Spis treści:

Finałowa dwudziestka

Kończy się drugi etap plebiscytu Młodzieżowe Słowo roku 2022. Tylko do 30 listopada można oddać ważny głos na jedno z słów lub wyrażeń z listy ogłoszonej na stronie organizatora. W pierwszym etapie jury wyłoniło 20 finałowych „jednostek językowych”. Spełniły jednocześnie dwa warunki. Musiały mieć największą frekwencję wśród zgłoszeń oraz były zgodne z zasadami regulaminu. Skonsultowano je też z zespołem doradczym nastolatków z Obserwatorium Języka i Kultury Młodzieży. To tegoroczna innowacja wprowadzona przez organizatora plebiscytu. 

Słowa zostały zaprezentowane internautom na stronie internetowej Słownika Języka Polskiego PWN alfabetycznie. Lista 20. finalistów walczących o miano Młodzieżowego Słowa Roku 2022:

  • baza (warianty: bazunia, zbazowane)
    To wyraz aprobaty, pozytywnych emocji. Początkowo słowo wcale nie dotyczyło niczego dobrego. Używało się go w przypadku osoby uzależnionej od kokainy. W 2010 roku raper Lil B nadał mu nowe znaczenie. Based to dzięki niemu synonim bycia sobą bez martwienia się o to, co pomyślą o nas inni ludzie. Słowo było już zgłaszane w poprzednich edycjach plebiscytu.
  • betoniarz (warianty: beton/ be be be beton/ cztery cztery)
    To nawiązanie do absurdalnych powiedzeń z dwóch krótkich filmów opublikowanych na YouTube w 2008 roku. Najprawdopodobniej odnosi się do profesji, ale może się też kojarzyć z osobą otyłą. Obecnie w języku potocznym beton bywa używany do opisania stanu po paleniu marihuany. Można też znaleźć takie wyrażenia jak beton partyjny, wyrażające upór i konserwatyzm.
  • cringe (wariant: krindż)
    Tego słowa raczej nikt nie chce usłyszeć w swoim kontekście. Słowo jest synonimem przypału, wstydu i czegoś krępującego, zawstydzającego. Jak można przeczytać w uwagach językoznawcy opublikowanych na stronie internetowej Młodzieżowego Słowa Roku, to „względnie nowe, popularne zapożyczenie”.
  • essa
    Słowo ma dwa wyjaśnienia. W 2022 roku definiuje się je jako coś łatwego. Bo mieć essę, to mieć luz. W wyjaśnieniu z 2018 roku również nawiązano do tych pozytywnych emocji, ale można też przeczytać, że essa „może służyć jako powitanie, pożegnanie”.
  • gigachad
    To komplement. Użyjemy go, gdy chcemy powiedzieć, że ktoś jest ideałem, gdy jest świetny w jakiejś dziedzinie. Zbitka powstała z dwóch wyrazów. Jednak to „chad” można wyjaśniać na różne sposoby. To nierealistyczny ideał męskiego piękna lub odniesienie do „Ale czad!”.
  • kto pytał? (wariant: A kto pytał?)
    Takie pytanie pada, jeżeli ktoś nie jest zainteresowany treścią, która została mu właśnie przedstawiona. To riposta, która zostanie wypowiedziana zamiast „Nic mnie to nie obchodzi”.
  • łymyn (wariant: women)
    Na pierwszy rzut oka widać, że to spolszczony wyraz. Opisuje kobiety, które zachowują się nieracjonalnie, dawniej mówiono z nutką pobłażliwości lub ironii „Ach, te kobiety”.
  • naura
    Tego słowa można użyć na pożegnanie. Jest skrótem od na razie. Propozycja była już zgłaszana w poprzednich edycjach plebiscytu.
  • NPC
    To skrót od angielskiego zwrotu non-player character, non-playable character, które w fabularnych grach wideo oznaczało postać sterowaną przez komputer. Obecnie skrót bywa używany do opisania niewyróżniającej się osoby, zachowującej się tak jak inni, wręcz mechanicznie.
  • odklejka (warianty: odkleić się, odklejeniec, odklejony, odkleiło, odkleja)
    Krótko i zwięźle opisuje stan oderwania od rzeczywistości lub osobę nieobecną myślami, której zachowanie nie jest dostosowane do sytuacji.
  • onuca (wariant: ruska onuca)
    Wyrażenie odnoszące się do aktualnej sytuacji politycznej. To „sprzymierzeniec Rosji w wojnie z Ukrainą, osoba, która usprawiedliwia działania agresora”. Pierwotnie onucą nazywało się szmatę do owijania stopy przed założeniem buta, najczęściej wojskowego. Językoznawca prof. Marek Łaziński w swoim komentarzu napisał, że „rzeczownik onuca dawno stał się symbolem tego, co przestarzałe, prymitywne i brutalne”.
  • pokemon
    To „osoba wyróżniająca się zbyt ekstrawaganckim, niecodziennym, kolorowym wyglądem”.
  • rel
    Słowo nawiązuje do angielskiego relatable (powiązany lub mogący się łączyć z czymś innym, utożsamiać się). Używając rel potwierdza się to, co powiedział przedmówca, zapewnia się go, że czujemy i myślimy tak samo.
  • robi wrażenie
    Wyrażenie pomaga pokazać zdumienie lub podziw zarówno ten prawdziwy, jak i ironiczny.
  • siedemnaście (wariant: hehe 17)
    To krótka żartobliwa i przekorna odpowiedź na pytanie o wiek. Jak można przeczytać w definicji: „Hehe, siedemnaście to fragment piosenki wykonywanej przez grupę NATSU WORLD skupioną wokół youtuberki i influencerki Natsu”.
  • sigma (wariant: sigma male)
    Słowo to opisuje mężczyznę silnego, niezależnego i pewnego siebie na tyle, że nie musi on chwalić się swoimi licznymi sukcesami.
  • slay
    Słowo jest używane w odniesieniu do sytuacji, gdy ktoś robi na nas wrażenie, imponuje nam, wymiata. Choć to nie jedyne wyjaśnienia.
  • sus
    To skrót od angielskich słów suspect lub suspicious, czyli podejrzany. Charakterystyczny dla osób grających w grę wideo Among Us.
  • twoja stara (warianty: twój stary/ twoja matka/ twój ojciec)
    Wyrażenie jest używane jako odpowiedź na pytanie „Kto?”, „Kto pytał?”. Ma negatywny wydźwięk. Twoja stara pojawiła się już w ubiegłorocznej edycji plebiscytu.
  • UwU
    To kolejny emotikon zgłoszony w konkursie na Młodzieżowe Słowo Roku. Było już xD. W 2022 roku przyszła pora na UwU, czyli coś słodkiego i uroczego. Czasem może oznaczać coś wręcz przesłodzonego. Pochodzi z tradycji japońskich emotikonów kaomoji. Litery „U” mają się kojarzyć z zamkniętymi oczami, a całość z wyrazem błogości widocznym na twarzy. 

