Spis treści:

Staropolskie, ludowe nazwy we współczesnym użyciu. Kto wymyślił nazwy miesięcy?

Polskie nazwy miesięcy są związane z rytmem życia, jaki prowadzili ówcześni ludzie. Większość z nich żyła na wsi, dlatego wiele miesięcy wzięło się od zjawisk przyrodniczych, cyklu uprawy roli i panujących zwyczajów. Prawie wszystkie określenia, których używasz, to słowa znane przez Słowian, choć część z nich przyjęła oczywiście bardziej współczesną wersję.

Styczeń

Styczeń to nic innego jak stykać, czyli sąsiadować. Stary rok łączy się z nowym. Końcówka słowa może też wskazywać na inne pojęcie używane dawniej. Tyki to kawałki drewna, które zbierali gospodarze właśnie na początku roku. W tyczniu, czyli obecnym styczniu, rolnicy zakładali je na polach, żeby podtrzymywały rosnące tam rośliny. Obie teorie wydają się prawdopodobne i dobrze tłumaczą używaną do dzisiaj nazwę na początek roku.

Luty

Słowo luty używane było przez Słowian na określenie czegoś ostrego, srogiego. Drugi miesiąc roku, jako jeden z najzimniejszych, serwował srogie mrozy. Określenie przetrwało do dziś, mimo że stosowane były też inne nazwy. Luty nazywano też mianem gromnicznik od święta Matki Boskiej Gromnicznej, obchodzonego 2 lutego, lub mięsopustnik od słowa mięsopust, oznaczającego koniec karnawału, a początek Wielkiego Postu.

Przeczytaj również: O to Polacy pytają Google. Najdziwniejsze i najzabawniejsze pytania

Marzec

Czy marzec oznacza marznąć? Niestety nie. Wytłumaczenie jest tutaj inne i sięga do łacińskiego słowa martius. Marzec jest poświęcony Marsowi, który był bogiem wojny. Trzeci miesiąc roku jest zatem jego świętem. Wtedy też układ nieba pozwala na najlepszą obserwację planety, która również jest nazwana jego imieniem.

Kwiecień

Kwiecień to już początek wiosny. Robi się cieplej, pojawiają się pierwsze pąki i kwiaty. Nazwa miesiąca oznacza więc kwitnienie. Oryginalna forma to wodzikwiat, roślina pojawiająca się w ogródkach jako pierwsza w sezonie. Zwodziła ona obietnicą nadchodzącego lata.

Maj

To jeden z dwóch miesięcy, który swoją nazwę zawdzięcza łacińskiemu określeniu. Miesiąc ten wziął się od rzymskiej bogini Mai. Była ona matką Ziemi oraz kapłanką wzrastania i budzenia się przyrody do życia. Samo słowa majus oznacza radość, coś miłego. Wszystko się zgadza, bo kiedy jest przyjemniej niż w maju?

Czerwiec

Z czerwcem jest już mniej romantycznie niż z majem. Czerwce polskie to nic innego jak małe, czerwone robaki. O tej porze roku był ich prawdziwy wysyp. Były one niezwykle cenne, ponieważ uzyskiwano z nich czerwony barwnik do przygotowania tkanin. Nie chodzi zatem o to, że opalasz się na raka, tylko o słowiański sposób wykorzystania naturalnych składników.

Przeczytaj również: Cueva de Ardales. Człekokształtni tworzyli tam obrazy przez dziesiątki tysięcy lat

Lipiec

Lipiec to kolejna nazwa nawiązująca do roślin i zjawisk przyrody. W tym okresie kwitną bowiem lipy. Siódmy miesiąc roku nazywano też lipień lub lipinik. Ostatecznie przyjął się jednak lipiec.

Sierpień

Sierpień to czas zbiorów, żniw. W Polsce od dawna rolnictwo było jednym z najważniejszych zajęć. Gdy nie było jeszcze skomplikowanych maszyn, powszechnie używano sierpów do ścinania kłosów. Sierpień oznacza więc narzędzie oraz porę roku, w której się z niego korzysta.

Wrzesień

Wrzesień to nie tylko spadające z drzew kasztany. Te kojarzące się z jesienią drzewa w Polsce pojawiły się stosunkowo późno. Zmianę pory roku sygnalizowały więc kwitnące na fioletowo wrzosy. To do nich pochodzi nazwa tego miesiąca.

Październik

Słowo paździerz występuje obecnie, ale w zupełnie innym znaczeniu niż dawniej. Kiedyś oznaczało ono suche łodygi lnu. Październik był czasem zbiorów tej rośliny – po uzyskaniu plonów na polach zostawały tylko kikuty.

Przeczytaj również: Kim była kobieta, która zawładnęła Adamem Mickiewiczem?

Listopad

Listopad jest dość łatwo rozszyfrować. Oznacza czas spadających suchych liści. Przyroda szykuje się na zimę, a drzewa stopniowo tracą swoje jesienne, kolorowe barwy.

Grudzień

Grudzień przynosi prawdziwe mrozy. Gruda to słowo znane również dzisiaj. Dawniej korzystano z niego, mówiąc o zamarzniętej ziemi. Określenie idealnie pasujące do tej pory roku prawda?

Dni tygodnia nazwane po chrześcijańsku

Słowianie mieli swoje wierzenia i obrzędy widoczne w nazwach miesięcy, jednak to proces chrystianizacji przyniósł nam obecne nazwy dni tygodnia. Siedmiodniowy podział powstał w kulturze babilońskiej. Używane tam nazwy pochodziły od określeń stosowanych dla planet. W Polsce jednak to nazewnictwo się nie przyjęło.

Niedziela

Uważasz, że poniedziałek jest pierwszym dniem tygodnia? Tak rzeczywiście jest powszechnie uznawane. Jednak dawniej to niedziela oznaczała start nowego tygodnia. Był to najważniejszy dla chrześcijan czas, przeznaczony na odpoczynek i modlitwę. Nazwa niedziela pochodzi od ne dělatĭ, co w języku naszych słowiańskich przodków oznaczało dzień, w którym się nie pracuje, nie działa.

Przeczytaj również: Szlak szczurów. Jak nazistowscy zbrodniarze uciekali do Ameryki Południowej i kto im w tym pomagał?

Poniedziałek

Tutaj sprawa jest już prosta. Po niedzieli jest poniedziałek, czyli dzień następny.

Wtorek

Kontynuujemy odliczane. Wtorek to dzień wtóry, czyli drugi po niedzieli. To słowo bliskoznaczne do doskonale znanych pojęć takich jak powtórka, wtórność.

Środa

Przyznaj, że sam czujesz, że jeśli mamy środę, to jest coraz bliżej do weekendu? Środa to bowiem środkowy dzień tygodnia, jak wskazuje sama nazwa.

Przeczytaj również: Aleksander Kostka-Napierski. Buntownik nabity na pal

Czwartek

Czwarty dzień tygodnia chyba nie mógł mieć innej nazwy niż czwartek. Czyli wszystko się zgadza!

Piątek

Piąty, czyli piątek. Czy jest lepsze określenie na piąty dzień po niedzieli? Chyba tylko „prawie weekend”.

Sobota

Tutaj szykuj się na lekkie zaskoczenie. Sobota oznacza szabat, czyli żydowskie święto.


Rozwiąż nasze quizy:

QUIZ ortograficzny. Czy wiesz, jak zapisać te rzadko używane wyrazy?

Bardzo trudny QUIZ z wiedzy ogólnej. Nieliczni zdobywają 100 proc.

QUIZ: Byłeś uczniem w PRL? Z łatwością odpowiesz na te pytania, choć przy 9. może być różnie