Spis treści:
- Co to jest zorza polarna?
- Teorie z mitów i legend o zorzach
- Jak powstaje zorza polarna według nauki?
- Gdzie występuje zorza polarna?
- Zorza polarna w Polsce
Co to jest zorza polarna?
Ludzie od wieków zastanawiają się, co to jest zorza polarna. Dziś jest już ona dokładnie zbadana, a mechanizm jej powstawania nie stanowi dla naukowców tajemnic. Mimo to, to fantastyczne zjawisko fascynuje tak samo jak setki lat temu i nie brakuje podróżników, którzy przemierzają setki kilometrów, by mieć szansę je zaobserwować.
Aurora borealis (na półkuli północnej) i aurora aurealis (na półkuli południowej) powstaje w jonosferze, najczęściej na wysokości 100 – 150 kilometrów. Słońce wyrzuca elektrony i protony, które natrafiają na atmosferę ziemską, pobudzając zgromadzony w niej azot i wodór. W wyniku ich reakcji dochodzi do zjawiska świecenia.
Gdzie występuje zorza polarna? Pole magnetyczne Ziemi sprawia, że cząstki wnikają w atmosferę w pobliżu bieguna magnetycznego naszej planety. Dlatego w Europie można obserwować to zjawisko na północy, czyli przede wszystkim w Norwegii, Szwecji, Finlandii i na Islandii. Co ciekawe, zorza polarna w Polsce również może być widoczna, choć jest to wyjątkowo rzadkie.
Darmowe rozwiązania zadań z podręczników szkolnych. Bez rejestracji, bez reklam! Sprawdź Skul.pl! >>
Jak powstaje zorza polarna – teorie z mitów i legend
Niezwykłe ognie ukazujące się na niebie od wieków budziły zainteresowanie ludzi. Nic w tym dziwnego, ponieważ taki widok jest wyjątkowo spektakularny. Setki lat temu obserwatorzy nie mieli dostępu do naukowej wiedzy na temat tego, jak powstaje zorza polarna. Teorie tworzyli więc sami. Niektóre z nich są naprawdę interesujące.
- Starogrenlandzkie, inuickie legendy głoszą, że zorza polarna pojawia się, gdy dusze zmarłych grają na niebie w piłkę czaszką morsa.
- Z kolei według fińskiej legendy zorza polarna to efekt działania mitycznego lisa. Zwierzę biega po ośnieżonych wzgórzach i rozsypuje swoim ogonem drobinki śniegu, tworząc niezwykły barwny spektakl. Fińska nazwa tego zjawiska brzmi „revontulet”, co można przetłumaczyć jako lisi ogień.
- Eskimosi twierdzili, że słyszą dźwięki zorzy, które są spowodowane tym, że dusze w niebie tańczą na zmrożonym, ubitym śniegu. Byli zdania, że musi tam być bardzo radośnie. Według nich zwykły śmiertelnik nie mógł oglądać zbyt długo gry świateł, gdyż narażał się tym na szaleństwo. Inne eskimoskie legendy głoszą, że zorza polarna to efekt tańca przodków wokół ceremonialnego ogniska.
- Wikingowie wierzyli natomiast, że rozbłyski świateł na nocnym niebie to lśniące zbroje walkirii, czyli wojowniczek-dziewic.
Obecnie, to jak powstaje zorza polarna, nie stanowi już tajemnicy. Mimo to jej obserwowanie wcale nie jest mniej niesamowitym przeżyciem niż kilkaset lat temu.
Jak powstaje zorza polarna według nauki?
Jak powstaje zorza polarna? Teorie naukowe są może mniej spektakularne niż te pochodzące z mitów i legend, jednak zdecydowanie warto je znać.
Ziemia wytwarza pole magnetyczne. Jego linie oplatają ją całą, zagęszczając się intensywnie w okolicach biegunów południowego i północnego. To wywołuje przyspieszenie elektronów i protonów, znajdujących się na wysokości od 3 do 12 tysięcy kilometrów nad powierzchnią globu.
Pojawianie się zorzy polarnej jest związane z rozbłyskami na Słońcu. Materia wyrzucona podczas takich zjawisk tworzy wiatr słoneczny, czyli strumień cząstek elementarnych (elektronów i protonów) o wysokiej energii. Naładowane cząstki są przechwytywane przez pole magnetyczne Ziemi.
Elektrony zaczynają przemieszczać się w głąb warstwy atmosfery, gdzie zderzają się z powietrzem. Cząsteczki znajdujące się w powietrzu atmosferycznym ulegają wzbudzeniu, a nadmiar uzyskanej energii emitują właśnie w postaci światła widzialnego i niewidzialnego.
A skąd biorą się różne kolory widoczne na niebie? Wynikają one z obecności cząsteczek różnych pierwiastków.
- Za kolor zielony odpowiadają wzbudzone atomy tlenu.
- Azot emituje natomiast światło o barwie różowawej.
- W zorzy polarnej można dostrzec także linie widmowe wodoru i helu.
Często można zaobserwować również falowanie kolorów na niebie. Jest to jednak tylko złudzenie optyczne.
Gdzie występuje zorza polarna?
Chcesz dowiedzieć się, gdzie występuje zorza polarna? Zjawisko jest charakterystyczne dla obszarów okołobiegunowych w miejscach takich jak:
- Norwegia,
- Szwecja,
- Finlandia,
- Islandia,
- Kanada,
- Rosja,
- Alaska.
Zdarza się jednak, że jest widoczne również na szerokościach geograficznych położonych bardziej na południe. Dzieje się tak szczególnie w okresach intensywności aktywności słonecznej.
Warto wiedzieć, że zorza polarna jest zjawiskiem sezonowym i zazwyczaj występuje w okresie jesienno-zimowym. Wtedy na biegunach magnetycznych Ziemi panuje ciemność przez większość doby. Pojawienia się zorzy polarnej nie da się jednak dokładnie przewidzieć, dlatego nie ma pewności, czy i kiedy pojawi się na danym obszarze.
Przeczytaj również: Ciekawe zjawiska optyczne na niebie. Widziałeś je kiedyś?
Zorza polarna w Polsce
Czy zorza polarna w Polsce jest możliwa do zaobserwowania? Tak, choć jest to wyjątkowo rzadkie. Największe szanse na zobaczenie spektaklu barw na niebie występują na północy kraju, w rejonach leżących blisko granicy z obwodem kaliningradzkim, takich jak okolice Suwałk i Białegostoku. W lutym bieżącego roku zorza była jednak wyjątkowo widoczna na terenie całego kraju.
Najlepszym czasem na obserwację zórz polarnych w Polsce jest zima, zwłaszcza styczeń i luty. Jest tak dlatego, że wówczas przez większość doby panuje ciemność. Aby zobaczyć to piękne zjawisko, trzeba trafić na sprzyjające warunki atmosferyczne, czyli bezchmurne niebo, oraz znajdować się w miejscu, w którym brak jest zanieczyszczeń światłem.
Rozwiąż nasze quizy:
QUIZ ortograficzny z nazwami roślin. Wiesz, jak się to pisze?
Ssak, ptak a może gad? QUIZ dla tych, co mieli 5 z biologii
Trudny QUIZ o świecie zwierząt. 15/15 zdobywają znawcy tematu
Komentarze (0)