Jak napisać notatkę
Notatka to jedna z najczęściej spotykanych form wypowiedzi pisemnej. Towarzyszyć będzie ci na każdym etapie edukacji, a także w codziennym życiu. Notatka zbiera w sobie najważniejsze informacje, dotyczące np. lekcji, wykładu, tekstu źródłowego (np. lektury), filmu. Notatki są także świetnym narzędziem, które pomaga w nauce i utrwalaniu wiedzy. Doskonale sprawdzają się przed kartkówkami i sprawdzianami.
Pisząc notatkę, pamiętaj, że nie chodzi tylko o „skracanie”. Dobra notatka ma porządkować informacje i umożliwiać ich szybkie przypomnienie. W zależności od celu możemy tworzyć różne rodzaje notatek: informacyjne, porządkujące, hasłowe, tabelaryczne, graficzne (mapy myśli, schematy), a także notatki syntetyzujące, które wymagają szczególnej uważności i umiejętności łączenia informacji.
Dla przypomnienia: zwykła notatka (informacyjna) to zapis najważniejszych treści z jednego źródła (np. tekstu, wykładu, filmu), natomiast notatka syntetyzująca łączy w sobie dane z różnych źródeł – np. kilku tekstów, materiałów czy wykładów – i przedstawia je w sposób uporządkowany, porównawczy lub problemowy. Często wymaga analizy, selekcji i wyciągnięcia wniosków.
Jak napisać notatkę? Przede wszystkim zrozum cel notatki. Zanim zaczniesz pisać, odpowiedz sobie na pytanie: „Po co robię notatkę, w czym ma mi pomóc?”, ponieważ cel notatki ma wpływ na wybór formy i poziom szczegółowości ostatecznego tekstu. Dostosuj je do tematu i własnych preferencji. Przykładowe formy notatki:
- hasłowa (krótkie punkty z kluczowymi informacjami)
- tabelaryczna (sprawdza się dobrze przy porównaniach, zestawieniach, kalendariach)
- schematyczna (tu możesz stosować strzałki, ramki i inne elementy graficzne, które ułatwią ci zapamiętywanie treści notatki)
- mapa myśli (notatka w formie graficznej, rozgałęziająca się wokół głównego pojęcia)
Nie ma jednej dobrej formy — ważne, by była czytelna i logiczna dla ciebie. Oczywiście słuchaj także wskazówek nauczyciela, który może ci zasugerować, która forma będzie najbardziej odpowiednia w danej sytuacji.
Kolejnym krokiem jest praca ze źródłem, które uważnie przeczytaj, wysłuchaj lub obejrzyj. Przykładowo może to być: lektura, lekcja, której uczestniczysz lub jakieś wydarzenie. Staraj się wyłapać najważniejsze kwestie i notuj, choćby hasłowo, żeby było szybciej. Możesz używać skrótów, aby przyspieszyć pisanie (przykłady znajdziesz w słowniczku).
Pamiętaj także, że notatka to nie streszczenie – skraca, ale równocześnie porządkuje i interpretuje. Ponadto nie jest tak szczegółowa, jak streszczenie. Co więcej, notatką powinna rządzić stała logika i pewna systematyczność. Staraj się, aby twój tekst był w tym zakresie spójny. Najtrudniejsze jest z pewnością pisanie notatki z tego, co w danym momencie się słyszy (lekcja, wykład), ponieważ nie zawsze łatwo odnaleźć najważniejsze punkty wypowiedzi. Pewną podpowiedzią może być zwrócenie uwago na intonację i gesty mówcy, które mogą wyróżnić ważniejsze fragmenty, a także podzielić notatkę tematycznie na części.
Notować możesz także „na raty” - najpierw wyłącznie hasłowo (ale wówczas musisz pamiętać o związkach logicznych między zapisanymi słowami), a potem stworzyć pełniejszą notatkę, w której znajdą się wszystkie kluczowe informacja i zależności.
Jeśli piszesz notatkę z tekstu (np. z lektury), wówczas twoja wstępna notatka może znaleźć się na marginesie książki (lub w formie podkreśleń), albo od razu na osobnej kartce. Taką notatkę nieco łatwiej zrobić, ponieważ wówczas nie goni cię czas wypowiedzi mówcy.
Co ciekawe, wedle badań kolorowe zaznaczenia w tekście nie zawsze pomagają, a wręcz mogą utrudniać zapamiętywanie. Wyraziste barwy zwyczajnie rozpraszają, zatem jeśli ubarwiasz swoje notatki, postaw raczej na spokojniejsze odcienie. Nie ma też lepszego sposobu na nauczenie się pisania notatek jak… ich tworzenie. Im więcej ich napiszesz, tym łatwiej będzie ci napisać kolejną.
Zwróć uwagę na porządek w notatce
Zastosuj podstawowe zasady notowania, aby notatka była spójna i czytelna:
- selekcja – wybieraj najważniejsze informacje, pomijaj dygresje;
- zwięzłość – używaj skrótów, haseł, stosuj uproszczenia. Postaw raczej na zdania pojedyncze i równoważniki zdania;
- logiczny układ – stosuj hierarchię treści (od ogółu do szczegółu);
- przejrzystość – używaj wypunktowań, pogrubień, kolorów lub symboli. Dzięki nim twoja notatka zyska na przejrzystości, a tobie łatwiej będzie zapamiętywać zawarte w niej informacje, jeśli ma ci służyć do nauki;
- bezbłędność — poprawność nazw własnych, dat, danych jest w notatce kluczowa. Uważaj na błędy merytoryczne i zadbaj o poprawność pisowni nazwisk, miejscowości, a także konkretnych danych (np. statystycznych);
- własne słowa – notuj własnym językiem, a nie kopiuj.
Trudno mówić o jednym schemacie notatki, ale w skrócie może ona wyglądać następująco:
- Data.
- Temat.
- Nagłówek numerowany
- Treść zwarta, bez punktów.
- Treść w formie podpunktów.
- Nagłówek numerowany itd.
Słowniczek pojęć
Słowa-klucze — najważniejsze wyrazy określające temat lub treść notatki.
Skrót myślowy — zredukowana forma wypowiedzi — bez szczegółów i ozdobników.
Mapa myśli — graficzna forma notatki, na którą składa się centralny temat i promieniście odchodzące od niego pojęcia.
Hierarchizacja treści — uporządkowanie informacji od najważniejszych do mniej istotnych (tu może pomóc ci stosowanie punktów i podpunktów oraz podział notatki na sekcje tematyczne).
Parafraza — przedstawienie cudzej wypowiedzi własnymi słowami.
Przydatne zwroty
Notatki pisze się często „na gorąco”, w trakcie jakiegoś wydarzenia, toteż przydadzą ci się takie skróty, jak:
- np. (na przykład)
- itd./etc. (i tak dalej)
- itp. (i temu podobne)
- m.in. (między innymi)
- tzn. (to znaczy)
- vs. (kontra, w przeciwieństwie do)
- ! (ważne, istotne)
- ? (pytanie, do sprawdzenia)
Ponadto podczas porządkowania informacji, które chcesz zawrzeć w swojej notatce, możesz wykorzystać zwroty takie jak:
- „Po pierwsze / Po drugie / Po trzecie...”
- „Główne cechy:”
- „Wyróżniamy:”
- „Zalety / Wady:”
- „Przyczyny:”
- „Skutki:”
- „Ważne daty:”
- „Najważniejsze informacje:”
- „Podsumowanie:”
- „Różnice i podobieństwa:”
- „Do zapamiętania:”
