Czym jest jet lag i jak sobie z nim radzić?

Ból głowy, problemy z zaśnięciem albo nadmierna senność to tylko niektóre z objawów jet lagu, czyli zespołu nagłej zmiany czasu. Cierpią na niego ci, którzy w krótkim czasie przekraczają więcej niż jedną strefę czasową. Jakie sposoby pomagają szybko go pokonać?

Spis treści:

Co to jest jet lag?
W którą stronę jet lag jest gorszy?
Po jakim czasie mija jet lag?
Jak pokonać jet lag?
Jak skrócić czas jet lagu po przylocie?

Co to jest jet lag?

Jet lag nazywany jest zespołem nagłej zmiany czasu. Występuje, gdy podróżnik przekracza więcej niż jedną strefę czasową (według innych definicji występuje dopiero po przekroczeniu 3 stref). Jest to zaburzenie homeostazy organizmu, który nie jest w stanie nadążyć za błyskawicznymi zmianami czasu.

Ludzki organizm funkcjonuje na co dzień zgodnie z ustalonym rytmem, a kilkugodzinny czy kilkunastogodzinny lat wprowadza do tego schematu dezorientację. Godziny snu są bowiem inne niż zwykle, a do tego zaburzony zostaje schemat dzień/noc.

Najczęściej jet lag objawia się:

zaburzeniami snu;
problemami z apetytem;
bólem głowy;
dekoncentracją;
obniżeniem nastroju.

Niczym niespotykanym nie jest też ogólne rozdrażnienie czy problemy gastryczne w pierwszej kolejności objawiające się bólami żołądka.

W którą stronę jet lag jest gorszy?

Jet lag występuje niezależnie od tego, w jakim kierunku lecisz, ale nasilenie objawów może różnić się w zależności od tego, czy podróżujesz na wschód, czy na zachód. Zatem, w którą stronę jet lag jest gorszy?

Skutki jet lagu są bardziej odczuwalne, gdy leci się z zachodu na wschód. Wówczas dzień staje się krótszy, a organizm ma mniej czasu na regenerację. Endogenny okres zegara dobowego przeważnie jest dłuższy niż 24 godziny, dlatego dobę łatwiej jest wydłużyć niż skrócić. Podróżując w odwrotnym kierunku, czyli ze wschodu na zachód należy dostosować się do dłuższego dnia, co dla organizmu jest łatwiejsze.

Przyjmuje się, że jet lag po podróży z zachodu na wschód trwa tyle dni, ile stref zostało przekroczonych. Natomiast ze wschodu na zachód – trwa o połowę mniej.

Sprawdź: Turbulencje podczas lotu. Czym są i czy mogą doprowadzić do katastrofy samolotu?

Po jakim czasie mija jet lag?

Nie ma jednej odpowiedzi na pytanie, po jakim czasie mija jet lag. Wiele zależy od tego, jaki tryb życia prowadzi się na co dzień (bardziej czy mniej regularny) i jak podróżnik przygotuje się do długiego lotu. Najtrudniejsza jest pierwsza doba podróży – wówczas objawy są najbardziej nasilone. Każdy kolejny dzień to lepsza adaptacja organizmu do nowych warunków i normowanie się cyklu dobowego. Z reguły zespół nagłej zmiany czasu nie trwa dłużej niż 3 dni.

Kto zwykle ma największe problemy z przystosowaniem się do zmiany czasu?

Osoby, które prowadzą bardzo regularny tryb życia – jedzą i chodzą spać o stałych porach (osoby pracujące zmianowo szybciej przystosowują się do funkcjonowania w innych godzinach).
Osoby, które rzadko podróżują – zaprawieni podróżnicy umieją lepiej radzić sobie z jet lagiem, a ich organizm jest już w pewnym sensie przyzwyczajony do nieregularności.

Poznaj: Wyspy Chatham – miejsce najbardziej oddalone od Polski

Jet lag nie jest jednak przypadłością, która zawsze dotyka wszystkich podróżników. Objawy zespołu nagłej zmiany czasu mogą ominąć cię niemal zupełnie. Dlatego nie musisz z góry zakładać, że pierwsze dni wyjazdu będą przez to zepsute (choć lepiej wziąć pod uwagę taką ewentualność).

Jak pokonać jet lag?

Choć pokonać jet lagu tak zupełnie się nie da, są sposoby na to, aby go zminimalizować. Co warto zrobić przed podróżą?

Zadbaj o regenerację i odpowiednią ilość snu. Niewyspanie może nasilać jet lag i powodować jeszcze większe rozdrażnienie. Dlatego warto spakować się wcześniej, a przed lotem zregenerować i dobrze wyspać.

kobieta spi na lotnisku — **Po przylocie unikaj drzemek, kawy i alkoholu. Od początku staraj się dostosować do lokalnego rytmu dobowego** /fot. Canva Pro

Spróbuj też dostosować rytm dobowy do miejsca, w które lecisz. Kilka dni przed wylotem zacznij przybliżać swoje godziny posiłków i snu (na tyle, na ile to możliwe) do celu podróży. Zacznij od 30-minutowych zmian, żeby proces był łagodniejszy dla organizmu.

Co robić w trakcie lotu, aby jet lag był łagodniejszy?

Pamiętaj o nawodnieniu – to podstawa dobrego samopoczucia i utrzymania odpowiedniego poziomu energii.
Unikaj kawy i alkoholu – odwadniają i rozstrajają organizm.
Jedz lekkostrawne posiłki – jet lag może powodować problemy żołądkowe, dlatego w trakcie lotu warto wybrać coś lekkiego.

Przeczytaj: Trójkąt Bermudzki – dlaczego to miejsce jest wyjątkowe?

Jak skrócić czas jet lagu po przylocie?

Jeśli przylatujesz w godzinach porannych lub popołudniowych, staraj się nie iść na drzemkę – nawet jeśli organizm domaga się snu. Spróbuj dotrwać do wieczora, aby nie rozregulować rytmu dobowego jeszcze bardziej. Ponadto daj organizmowi czas na dojście do siebie – nie planuj na pierwszy dzień intensywnego zwiedzania, ale łagodniejsze aktywności. Gdy pierwszej nocy wyśpisz się normalnie, kolejne dni będą łatwiejsze. Na kłopoty ze snem możesz wziąć melatoninę – łagodne środki z tym składnikiem ułatwią zaśnięcie.

Jet lag to zjawisko doskonale znane wszystkim podróżującym – dzień, dwa, a nawet trzy wyjęte z podróży przez bezsenność albo ból głowy. Choć trudno przewidzieć, jak zachowa się organizm w czasie podróży i czy długi lot skończy się jeszcze dłuższym jet lagiem, możesz zadziałać profilaktycznie. W tym celu warto kilka dni przed wyjazdem zacząć przestawiać się na czas w strefie, do której się wybierasz.