Zagadnienie, tak moralności, jak i światopoglądu, można poruszyć w sposób wieloaspektowy. Trzeba mieć na uwadze fakt, iż te problemy są ze sobą ściśle powiązane. Stąd też, problem światopoglądu można rozpatrzeć w ujęciu socjologicznym, a także psychologicznym . W tym sensie duże znaczenie odgrywa stosunek określonych grup społeczeństwa do hierarchii wartości , a z drugiej strony zależności psychologiczne wobec przyjmowanej postawy moralnej oraz wiedzy, którą posiada jednostka.

Za światopogląd należy więc uznać zespół twierdzeń, które charakteryzują rzeczywistość przyrodniczą i społeczną każdego z ludzi, a także ich pogląd na temat miejsca zajmowanego w ówczesnych realiach, ponieważ każdy z nas posiada pełne prawo do głoszenia własnych poglądów i przekonań oraz przyjmowania oraz przyjmowania określonej postawy etycznej.

Na światopogląd można także spojrzeć od strony filozoficznej. W filozofii można wyodrębnić nurt materialistyczny, a także idealistyczny. Pierwszy z nich wyraża stosunek pierwiastków : materialistycznych do idealnych, z kolei drugi z nich polega na uznawaniu wartości względem idei świadomości człowieczej i spirytualnej. Ponad to, światopogląd może się odbijać w aspekcie religijnym.

Wynika stąd, iż omawiany przez nas aspekt światopoglądowy powiązany jest ściśle z wiedzą społeczną oraz układem hierarchicznym wartości. Taka, czy inna postawa przyjmowana przez każdego człowieka wypływa z wiedzy, jaką posiada każdy z nas, a także z wartości aksjonormatywnych, które uznaliśmy za własne. Na dany problem można spojrzeć wielowymiarowo, stąd może pojawić się wiele sprzecznych ze sobą poglądów.

W Wikipedii odnaleźć można następujące definicje powyższych pojęć. I tak kolejno :

MORALNOŚĆ - "zbiór zasad, które określają co jest dobre, a co złe, którymi zgodnie z danym światopoglądem religijnym bądź filozoficznym powinni kierować się ludzie. Moralność jest jednym z systemów normatywnych. Zwykle jednocześnie istnieje kilka konkurencyjnych i po części zgodnych, po części różnych systemów normatywnych funkcjonujących w obrębie jednej kultury, na przykład:

1. prawo państwowe

2. moralność religijna przyjęta przez teologów danej religii

3. moralność religijna werbalnie deklarowana przez większość wyznawców danej religii

4. normy moralne faktycznie przyjmowane w codziennym życiu

W polskiej kulturze rozdźwięk pomiędzy tymi systemami widać najlepiej na przykładzie kontrowersyjnego problemu aborcji. Odpowiednio:

1. Polskie prawo zakazuje aborcji, jednak z pewnymi wyjątkami (gwałt, zagrożenie dla życia, uszkodzenie płodu).

2. Teologowie katoliccy opowiadają się w większości przeciwko aborcji w jakiejkolwiek formie. Taka jest też oficjalna wykładnia kościoła katolickiego.

3. Wśród Polaków, także wśród katolików panuje jednakże w tej kwestii zgoła przeciwna opinia. Zgodnie z badaniami opinii publicznej (CBOS, listopad 2002) 83% Polaków uważa, że przerywanie ciąży powinno być dozwolone, a tylko 11% uważa, że powinno być całkowicie zakazane. (źródło)

4. Dopóki człowiek nie zetknie się z danym problemem w praktyce, nie musi zastanawiać się nad nim zbyt głęboko, działają więc psychologiczne automatyzmy myślenia, w tym poleganie na autorytecie. Kiedy jednak występuje konflikt między daną zasadą moralną a koniecznościami życiowymi, ludzie często wolą zrelatywizować swoje zasady, a następnie zracjonalizować po fakcie swoje zachowanie. W kontekście aborcji oznacza to największe poparcie dla aborcji wśród grup potencjalnie najbardziej zainteresowanych (młode kobiety) a największy sprzeciw wśród grup, których aborcja najmniej dotyczy (bezżenni księża)."

