Wirus komputerowy jest takim samym programem jak każdy inny - jest pisany w określonym języku programowania oraz posiada kod źródłowy składający się z listy poleceń oraz parametrów. Tak jak wszystkie programy, również wirusy komputerowe przeznaczone są do wykonywania pewnych zadań jednak z taką różnicą, iż działanie ich jest nastawione na szkodzenie innym komputerom. Kolejną cechą różniącą zwykły program od programu wirusowego jest to, iż ten drugi potrafi automatycznie tworzyć swoje własne kopie, stąd jego nazwa - wirusy. Jedyny cel tych programów stanowi rozmnażanie się; mogą się one przyłączać do innych programów, są również przenoszone za pośrednictwem dyskietek Internetu, dzięki czemu infekują bez wiedzy i kontroli użytkowników kolejne komputery.

Początkowo wirusy komputerowe posiadały doświadczalny charakter i były one tworzone w celach badawczych jeszcze długo przed umasowieniem się komputerów. W latach 80-tych XX w., kiedy to miały miejsce pierwsze informacje o ,,dzikich wirusach" jak na przykład Elk Cloner (1981 rok), donosy te były traktowane w środowisku programistów jeszcze jako plotki.

Pierwsza epidemia komputerowa miała miejsce w roku 1986, której sprawcą był wirus Brain autorstwa 2 pakistańskich sprzedawców programów komputerowych. Jak oszacowano w 1990 roku, wirus ten obejmował około 7% wszystkich zarejestrowanych infekcji wśród komputerów osobistych.

W roku 1990 było znanych jedynie kilkadziesiąt różnych wirusów, podczas gdy rok później już koło dwustu, a obecnie - setki tysięcy. Fakt istnienia wirusów komputerowych upowszechnił się w 1992 roku wraz z pojawieniem wirusa o nazwie Michał Anioł. Celem jego działania była coroczna destrukcja mająca miejsce w dzień urodzin tego artysty, czyli 6 marca, jednak w większości przypadków został on zlokalizowany i zniszczony.

Główną przyczyną wciąż rosnącej liczby wirusów jest nieustanna modyfikacja kopii tych już istniejących, ponieważ napisanie programu wirusowego nie jest aż tak proste.

Do najbardziej powszechnych rodzajów wirusów komputerowych zalicza się następujące:

  • wirus plików wykonywalnych - wirus ten rozmnaża się poprzez ,,przyklejanie się" do końca pliku wykonywalnego (o rozszerzeniu bat, com czy exe); wirus ten jednocześnie ładowany jest do pamięci RAM infekując wszystkie kolejno uruchamiane pliki; rozpowszechnia się on zazwyczaj za pośrednictwem pirackich kopii oprogramowania oraz Internetu, a do typowych objawów zainfekowania zalicza się spowolnienie działania programu bądź komunikat dotyczący braku odpowiedniej ilości pamięci
  • wirus sektora rozruchowego (czyli bootsektora) - gnieździ się on w sektorach zawierających informacje dotyczące struktury danych znajdujących się na dysku, gdzie umieszcza swój kod, który umożliwia zmianę danych oraz przejęcie kontroli nad komputerem; zazwyczaj jego cel stanowi uszkodzenie tablicy opisującej mapę dysku, która zawierają adresy rozmieszczenia plików, w wyniku czego następuje przerwanie lub zakłócenia w pracy komputera; wirus ten jest przenoszony w podobny sposób, co wirus plików wykonywalnych; pierwszy tego typu wirus stanowił Brain
  • wirus makr - rozmnaża się on za pomocą programów biurowych takich jak edytory tekstu, arkusze kalkulacyjne, programy służące do tworzenia baz danych, gdzie otworzenie zainfekowanego dokumentu powoduje zakażenie kolejno wszystkich otwieranych dokumentów; celem tego wirusa jest usunięcie lub zniszczenie zawartości pliku, w którym został on wprowadzony do komputera, sformatowanie twardego dysku lub rozsyłanie za pomocą poczty elektronicznej własnych kopii na adresy znajdujące się w programie pocztowym; pierwszy wirus tego typu stanowił Concept (1995 rok), lecz dużo większe straty spowodował wirus o nazwie Love Bug z maja 2000 roku - zainfekowany komputer otrzymywał maila o temacie ,,I love you", którego otworzenie powodowało utracenie zapisanych na dysku danych; tego typu wirusy przypominają nieco konie trojańskie oraz robaki
  • koń trojański - pierwszy został stworzony w 1986 roku; program ten nie jest w stanie się sam skopiować, więc jedyny sposób zarażenia komputera stanowi tutaj zainstalowanie będącego nosicielem programu; cechą konia trojańskiego jest symulowanie działania innego programu, gdzie po spełnieniu danych warunków przystępuje on do destrukcji powodując utratę kontroli nad systemem, udostępnienie innym osobom haseł dostępu itp.
  • robak - stanowi samokopiujący się program, którego reprodukcja oraz wędrowanie po Internecie czy sieci lokalnej powoduje wzrost ruchu, co w konsekwencji spowalnia proces przesyłania informacji; robaki nie są wirusami, lecz samodzielnymi programami wykonywalnym, ponieważ nie potrzebują one do rozprzestrzeniania się programu - nosiciela; pierwszy tego typu program stanowił robak o nazwie Christmas Tree

Jedyny cel wirusów stanowi zniszczenie w postaci:

    • zamiany danych
    • uszkodzenia danych
    • zakłócania komunikacji
    • wyświetlania komunikatów
    • przechwytywania informacji
    • spowalniania pracy systemu
    • zmiany ustawień komputera

Tropieniu wirusów służą różnego rodzaju programy antywirusowe w wersjach do kupienia lub shareware, które są dostępne w Internecie jak również w różnych pismach komputerowych. Wirusy są zazwyczaj wykrywane dzięki którejś z dwóch metod:

      • poprzez sumę kontrolną
      • poprzez kod wirusa

Po raz pierwszy nazwy ,,wirus" na polu informatyki oraz komputerów użył amerykański profesor - Fred Cohen 1983 r., który był autorem pracy doktorskiej poświęconej powstawaniu, strukturze oraz możliwości przeciwdziałania wirusom. Autorzy wirusów komputerowych stanowią ryzyko finansowe dla wielu firm, dlatego też podlegają oni odpowiedzialności karnej, a przestępstwo to zagrożone jest wysokimi grzywnami i karami więzienia. Robak o nazwie Code Red (Czerwony Kod), którego atak miał miejsce w 2001 roku, powodował zablokowanie serwera, o którym to fakcie miało okazję się przekonać wielu administratorów bardzo ważnych serwerów znajdujących się w USA (między innymi w Białym Domu). Najpopularniejszym w tej chwili programem antywirusowym jest Norton AntiVirus firmy Symantec posiadający około 15 milionów użytkowników na całym świecie.