Co z „gilbertem”?

Znany Tiktoker @Latwogang zgłosił własną propozycję na Młodzieżowe Słowo Roku 2022. Zaproponował gilberta i podał wyjaśnienie: geniusz. Podobno jest to jego imię. Nie poprzestał na tym. Nagrał kilka krótkich filmów, w których zachęcał do oddania głosów na to słowo. Wpłacił nawet 1 tys. złotych na cele charytatywne i obiecał, że jeżeli Gilbert zwycięży w tegorocznej edycji konkursu, to on wytatuuje to słowo na swojej nodze. 

Pomysł na promocję i jego realizacja nie wpłynęły na decyzję Jury Młodzieżowego Słowa Roku 2022. Gilbert nie znalazł się w finałowej dwudziestce. Dlaczego? W oficjalnym komunikacie organizatorów konkursu znalazło się wyjaśnienie. „Gilbert, jako imię własne – słowo bez określonego znaczenia czy funkcji w języku. Należy podkreślić, że regulamin plebiscytu zaktualizowany w roku 2021, jest jednoznaczny – takie słowa nie są brane pod uwagę”. Jury doceniło młodego twórcę internetowego, stwierdzając: „dostrzegamy zaangażowanie inicjatora akcji, także charytatywne, i aktywność wszystkich, którzy za jego namową głosowali na Gilberta. Jest to budujące, że młodzież może zjednoczyć się nie tylko przeciw czemuś, ale także w ramach pozytywnego przedsięwzięcia”.

 
 
 
 
 
Wyświetl ten post na Instagramie
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Post udostępniony przez latwogang (@latwogang)

Jak zagłosować na Młodzieżowe Słowo Roku 2022?

Udział w drugim etapie konkursu jest banalnie prosty. Wystarczy wypełnić trzy pola w formularzu dostępnym na stronie internetowej Słownika Języka Polskiego PWN oraz zapoznać się z regulaminem. Trzeba wybrać jedno ze słów z listy i przedział wiekowy (13–17, 18 i więcej) i wpisać swój adres e-mail. Ostatni krok to wciśnięcie czerwonego przycisku zagłosuj. I gotowe. Warto się pospieszyć, bo ten etap głosowania zakończy się 30.11.2022 r. o północy. 

Przeczytaj również: Baba od polskiego: Tylko niektórzy uczniowie mają dostęp do dobrego nauczania

Co warto wiedzieć o plebiscycie

Organizatorami wydarzenia popularyzującego język polski wśród młodzieży są Wydawnictwo Naukowe PWN we współpracy z Uniwersytetem Warszawskim. Wszystko zaczęło się 2016 roku, gdy wystartował projekt „Słowa klucze” w ramach inicjatywy Narodowego Centrum Kultury „Ojczysty – dodaj do ulubionych”. Dzięki temu od 2016 r. jest okazja do zabawy językiem i refleksji nad ciągłymi zmianami, które w nim zachodzą. 

Pierwszym zwycięzcą plebiscytu zostało słowo sztos (2016 r.), potem emotikon xD (2017 r.), wyraz dzban (2018 r.), alternatywka (2019 r.). W 2020 r. plebiscyt pozostał nierozstrzygnięty, a rok później niekwestionowanym wygranym został śpiulkolot. Ciekawe, jakie słowo wybiorą internauci w tym roku… 

oprac. Monika Wąs

 

Rozwiąż nasze quizy:

QUIZ: Wielką czy małą literą? Niewielu potrafi wszystko dobrze zapisać

QUIZ ortograficzny z przymiotnikami. Wstyd nie zgarnąć 100 proc. punktów

QUIZ językowy. Spróbuj odmienić te słowa. To nie takie proste