Spis treści:
- Biografia Wyspiańskiego
- Wyspiański jako uczeń Matejki
- Czwarty wieszcz polski
- Niedoceniony Wyspiański
Stanisław Wyspiański – najciekawsze elementy biografii z młodości
Artysta urodził się w 1869 r. w Krakowie. Wraz z rodzicami – Franciszkiem i Marią – mieszkali tuż przy Starym Mieście na ulicy Krupniczej, a następnie przy Kanoniczej w cieniu Wawelu. Jak żył wtedy Stanisław Wyspiański? Najciekawsze elementy biografii młodości dotyczyły następujących krótko po sobie: śmierci matki, dziadka i brata.
W wieku siedmiu lat chłopak został półsierotą. Jego ojciec nie podołał niestety zadaniom wychowawczym. Wkrótce Stasiem zaopiekowało się bezdzietne wujostwo – Janina i Kazimierz Stankiewiczowie. To w ich domu Stanisław miał kontakt z kulturalną śmietanką krakowską, m.in. z Janem Matejką, Karolem Estreicherem czy Józefem Szujskim.
Wyspiański, który dorastał w okresie rozbiorów, wychowywany był w duchu patriotyzmu. Uczęszczał do gimnazjum św. Anny, gdzie językiem wykładowym był polski. Po maturze dostał się na studia filozoficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim, a następnie do Szkoły Sztuk Pięknych prowadzonej przez Matejkę.
Dzięki stypendium z drugiej Alma Mater w latach 1890–1894 Wyspiański podróżował po Europie. Odwiedził m.in. Niemcy, Szwajcarię, Włochy i Francję. W Paryżu uwiodło go życie bohemy. Żył i tworzył w skrajnie trudnych warunkach, jednocześnie uczęszczając na zajęcia do Akademii Colarossiego.
Przeczytaj również: Co wiesz o „Chłopach”? Fakty, które musi znać każdy maturzysta
Wyspiański – uczeń Matejki
Człowiekiem, który dostrzegł potencjał w młodym Wyspiańskim i stał się jego mentorem, był Jan Matejko. Ten wybitny malarz zatrudnił Stanisława do tworzenia zaprojektowanych przez siebie polichromii w Kościele Mariackim w Krakowie.
To doświadczenie otworzyło Wyspiańskiemu drogę do późniejszego samodzielnego projektowania polichromii i witraży.
Wyspiańskiego i Matejkę łączyła silna więź. Dzięki protekcji Matejki młody artysta mógł cieszyć się przywilejami, jakie nie były dostępne dla innych studentów. Wyspiański – uczeń Matejki – otrzymał stypendium i przerwał naukę na kilka lat!
W momencie, w którym Wyspiański wykształcił już własny styl, dwóch malarzy podzieliło jednak podejście do sztuki. Jeszcze w Paryżu Stanisław przyznał w jednym z listów, że „wyzbył się matejkowskiej maniery”. Nie przestał jednak szanować przyjaciela i mentora. W późniejszych latach wielokrotnie wspominał o nim w swoich dziełach literackich.
Poeta i dramaturg Wyspiański – „czwarty wieszcz polski”
Atmosfera młodopolskiego Krakowa sprzyjała twórczości literackiej. Większość wchodzących wtedy w dorosłość przyjaciół Wyspiańskiego skupiała się na twórczości o tematyce patriotycznej. Tematyka ta była również pożądana przez czytelników oraz widownię teatrów galicyjskich.
Stanisław pierwsze próby literackie poczynił jeszcze w Paryżu, gdzie stworzył wstępną redakcję m.in. dramatu „Warszawianka”. W późniejszych latach, będąc już w Krakowie, stworzył wybitne dzieła o wydźwięku patriotycznym. Były to m.in. dramaty „Wesele” i „Wyzwolenie”, a także rapsod „Kazimierz Wielki”.
Twórczość dramatyczna i poetycka Wyspiańskiego zaspokajała potrzeby duchowe narodu, którego kraj nie widniał wtedy od ponad 100 lat na mapach. Sam twórca uznawany był natomiast za wyraziciela myśli narodu podzielonego przez zaborców. Za życia, po premierze „Wesela”, uznany został za wizjonera i geniusza. Mówiono o nim z nobilitacją m.in. „Wyspiański – czwarty wieszcz polski”. Po śmierci w wieku zaledwie 38 lat został on pochowany w krypcie zasłużonych w kościele na Skałce. Pogrzeb artysty stał się okazją do manifestowania poglądów narodowych.
Przeczytaj również: Czy jesteś oczytany? 10 cytatów, które powinien znać każdy maturzysta
Niedoceniony Wyspiański – choroba i śmierć
Chociaż za życia Wyspiański znany był głównie z twórczości plastycznej (malarstwa, rysunków, grafiki), zajmował się wieloma dziedzinami sztuki. Chwalono go m.in. za udane projekty scenografii i kostiumów do własnych sztuk dramatycznych. Ciekawiła go także sztuka użytkowa, np. projektowanie mebli czy tworzenie koncepcji architektoniczno-urbanistycznych (np. jego wizja przebudowy Wawelu). Co ciekawe, zostawił po sobie potężny zbiór listów. Bliska była mu też więc sztuka epistolarna.
Mimo olbrzymiego sukcesu „Wesela” jego twórczość dostrzeżona została dopiero na długo po jego śmierci. Dzieła artysty, który za życia wiecznie borykał się z problemami finansowymi, współcześnie na aukcjach uzyskują zawrotne sumy (np. 4 366 000 zł za pracę „Macierzyństwo”). Pokazuje to tylko, jak bardzo był Wyspiański niedoceniony. Choroba i śmierć przyszły do artysty w młodym wieku, zanim pojawiła się zasłużona ogólnopolska sława.
Odpowiedzi do zadań z podręczników z języka polskiego znajdziesz tutaj:
Język polski. Klasa 4. Zeszyt ćwiczeń – rozwiązania i odpowiedzi
Język polski. Klasa 6. Podręcznik - rozwiązania i odpowiedzi
Język polski. Klasa 8. Podręcznik - rozwiązania i odpowiedzi
Komentarze (0)