Artykuły

Gorące miasta w Polsce. Najcieplej we Wrocławiu, Warszawie i Krakowie

Polska Agencja Kosmiczna zleciła analizy satelitarne, które pokazały, w których polskich miastach padł w poprzednim roku rekord temperatur powierzchniowych, a w których zanotowano największą różnicę między temperaturą w mieście a poza nim. Gdzie padły te niechlubne rekordy? I jak można przeciwdziałać tworzeniu się miejskich wysp ciepła?

Temperatura powierzchni we Wrocławiu wyniosła ponad 60 st. Celsjusza! /123RF/PICSEL

Spis treści:

Miejska wyspa ciepła – na czym polega zjawisko?
Zagrożenia dla ludzi i zwierząt
Obserwacje w polskich miastach
Jak przeciwdziałać tworzeniu się wysp ciepła?

Miejska wyspa ciepła – na czym polega zjawisko?

Miejskie wyspy ciepła to zjawisko obejmujące miasta, w których temperatura zwykle jest wyższa niż na pozamiejskich, mniej zurbanizowanych terenach. Przyczyną wzrostu temperatury na takich obszarach jest przede wszystkim nagromadzenie powierzchni, które akumulują wysoką temperaturę, takich jak beton, asfalt czy cegła.

Duże miasta to przede wszystkim gęsta zabudowa – budynki, betonowe place, parkingi oraz drogi. Ciepło wytwarza też duża liczba aut, ludzi oraz elektroniki. Enklaw zieleni jest tam natomiast bardzo niewiele. To właśnie dlatego w metropoliach zawsze panuje wyższa temperatura niż na terenach podmiejskich czy wiejskich, gdzie zabudowa jest mniej zagęszczona, a zieleni, która chłodzi i pochłania zanieczyszczenia, jest dużo więcej. W takich miejscach lepsza jest też cyrkulacja powietrza, co pozwala na szybsze ochładzanie się terenów.

W ciągu dnia różnica między temperaturą powietrza w miejskich wyspach ciepła (MWC), a poza ich obszarem, zwykle wynosi około 1-3 st. Celsjusza. Różnica ta zwiększa się natomiast po zachodzie słońca, ponieważ wówczas wzrasta nawet do 12 st. – miejska infrastruktura wolno oddaje skumulowane w ciągu dnia ciepło, a poza miastem powietrze ochładza się dużo szybciej.

To właśnie dlatego oglądane na zdjęciach z satelitarnych pomiarów promieniowania w podczerwieni termicznej miasta wyglądają jak wyspy ciepła wśród otaczających je obszarów z dużo niższą temperaturą.

Przeczytaj również: Szukasz darmowych odpowiedzi do podręczników z biologii? Znajdziesz je w nowym serwisie edukacyjnym

Zagrożenia dla ludzi i zwierząt

Życie na terenach miejskich wysp ciepła, szczególnie latem, jest nie tylko uciążliwe, ale może również stanowić zagrożenie dla organizmów żywych. Wysoka temperatura oraz miejskie zanieczyszczenia wpływają na zdrowie ludzi i zwierząt, przez co są oni narażeni na przegrzanie i problemy krążeniowe, które w przypadku słabszych organizmów (np. ludzi starszych lub chorych) mogą prowadzić nawet do przedwczesnej śmierci.

Jak tłumaczył hydrolog z Uniwersytetu Warszawskiego, profesor Artur Magnuszewski, na takich obszarach z powodu temperatury i zanieczyszczeń oraz słabego przepływu powietrza wytwarzają się również idealne warunki do tworzenia się gwałtownych zjawisk pogodowych.

Powierzchnie, którymi obudowane jest miasto, nie wchłaniają wody, za mało jest przestrzeni zielonych, które mogłyby ją absorbować, a stara, budowana jeszcze na potrzeby mniejszych miast kanalizacja burzowa, nie jest w stanie odprowadzić takiej ilości wody. To właśnie dlatego takie miejsca są narażone na powodzie błyskawiczne.

Uliczka miejsa bez drzew i z drzewami — Miasta mogą chłodzić zasadzone wokół zabudowań drzewa /123RF/PICSEL

Obserwacje w polskich miastach

W ubiegłym roku Polska Agencja Kosmiczna zleciła wykonanie analizy powierzchniowych wysp ciepła na podstawie danych satelitarnych w okresie wiosenno-letnim 2022 roku w porównaniu do 5 poprzednich lat w sześciu polskich miastach – Gdańsku, Krakowie, Łodzi, Warszawie i Wrocławiu. Celem analiz było sprawdzenie, w jaki sposób na miasta wpłynęły zmiany klimatu oraz postępująca urbanizacja.

Okazało się, że maksymalna temperatura powierzchni terenu w latach 2017-2021 wynosiła od 40 do 50 st. Celsjusza, natomiast w 2022 roku już od 50 do ponad 60 st. Widoczny był również wzrost intensywności PMWC (czyli różnicy temperatury między miejskimi wyspami ciepła a obszarami wiejskimi). Na przestrzeni pięciu poprzednich lat w swoim maksimach różnica ta wynosiła około kilkunastu st. Celsjusza i nigdy nie przekroczyła 20, natomiast w 2022 roku sięgnęła blisko 25 st.

Miastem, w którym zanotowano w ostatnim roku największą temperaturę powierzchni, był Wrocław (ponad 60 st.), a zaraz za nim uplasowały się Kraków i Warszawa. Największe różnice temperatur między miastem a terenami poza nim zanotowano natomiast w Krakowie (blisko 25 st.), następna była Warszawa, a kolejna Łódź.

Przeczytaj również: Dlaczego powodzie błyskawiczne są tak niebezpieczne? Tym obszarom grozi zalanie

Jak przeciwdziałać tworzeniu się wysp ciepła?

Analizy Polskiej Agencji Kosmicznej wykazały, że w polskich miastach w przeciągu zaledwie kilku lat temperatura powierzchni terenu i intensywność PMWC wzrosły o bardzo wysokie wartości. By temu przeciwdziałać albo chociaż spowolnić ten proces w kolejnych latach potrzebne są diametralne zmiany w miastach. Co może pomóc? Przede wszystkim działania takie jak: