Prawa obywatelskie są to prawa, które mają charakter polityczny. Obejmują one wolności polityczne, prawa do uczestniczenia w rządach, prawo do wyrażania własnych przekonań, zapatrywań i innych tego typu działań. Prawa obywatelskie i polityczne są zawarte w artykułach od 3 do 21 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, a jeszcze bardziej szczegółowo zostały ujęte w Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych. W Pakcie mamy więc następujące najważniejsze postanowienia:
- prawo do życia
- zakaz poddawania torturom lub okrutnemu, nieludzkiemu czy poniżającemu traktowaniu lub karaniu
- zakaz niewolnictwa i handlu niewolnikami
- zakaz aresztowania lub zatrzymania bez określonych przyczyn, a na dłuższy czas bez wyroku sądowego
- każda osoba pozbawiona wolności ma mieć zagwarantowane traktowana w sposób godny i humanitarny
- prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania
- prawo do posiadania bez żadnych ograniczeń własnych poglądów i zapatrywań
Mówią one również, iż:
- każdy człowiek, który przebywa legalnie na terytorium obojętnie jakiego Państwa, ma zagwarantowane prawo, w obrębie tego terytorium, do swobody w poruszaniu się i wolności wyboru miejsca zamieszkania
- wszyscy ludzie są równi przed sądami i trybunałami. Każdy ma więc prawo do sprawiedliwego publicznego rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezależny i bezstronny sąd
- nikogo nie można skazać za czyn, który w myśl prawa nie stanowił przestępstwa w chwili jego popełnienia, jest to stara rzymska zasada, iż prawo nie działa wstecz
- każdy człowiek ma prawo do uznawania i poszanowania wszędzie jego podmiotowości prawnej
- państwo czy jego jakiekolwiek organy nie mogą ingerować samowolnie i bezprawnie w życie prywatne, czy rodzinne, dom czy korespondencję obywateli
- każdemu powinno się zagwarantować prawo do wolności myśli, sumienia oraz wyznania
- każdy ma prawo do posiadania i wyrażania bez żadnych przeszkód własnych poglądów
- każdy ma prawo do swobodnego stowarzyszania się z innymi, włącznie z prawem do tworzenia i przystępowania do związków zawodowych
- każdy obywatel ma zapewnione prawo do uczestnictwa w kierowaniu sprawami publicznymi w sposób bezpośredni lub za pośrednictwem wybranych przez siebie przedstawicieli
- wszyscy ludzie są równi wobec prawa i dla nikogo nie czyni się wyjątków
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych ratyfikowało ponad 150 państw. Państwa te są zobowiązały się w związku z tym do przestrzegania tych praw natychmiast po ich ratyfikacji.
Organizacją, podnoszącą w szczególny sposób zagadnienia ochrony praw człowieka jest Amnesty International. Amnesty International to ogólnoświatowy ruch ludzi, którzy działają na rzecz praw człowieka. Innymi organizacjami podejmującymi działania na rzecz ochrony praw człowieka są Organizacja Jedności Afrykańskiej (OJA), Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Komisja Praw Człowieka, Komitet Praw Człowieka (Human Rights Committee) - HRC, Międzynarodowa Liga Praw Człowieka, International League for Human Rights (ILHR).