Ballady i romanse
„Ballady i romanse” Adama Mickiewicza to przełomowe dzieło w literaturze polskiej, które symbolicznie zapoczątkowało epokę romantyzmu. Poeta czerpał inspiracje z ludowej tradycji, europejskiej poezji i filozofii romantyzmu, tworząc utwory, w których świat realny splata się z nadprzyrodzonym, a uczucia i moralność okazują się silniejsze od rozumu. Jednocześnie było to dzieło, które zerwało z dominującą dotąd estetyką klasycyzmu i wprowadziło nowy sposób postrzegania świata, oparty na uczuciu, wyobraźni i tajemnicy. Dzięki temu Adam Mickiewicz stał się prekursorem nowego nurtu w literaturze, który dominował w Polsce przez kolejne dekady.
Pierwsze Ballady Mickiewicza powstawały zimą na przełomie 1819 i 1820 r. pod wpływem najpierw literatury francuskiej (Voltaire i J.J. Rousseau), a następnie pod naporem fascynacji literaturą niemiecką i dziełami Schillera i Goethego. Kilkanaście ballad poeta tworzył przez 2 lata w Kownie. Utwory doczekały się pierwszego wydania w tomiku „Poezyj” w 1822 r. w Wilnie i zyskały niemal od razu tak dużą sympatię czytelników i popularność, że po kilku miesiącach konieczne było wznowienie druku. Należy tu dodać, że był to dodruk nieoficjalny, ponieważ nadmierne zainteresowanie twórczością młodego Mickiewicza mogłoby stać się podejrzane dla ówczesnej cenzury rosyjskiego zaborcy.
Gatunek – ballada to utwór liryczno-epicki w postaci pieśni, najczęściej podzielnej na strofy. Charakteryzuje się tajemniczością i częstokroć opiera się na zdarzeniach i postaciach legendarnych lub historycznych. W balladach nie brakuje także wątków dramatycznych, a ich treść często zbudowana jest wokół jakiegoś konkretnego wydarzenia, opisanego najczęściej w sposób subiektywny. W balladach często pojawiają się dialogi, a także nie brakuje licznych środków stylistycznych, takich jak paralelizm składniowy, epitety, porównania, refreny oraz powtórzenia.
U źródeł „Ballad i romansów” Mickiewicza leży ludowość, metafizyka oraz walką między racjonalizmem a wiarą. Poeta przeciwstawia chłopską wiarę w siły nadprzyrodzone racjonalistycznemu podejściu ludzi wykształconych (np. „Romantyczność”), bohaterowie bywają ukarani przez nadprzyrodzone siły za swoje przewinienia (np. „Świtezianka”) i na pierwszy plan wysuwa się świat nadprzyrodzony, obfity w duchy i zjawy, które można spotkać w takich balladach jak „Romantyczność”, „Świteź” i „Świtezianka”. Oczywiście nie mogło zabraknąć w nich wątków tragicznej miłości, zdrady i konsekwencji tych czynów (np. „Świtezianka”).
Sprawdź opracowania najpopularniejszych ballad z tomu "Ballady i romanse" Adama Mickiewicza:
Biografia autora
Adam Mickiewicz urodził się 24 grudnia 1798 roku w Nowogródku (lub w Zaosiu obok Nowogródka). W historii literatury zapisał się jako wybitny polski poeta i jeden z trzech wieszczów narodowych (przy Słowackim i Krasińskim). Działał na rzecz odzyskania niepodległości, był także m.in. publicystą i wykładowcą.
Był synem Mikołaja Mickiewicza herbu Poraj i Barbary z Majewskich. Uczył się najpierw w Nowogródku, a kolejno rozpoczął studia na Cesarskim Uniwersytecie Wileńskim, gdzie uczestniczył w tajnych spotkaniach organizacji filomatów i filaretów. Następnie pracował w charakterze nauczyciela w Kownie. W 1823 roku aresztowano go za działalność konspiracyjną i został zesłany w głąb Rosji. W 1829 roku udało mu się opuścić Rosję, po czym odbył podróż po Europie (m.in. Niemcy, Włochy i Szwajcaria). Ostatecznie zamieszkał w Paryżu, gdzie został wykładowcą języków słowiańskich w Collège de France.
Twórczość Mickiewicza dzieli się na kilka okresów, związanych z miejscami jego pobytu: wileńsko-kowieński (1816-24), rosyjski (1823-30), drezdeński (1830-32) i paryski (od 1832 r.). Bardzo udanym debiutem Mickiewicza okazał się zbiór „Ballady i romanse” (1822), który nazywany jest manifestem polskiego romantyzmu (szczególnie ballada „Romantyczność”). Adam Mickiewicz różnych względów nie mógł fizycznie walczyć w Powstaniu Listopadowym, ale był prawdziwym patriotą, a sprawa odzyskania niepodległości przez Polskę była dla niego kluczowa. Jego twórczość pisana była ku pokrzepieniu serc uciemiężonego narodu, miała dawać nadzieję i budować wolę dalszej walki o wolność ojczyzny.
Adam Mickiewicz zmarł we wrześniu 1855 roku w Konstantynopolu. Śmierć przyszła niespodziewanie, a jej przyczyny nie zostały do końca wyjaśnione. Ciało przewieziono do Paryża, gdzie został pochowany, ale jego szczątki przeniesiono po latach na Wawel w 1890 roku.
Najważniejsze utwory:
- „Ballady i romanse” (1822)
- „Grażyna. Powieść litewska” (1823)
- „Sonety krymskie” (1826)
- „Konrad Wallenrod” (1828)
- „Dziady” (części II i IV w 1823 roku, część III w 1832 roku)
- „Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego” (1832)
- „Pan Tadeusz” (1834)