ŚWIATOPOGLĄD - "światopogląd jest to względnie stały zespół sądów (często wartościujących), przekonań i opinii na temat otaczającego świata czerpanych z rozmaitych dziedzin kultury, głównie z nauki, sztuki, religii i filozofii. Myślicielem, który wprowadził pojęcie światopoglądu (Weltanschauung) do obiegu filozoficznego był Wilhelm Dilthey. W swoich rozprawach O istocie filozofii (1907) oraz Typy światopoglądów i ich rozwinięcie w systemach metafizycznych (1911) posłużył się terminem światopogląd dla oznaczenia poglądów formułowanych w ramach takich systemów znaczeniowych jak religia, sztuka (głównie poezja i literatura) oraz filozofia. Światopoglądy wyrażane poprzez poezję, sztukę czy filozofię udzielały odpowiedzi na dwie zagadki nurtujące ludzkość od zarania jej dziejów: zagadkę świata i zagadkę życia. U podstaw tak pojmowanego światopoglądu pozostawało doświadczenie życiowe, ponieważ pojawienie się zagadek życia i świata jest właśnie efektem kształtowania się doświadczenia życiowego. Usytuowanie na jednej płaszczyźnie światopoglądu religijnego, poetyckiego oraz filozoficznego równoznaczne było z odmówieniem filozofii miana do poznania teoretycznego i umieszczenia jej w sferze działań praktycznych. Termin światopogląd, odbiegając nieco od znaczenia jakie nadał mu Dilthey, nie oznaczający nic innego jak pogląd na świat odnosi się nie do poglądu dotyczącego jakiegoś wycinka rzeczywistości, lecz do ujęcia całościowego orzekającego się o uniwersum możliwych oraz istniejących rzeczy i zjawisk, łącznie z człowiekiem pojmowanym zarówno jako gatunek jak również jako jednostka. 1. Podstawową cechą światopoglądu jest jego uniwersalność. Odnosi się on zarówno do dziedzin jakie wymienił Dilthey jak również do wielu jeszcze innych, z których najważniejsze stanowią sfery doświadczeń związanych z materialną, polityczną, społeczną, techniczną, magiczną egzystencją człowieka, oraz z jego indywidualnymi doświadczeniami życiowymi realizowanymi w sferach erotycznej, emocjonalnej czy uczuciowej. Wszystkie one, oraz wiele jeszcze innych, z całą pewnością pozostają u podstaw całościowego obrazu świata.

2. Kolejną nie mniej istotną cechą światopoglądu jest jego usystematyzowanie. Dokonuje się w nim określona strukturalizacja doświadczeń na temat własnego życia oraz otaczającego świata. Strukturalizacja ta jest efektem albo określonego wychowania albo samodzielnej refleksji. Jej wynikiem jest określona hierarchia wartości i celów, ze względu na które człowiek podejmuje swoje działania.

Światopogląd stanowi mniej lub bardziej wyraźnie sformułowany opis konkretnej sytuacji człowieka na tle świata jak również pewne preferencje i postulaty odnoszące się do działań człowieka. W światopoglądzie znajdują wyraz te głównie znaczenia, które określają stosunek człowieka do własnego życia oraz do otaczającego go świata. Dotyczy on zatem konkretnej osoby, wyrażając jej zapatrywania na istotne dla niej kwestie. Z faktu, że treści światopoglądowe czerpią z różnych doświadczeń życiowych i różnych dziedzin kultury, wynikają jeszcze dwie istotne cechy światopoglądu : 1. może on mniej lub bardziej świadomie łączyć wzajemnie ze sobą sprzeczne treści, 2. zasadność światopoglądu wyznaczana i oceniana jest nie poprzez obiektywne i ogólne standardy, lecz poprzez indywidualną jednostkę ludzką, orzekającą o jego przydatności/nieprzydatności dla realizacji konkretnych działań. Tak rozumiany światopogląd jest z kolei źródłem postaw i uzasadnieniem dla postępowania danej osoby. Przyjmuje się, że do rozwoju światopoglądu dochodzi w trakcie rozwoju osobniczego człowieka, przy czym światopogląd powstaje wyłącznie na gruncie uwarunkowań kulturowych, nie zaś biologicznych. Na gruncie interpersonalnych podobieństw indywidualnych światopoglądów poszczególnych osób dochodzi do powstawania grup społecznych takich jak wspólnoty wyznaniowe, partie, ruchy społeczne itp., które z kolei próbują artykułować wspólnotę wyznawanych światopoglądów jako ideologię."

Zdaniem Tadeusza Kotarbińskiego, walor moralnych wartości nie jest zależny od światopoglądu etc.. Diametranie różne stanowisko zajmuje w tej kwestii katolicka teologia etyczna, w której pojawienie się tezy o istnieniu istoty najdoskonalszej i najwyższej oraz jej postawy wobec istot ludzkich, umożliwia wyciągnięcie wniosków o charakterze moralnym, (które oparte są na wartościowaniu).

Część antycznych greckich myślicieli dopatrywała się powiązania pomiędzy filozofią materialistyczną i hedonizmem ( a zatem dążeniem do przyjemności oraz szczęścia (atarkasja), co było jednoznaczne z unikaniem cierpienia i bólu( aponia)). Wskazywali też na zależność pomiędzy takim rodzajem filozofii a eudajmonizmem ( czyli poglądem moralnym, według którego najwyższe dobro i wyłączny cel postępowania i zachowania człowieka jest działanie zgodne z moralnością i etyką). Tego typu hasła głosili między innymi : Demokryt, Epikur, Lukrecjusz i Spinoza.

