Spis treści:
Przykładowa rozprawka maturalna ocenione przez CKE
Rozprawka maturalna to forma pisemnego wypracowania. Jest jednym z głównych zadań na egzaminie maturalnym. Za poprawnie napisaną rozprawkę można zdobyć 35 punktów w Formule 2023 lub 50 punktów w Formule 2015. Dlatego należy się odpowiednio przygotować do tej części matury. Na stronie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej znajdziemy liczne przykłady rozprawek maturalnych wraz z podkreślonymi błędami. Poniżej przykład:
Temat: Człowiek – zmagający się z losem samotnika poszukujący swojej drogi życiowej.
W pracy odwołaj się do:
- wybranej lektury obowiązkowej
- sensu wiersza Do samotności Adama Mickiewicza
- wybranych kontekstów.
Poniżej fragmenty rozprawki maturalnej:
„Ludzie często przez całe życie poszukują w pojedynkę swojej drogi życiowej. Samotność może im towarzyszyć tymczasowo bądź trwale oraz być dla nich zarówno potrzebna i rozwijająca, jak i destrukcyjna. Pewne jest jednak, że w osamotnieniu można najefektywniej poznać samego siebie i doszukać się sensu własnego istnienia, co może być głównym zadaniem człowieka w jego życiu. W wierszu Adama Mickiewicza „Do samotności” poruszony jest temat samotności jako zbawiennej odskoczni od intensywnego, codziennego życia, która daje podmiotowi przestrzeń na zagłębienie się we własne wnętrze i myśli. Samotność jest źródłem energii dla osoby mówiącej w wierszu i sprawia, że czuje się komfortowo, twierdząc nawet, że jest to jego żywiołem. Przyrównanie do wody, która w kontekście biblijnym jest symbolem oczyszczenia i życia, podkreśla wagę i znaczenie samotności dla podmiotu lirycznego. Stan ten pozwala mu na podejście do swojego życia z dystansem, na chwilę spokoju, w której jedynym towarzyszem będą jego własne myśli. Podmiot uznaje, że los człowieka polega na wiecznym poszukiwaniu swojego miejsca w świecie, jednocześnie wiedząc, że przeznaczone mu jest bycie samotnym… […]. Opis natury przedstawia step jako obszar dostarczający różnych bodźców, których podmiot liryczny ma możliwość doświadczyć. Przyroda jest częścią świata, który zachwyca i wprawia w głębokie refleksje na tematy egzystencjalne, a natura pomaga samotnikowi lepiej poznać siebie i ustalić ważne dla niego cele […] Człowiek, nawet znajdując się wśród ludzi, może pozostać samotnikiem w dążeniu do znalezienia własnej drogi życiowej, gdyż to właśnie stan odosobnienia uwalnia myśli i pragnienia danej osoby.”
Informator o egzaminie maturalnym z języka polskiego przedstawia następujące odpowiedzi:
1. Spełnienie formalnych warunków polecenia: 1 pkt – wypracowanie spełnia formalne warunki:
- nie zawiera błędu kardynalnego
- znajduje się w nim odwołanie do lektury obowiązkowej
- w całości dotyczy problemu wskazanego w poleceniu
- jest wypowiedzią argumentacyjną.
2. Kompetencje literackie i kulturowe: 8 pkt
- utwory przywołane w wypowiedzi zostały w niej wykorzystane częściowo funkcjonalnie; powierzchowna analiza postawy samotnika w wierszu Mickiewicza nie pozwala na pełne rozstrzygnięcie problemu wskazanego w poleceniu;
- funkcjonalnie wykorzystano dwa konteksty interpretacyjne: kulturowy (odniesienie do biblijnej symboliki wody) oraz literacki (wykorzystanie dla pogłębienia interpretacji innego utworu literackiego, Sonetów krymskich Adama Mickiewicza)
- trafna argumentacja;
- praca zawiera fragmenty erudycyjne (interpretacja symboliki wody).
3. Kompozycja wypowiedzi
3a. Struktura wypowiedzi: 3 pkt – elementy treściowe zostały w pracy zorganizowane problemowo; podział wypowiedzi poprawny zarówno w skali ogólnej, jak i w zakresie struktury akapitów.
3b. Spójność wypowiedzi: 3 pkt – wywód w całości uporządkowany i spójny; 1 zaburzenie spójności wynika z braku powiązania treści między akapitami.
3c. Styl wypowiedzi: 1 pkt – adekwatny do sytuacji komunikacyjnej, jednorodny.
4. Język wypowiedzi
4a. Poprawność językowa: 1 pkt – szeroki zakres środków językowych (zróżnicowana składnia, leksyka) umożliwiających pełną i swobodną realizację tematu; 17 błędów językowych obniża ostateczną ocenę wypowiedzi.
4b. Poprawność ortograficzna: 2 pkt – praca bez błędów ortograficznych.
4c. Poprawność interpunkcyjna: 1 pkt – praca zawiera 6 błędów interpunkcyjnych.
Łącznie 20 punktów.
Przeczytaj również: Rozprawka maturalna - czym się różni Formuła 2023 od 2015?
Na jakie błędy powinni uważać maturzyści?
Ocena rozprawek maturalnych jest dość ściśle ustalona:
Sformułowanie stanowiska (np. w postaci tezy lub hipotezy)
Uzasadnienie stanowisk
Poprawność rzeczową ocenia się na podstawie liczby błędów rzeczowych. Pomyłki (np. w nazwach własnych lub datach) niewpływające na uzasadnienie stanowiska wobec problemu uważa się za usterki, a nie błędy rzeczowe.
Błąd kardynalny to błąd rzeczowy świadczący o nieznajomości (1) tekstu kultury, do którego odwołuje się zdający, oraz (2) kontekstu interpretacyjnego przywołanego przez zdającego.
Czytaj również: Pytania jawne matura 2025. Lista pytań i odpowiedzi
Kompozycja
Należy wziąć pod uwagę, czy w tekście zostały wyodrębnione – językowo i graficznie – części pracy oraz akapity niezbędne dla jasnego przedstawienia stanowiska i uzasadniających je argumentów, a także czy wyodrębnione części i akapity są logicznie oraz konsekwentnie uporządkowane.
Styl tekstu
Styl uznaje się za stosowny, jeśli zachowana jest zasada decorum (dobór środków językowych jest celowy i adekwatny do wybranego przez ucznia gatunku wypowiedzi, sytuacji egzaminacyjnej, tematu i intencji wypowiedzi oraz odmiany pisanej języka). Styl jest niestosowny, jeśli wypowiedź zawiera np. wulgaryzmy lub ma charakter obraźliwy.
Poprawność językowa oceniana jest ze względu na liczbę i wagę błędów składniowych, leksykalnych, słowotwórczych, frazeologicznych, fleksyjnych i stylistycznych
Poprawność zapisu ocenia się ze względu na liczbę błędów ortograficznych i interpunkcyjnych (szacowaną odpowiednio do objętości tekstu) oraz ich wagę (błędy rażące i nierażące).
Przeczytaj również: Matura 2024. Tematy rozprawek - sprawdź, które już się powtórzyły
