastoletnią dziewczyną jest wyłącznie kontraktem? Należy pamiętać, że młoda kobieta znajdowała się w trudnej sytuacji finansowej, a jej stosunki z ciotkami można zaliczyć raczej do tych oziębłych, aniżeli przyjaznych i rodzinnych. Warto powołać się na znamienną scenę na krótko przed małżeństwem tych dwojga. Bohater – narrator wykorzystuje swoją przewagę finansową nad dziewczyną, by ostatecznie sprawować wyniszczającą tyranię psychiczną. Jest to fragment opowiadania Łagodnej, podczas której mężczyzna czyta ogłoszenie. „Guwernantka przyjmie miejsce, najchętniej u starszego wdowca. Zgodzi się na wszystko. Możliwe korepetycje i do towarzystwa”. Tym samym, bohater – narrator pragnie pokazać dziewczynie, jak wyglądają realia w ówczesnej Rosji.

Kolejno należy także zauważyć, iż mężczyzna kilkukrotnie wyraża swoje uczucie w stosunku do swojej małżonki. Niemniej jednak jego zamknięta postawa i oziębłość w stosunku do żony, nie potwierdzają tych romantycznych wyznań uczuć. Niestety przeszłość dziewczyny, nie daje jej szansy na ślub z mężczyzną z miłości. Panienka nie ma większego wyboru i decyduje się na małżeństwo, nie jest to jednak decyzja podyktowana miłością, a wręcz przeciwnie — racjonalnością, kalkulacją i rozumem. Mężczyzna, właściciel lombardu, poszukiwał partnerki, która będzie mu całkowicie oddana, posłuszna i nie będzie miała swojego zdania. Dziewczyna po wyjściu za mąż za lichwiarza „Łagodna” traci poczucie wolności. Bezimienny bohater – narrator pieniądze traktuje jako kartę przetargową, element sprawowania apodyktycznej władzy nad swoją małżonką. Opowiadanie Łagodna ukazuje przyczyny nieudanego i nieszczęśliwego małżeństwa tych dwojga. Ukazuje także głębokie studium psychologiczne bohatera – narratora opowiadania Łagodna. Nieporozumienia męża i żony, toksyczna relacja to wszystko sprowadza się do tragedii i cierpienia w małżeństwie. Tyrania emocjonalna doprowadziła do samobójczej śmierci „Łagodnej”.

Tym samym cały ten ciąg przyczynowo – skutkowy doprowadził do tragedii tych dwojga. Tragedia małżeństwa była nieunikniona, gdyż była podyktowana tyranią emocjonalną. Złożoność relacji, konflikt w małżeństwie to wyłącznie cierpienie psychiczne i przejmująca, wspomniana już tyrania emocjonalna. Motyw miłości w opowiadaniu Łagodna jest motywem miłości trudnej, toksycznej, prowadzącej do ostateczności. To samobójstwo młodej i pięknej małżonki. Cierpienie psychiczne, kolejno konflikt w małżeństwie, skomplikowana relacja damsko – męska równa się samobójstwo „Łagodnej”. Jakakolwiek próba zrozumienia, nie jest możliwa, gdyż relacja damsko – męska tej pary, problematyka małżeństwa, przejmujący konflikt w małżeństwie, złożoność relacji, cierpienie psychiczne „Łagodnej” doprowadzają do tragedii małżeńskiej. W trakcie krótkiego małżeństwa mężczyzna znęca się nad małżonką psychicznie, czym doprowadza kobietę do ostateczności. Motyw miłości u Dostojewskiego to motyw miłości niejednoznacznej, nieszczęśliwej, niespełnionej.

Wizja człowieka i świata w opowiadaniu Łagodna

Narratorem i jednocześnie głównym bohaterem opowiadania Łagodna Fiodora Dostojewskiego jest dojrzały mężczyzna, około czterdziestoletni wdowiec. Główny bohater – narrator czuwa przy zwłokach swojej żony, która wcześniej popełniła samobójstwo. Bohater i jednocześnie narrator głęboko zastanawia się, dlaczego jego związek z młodą kobietą był nieszczęśliwy i  nieudany, a młoda małżonka zmarła w wyniku popełnienia śmierci samobójczej. Tym samym, możemy tu zauważyć koncepcję człowieka zaproponowaną przez rosyjskiego autora Łagodnej, Fiodora Dostojewskiego. Koncepcja niewątpliwie nawiązuje do idei romantycznych. Wybitna jednostka indywidualna posiada zarówno strefę racjonalną, jak i duchową, romantyczną. Dzięki temu główny bohater – narrator cierpi i kilkukrotnie dąży do zmiany swojego postępowania. Przemiana bohatera jest widoczna, ale dochodzi do niej zbyt późno. Bohater – narrator opowiada historię swojego nieudanego i nieszczęśliwego małżeństwa z młodą kobietą. Główny bohater – narrator poznał swoją małżonkę w lombardzie, który prowadził. Młoda dziewczyna często odwiedzała lombard, gdyż chciała zdobyć pieniądze dla swojej rodziny. Tym samym kobieta zastawiała wszelkie pamiątki rodzinne. Młoda i piękna dziewczyna, zwróciła uwagę właściciela lombardu, gdyż była w trudnej sytuacji materialnej, finansowej i rodzinnej. Podjęła decyzję o ślubie, która była podyktowana wyłącznie pobudkami materialnymi. Mężczyzna także poszukiwał partnerki, która będzie mu całkowicie poddana i zależna. Relacja damsko – męska tych dwojga była skomplikowana i ostatecznie doprowadziła do tragedii małżeńskiej.