W oparciu o powyżej podane przykłady, można by więc pokusić się o hipotetyczne stwierdzenie, iż materializm ściśle powiązany z hedonizmem i eudajmonizmem.

Wpływ poglądów materialistycznych na moralność nie ma charakteru bezpośredniego i ma negatywny wydźwięk. Z materializmu nie sposób jest wyciągnąć moralnych następstw - w tym miejscu oddziaływanie w sposób pośredni poglądów materialistycznych na molarność uwidacznia się, wtedy kiedy wybieramy cele moralne. W ten sposób filozofia materialistyczna dokonuje eliminacji możliwości wybrania pewnych celów. To właśnie zjawisko jest przykładem wywierania niekorzystnego wpływu materializmu na moralność. Poglądy filozoficzne, mówiące właśnie o przewartościowaniu moralnym pojawia się w XIX stuleciu. Niemiecki ekonomista i filozof - Karol Marks - dokonał eliminacji z etyki celu. Tego celu, który nie mógł być głoszony, zaś na jego miejsce postawił inny cel, którym był człowiek.

Uważał on, iż "człowiek jest najwyższą istotą dla człowieka a więc kończy się kategorycznym nakazem obalenia wszelkich stosunków, w których człowiek jest istotą poniżaną, ujarzmioną, opuszczoną i godną pogardy". W ten oto sposób, na płaszczyźnie filozoficznej, a także w świadomości społecznej doszło do spotkania dwóch wartości moralnych, jaki są Bóg oraz istota ludzka.

W tym momencie dochodzimy do kolejnego stwierdzenia, dotyczącego tego, iż wpływ materializmu na etykę może mieć wydźwięk pozytywny, o ile dodamy pozytywny cel do hierarchicznego układu wartości.

W ujęciu socjologicznym ma fakt, iż poglądy etyczne każdego człowieka wypływają z tego, gdzie oraz w jakich warunkach dany człowiek bytuje. To uwarunkowania społeczne mają decydujący wpływ na kształtowanie się norm, ocen, a także poglądów etycznych, które przyjmuje każdy człowiek. W wymiarze refleksyjno-logicznym, a także socjologicznym można zatem dostrzec pewne podobieństwa, albowiem w obu tych przypadkach można zauważyć bezpośrednie powiązanie pomiędzy światopoglądem i moralnością.

Nie bez znaczenia dla postawy istoty ludzkiej jest kwestia religii i związany z nią specyficzny światopogląd oraz moralność. W tym miejscu pojawia się teza o przestrzeganiu moralnych reguł; jest też mowa o nagrodzie, bądź karze w życiu pośmiertnym. W tym momencie bez trudności można wskazać na powiązania genetyczne, logiczne jak również psychologiczne. Sprawą dyskusyjną pozostaje jedynie problem oddziaływania wierzeń, a także zachowań. W niezwykle ciekawy i absorbujący sposób przedstawił te zagadnienie Władysław Witwicki, który napisał : "ludzie wierzący mają niejako dwie fizjonomie moralne i mają dwie miary, które stosują dwóch różnych dziedzinach. Miara, którą stosują do ludzi żywych, posiada stopnie dodatnie i ujemne - do postaci otoczonych czcią religijną".

A dalej także : "O postawie moralnej człowieka decydują nie jego wierzenia religijne tylko dyspozycje, rosnące na tle instynktu społecznego niezależnie od wierzeń religijnych. To też zdarzają się ludzie uczciwi zarówno pośród wierzących, jak i pośród niewierzących".

Dokonując podsumowania rozważań nad tytułowym zagadnieniem można dojść do przekonania, iż w sposób pomyślny możliwe jest przeżywanie poczucia powinności i dokonywanie wyborów etycznych bez posiadania przekonań o charakterze religijnym.

Patrząc na historię ludzkości można dostrzec znaczące oddziaływanie religii na moralność, ale nie jest to warunek konieczny. Takim warunkiem, decydującym o treści każdego z systemów etycznych jest zjawisko określane mianem bytu społecznego, stąd też moralność można uznać za konsekwencję oddziaływania najbardziej istotnych elementów sposobu produkcji.

Procesowi bilateralnego wywierania wpływu na siebie światopoglądu oraz systemów etycznych wiele uwagi poświęcił w swoich badaniach, a później opracowaniach - wspomniany już - Karl Heinrich Marks i Friedrich Engels. Są oni autorami trafnych uwag o charakterze ekonomiczno-społecznym w warunkach kapitalizmu, a także dokonali wymienienia przyczyn niekorzystnych, jakie zachodzą w tym ustroju.

Wzajemny wpływ ustroju oraz moralności i światopoglądu uzależniony jest także od systemu aksjonormatywnego, w jakim następuje wartościowanie.