Spis treści:

Edukacja obywatelska. Kiedy nowy przedmiot pojawi się w planie lekcji?

Nowy przedmiot pojawi się w szkołach we wrześniu 2025 r. i zastąpi Historię i teraźniejszość nauczaną od 2022 roku. Edukacja Obywatelska obejmie uczniów szkół ponadpodstawowych (I i II klasa). Nowego przedmiotu będą uczyli nauczyciele WOS, historii i ci, którzy dotychczas uczyli HiT-u. 

Pracami nad podstawą programową tego przedmiotu pokieruje dr Jędrzej Witkowski, prezes zarządu Centrum Edukacji Obywatelskiej. 

Przeczytaj: Edukacja ekologiczna w szkołach. Będzie nowy przedmiot?

Edukacja obywatelska. Czego ma nauczyć polską młodzież?

Głównym celem nowego przedmiotu jest przygotowanie uczniów do świadomego i odpowiedzialnego udziału w życiu społeczeństwa demokratycznego. Program zakłada, że tylko połowa zajęć będzie skupiać się na obowiązkowych zagadnieniach szczegółowych, natomiast druga połowa ma być bardziej elastyczna i dostosowana do potrzeb uczniów.

Przedmiot ma na celu kształtowanie postaw patriotycznych, które według autorów programu składają się z 3 elementów:

  • rozumienie sfery publicznej;
  • zainteresowanie sprawami społecznymi;
  • aktywne zaangażowanie obywatelskie.

Ważnym elementem nauczania edukacji obywatelskiej będą także wizyty w instytucjach publicznych, które umożliwią uczniom lepsze poznanie funkcjonowania państwa.

"Edukacja obywatelska będzie miała wymiar praktyczny, będzie kształtowała postawy obywatelskie i patriotyczne uczniów. Uczniowie poznają Polskę również w kontekście europejskim i globalnym, zdobędą wiedzę i kompetencje, ale też nabiorą sprawczości, że mają wpływ na losy kraju" – mówiła na konferencji wiceminister edukacji, Katarzyna Lubnauer. 

Zobacz: Nauczyciele piszą, rodzice zwykle nie czytają. Co to jest przedmiotowy system oceniania?

Edukacja obywatelska. Roboczy projekt podstawy programowej

Na ten moment znamy tylko roboczy projekt podstawy programowej dla nowego przedmiotu, który w całości można przeczytać tutaj. Program ma trzy główne cele: uczniowie powinni rozumieć najważniejsze procesy społeczne i polityczne, interesować się nimi oraz na podstawie rzetelnych informacji i własnych wartości formułować opinie. Ważnym elementem jest także znajomość mechanizmów oddolnego rozwiązywania problemów społecznych.

Cały dokument ma być przewodnikiem, który pozwoli na realizację tzw. celów kształcenia. W ramach nowej podstawy programowej uczniowie będą kształtować kluczowe kompetencje obywatelskie, takie jak:

  • rozumienie sfery publicznej;
  • poszanowanie wartości i zasad demokracji;
  • zainteresowanie sprawami publicznymi i formułowanie własnych opinii;
  • poszanowanie opinii innych osób;
  • zaangażowanie obywatelskie;
  • wpływanie na władze publiczne i interakcje między państwem a obywatelami.

Powyższe założenia, mają zostać wypełnione w drodze podzielenia procesu nauczania na 3 elementy:

  1. Opanowanie materiału (teoria) – uczniowie zdobywają wiedzę i umiejętności podzielone na siedem działów tematycznych.
  2. Podjęcie czterech praktycznych działań obywatelskich, które pomagają wcielić teorię w praktykę.
  3. Realizacja grupowego projektu edukacyjnego – uczniowie podejmują projekty badawcze lub społeczne, co umożliwia głębsze zrozumienie wybranych zagadnień.

Mimo roboczego charakteru omawianej podstawy programowej znajdziemy w niej wykaz siedmiu proponowanych działów, które mają składać się na edukację obywatelską uczniów liceów i techników. Są to kolejno (tytuł i pytanie wiodące danego działu):

  1. Ja i społeczeństwo. Co to znaczy być dobrym obywatelem / dobrą obywatelką? 
  2. Szkoła jako wspólnota. Jak wspólnie tworzymy szkołę? 
  3. Społeczność lokalna. Jak budujemy wspólnotę lokalną? 
  4. Demokracja i prawo. Jak demokracja zabezpiecza nasze prawa? 
  5. Polska − władza, świat polityki i sfera publiczna. Jak działa państwo? 
  6. Polska w Europie. Jakiej Unii Europejskiej chcemy? 
  7. Świat globalnych zależności. Jak my wpływamy na świat i jak świat wpływa na nas? 

Jako przykłady działań praktycznych w komunikacie na stronach MEN wymieniono m.in. przeprowadzanie sond ulicznych, wywiad ze świadkiem/uczestnikiem historycznych wydarzeń, organizacja obchodów rocznicowych, spotkanie z radnym czy zbiórka publiczna. Dodatkowo uczniowie będą musieli poprowadzić co najmniej jeden projekt społeczny lub badawczy.

Jak tłumaczy dr Tomasz Gajderowicz, zastępca dyrektora Instytutu Badań Edukacyjnych "nowy format podstawy programowej pozwoli nauczycielowi spojrzeć na nauczanie w sposób całościowy, łączyć cele ogólne z celami szczegółowymi i skorelować z innymi przedmiotami. By podstawa programowa była dostosowana do profilu absolwenta". Ma być to swego rodzaju przetarcie dla IBE, które pracuje nad całościową zmianą podstawy programowej kształcenia ogólnego, która miałaby zacząć obowiązywać od 1 września 2026 roku.

Według planów ministerstwa gotowy projekt rozporządzenia w sprawie podstawy programowej ma trafić do konsultacji publicznych w październiku. Minister edukacji chce podpisać rozporządzanie do końca grudnia.

Źródła: gov.pl; ibe.edu.pl; ceo.org.pl

Redakcja

Czytaj także:

Obiady w szkole. Jakie opłaty mogą ponosić rodzice?

Konkurs wpłat na radę rodziców. Takie zachęty oburzają i powodują konflikty?

Pierwsze takie studia w Polsce. WAT będzie kształcił specjalistów od schronów