Rosyjski pisarz Fiodor Dostojewski zastanawiał się nad zdolnością jednostki do czynienia zła. W opowiadaniu Łagodna możemy dostrzec fascynację złem, między innymi: próba zabójstwa męża, znęcanie psychiczne czy też samobójstwo „Łagodnej”.

Biografia autora

Fiodor Dostojewski urodził się 1821 roku, zmarł w 1881 roku. Rosyjski pisarz, wybitny przedstawiciel prozy rosyjskiej XIX wieku. Fiodor Dostojewski to jeden z najwybitniejszych rosyjskich autorów. Tłumaczony na najważniejsze języki świata, czytany przez miliony odbiorców na całym świecie.

Jego twórczością zajmują się studenci na całym świecie, jest wystawiany w teatrze w Europie, jak i na całym świecie. Fiodor Dostojewski stał się dla świata symbolem, uosobieniem i metaforą – „rosyjskiej duszy”. Autor Łagodnej ukończył Wojskową Szkołę Inżynieryjną w Petersburgu. Po mniej więcej roku służby wojskowej postanowił opuścić szkołę i oddać się pracy twórczej, artystycznej, literackiej. W 1849 roku za aktywną działalność w kółku pietraszewców został natychmiast aresztowany i skazany na karę śmierci. (Pietraszewcy – młodzież rosyjska zgromadzona wokół Michaiła Pietraszewskiego w Petersburgu, działająca w latach 1844 – 1849 roku). Zwolennicy tej prężnie działającej grupy pragnęli zbliżyć Rosję, poprzez liczne reformy, do państw zachodnioeuropejskich. Władze rosyjskie w obawie przed wybuchem rewolucji postanowiły uciszyć strajki poprzez aresztowanie i karę śmierci. Ostatecznie nie doszło do kary śmierci wobec Fiodora Dostojewskiego. Karę śmierci zamieniono na cztery lata ciężkiej, wykańczającej, wręcz niewolniczej pracy na Syberii. Okrutne przeżycia z tego dramatycznego czasu, katorga, ból i cierpienia, zarówno fizyczne, jak i psychiczne Fiodor Dostojewski opisał w przejmującej książce Wspomnienia z domu umarłych z 1860 – 1862 roku. Następnie, jeden z najwybitniejszych pisarzy rosyjskich Fiodor Dostojewski przeszedł ewolucję swoich poglądów. Poglądów społecznych, politycznych czy chociażby religijnych. Z czasem zaczął się oddalać od myśli zachodnich na rzecz idei słowianofilstwa. (Słowianofilstwo to ideologia rosyjska. Zakładała rozwój tradycji słowiańskiej. Ideologia ta wyszła naprzeciw panującej i dominującej myśli zachodniej). Sławę i uznanie przyniosło Fordowi Dostojewskiemu wydanie najgłośniejszej powieści autora, powieści Zbrodnia i kara oraz Idiota z 1868 roku. Powieść Zbrodnia i kara powstała w latach 1856 – 1866 roku. Powieść to studium psychologiczne młodego człowieka, ukazująca dokładnie panoramę rosyjskiego społeczeństwa w XIX wieku. Powieść Zbrodnia i kara ukazuje dojrzałość, doświadczenie życiowe rosyjskiego autora. Akcję powieści umieścił w Petersburgu, odwołał się do schematu powieści kryminalnej, tym samym rosyjskie dzieło literackie Zbrodnie i karę zna wielu czytelników na całym świecie. Sylwetką głównego bohatera powieści – Raskolnikowa, do tej pory zajmuje się wielu psychologów czy też badaczy rosyjskiej literatury. Destrukcyjny i krytyczny obraz rosyjskiego środowiska rewolucyjnego zawarł Fiodor Dostojewski w Biesach z 1872 roku. Dzieło literackie Łagodna Fiodora Dostojewskiego ukazało się w 1876 roku. Kolejno w ostatniej powieści Fiodora Dostojewskiego Bracia Karamazow z 1879 – 1880 roku, autor podejmuje dyskusję światopoglądową.

Fiodor Dostojewski to wybitny rosyjski pisarz, tłumaczony na wiele języków świata. Rzemiosło, kunszt artystyczny silnie wpłynął na ukształtowanie się powieści. Rosyjski pisarz to jeden z najwybitniejszych przedstawicieli innowacyjnej myśli filozoficzno – religijnej, jak i psychologicznej. Badacze literatury na całym świecie twórczość Fiodora Dostojewskiego zestawiają z niemieckim filozofem Friedrichem Nietzschem. Obaj mężczyźni, w doskonały sposób przedstawiali wszechogarniający kryzys wartości ówczesnych czasów, w którym przyszło im żyć.