Mikroekonomia

Pierwszym elementem mikroekonomii są koszty, do których zaliczamy:

- przeciętny koszt całkowity, czyli ATC avarage total cost, będący całkowitym kosztem, odnoszący się do jednostki produkcyjnej,

- koszt końcowy, czyli MC marginal cost, stanowi przyrost całkowity kosztów spowodowany jednostkowym przyrostem produkcji,

- koszty księgowe, a więc BC book cost. Koszty te są rejestrowane w księgach rachunkowych danej firmy. Stanowią one ilość wydanych pieniędzy na dany okres w celu powiększenia przychodów uzyskiwanych ze sprzedaży,

- koszty ekonomiczne - economic cost. Stanowi całość kosztów alternatywnych kapitału oraz kosztów pracy właściciela,

- utarg krańcowy - MR marginal revenue jest wzrostem całości utargu firmy, będącego skutkiem wzrostu sprzedaży o jednostkę.

Nominalną płacą nazywamy wynagrodzenie w postaci pieniężnej wypłacane za jednostkę czasu pracy oraz stanowi pewny zasób dóbr, które poszczególny pracownik poprzez tę płacę może nabyć. Wielkość tego zasobu naturalnie jest uzależniona od obecnych cen tych dóbr. Pod pojęciem renty ekonomicznej kryje się dodatkowa płaca, która przekazywana jest danemu pracownikowi produkcji. Jest ona wypłacana poza wypłatą regularną, a jej wypłata ma skłonić dana jednostkę, by świadczyła usługi w tej dziedzinie.

Inwestycjami brutto nazywamy proce produkcyjny nowego oraz ulepszenie bieżącego stanu kapitału rzeczowego.

Inwestycjami netto natomiast nazywa się inwestycje brutto w pomniejszeniu wyeksploatowanie bieżących środków kapitału rzeczowego. Pod pojęciem funkcji popytu widnieje funkcja zmiennych, czyli tzw. funkcja popytowa zwana wielowyznacznikową.

Wielowyznacznikowa funkcja popytowa jest metodą wyrażającą zależność liczby określonego produktu od kosztu danego produktu i od czynnika niecelowego. Ilość tych produktów jest zasobem, który mógłby wykupić w danym czasie i na danym rynku konsumenta. Osoba nie bywająca stara się, by korzyści z danego dobra były jak największe, a koszty dochodowe ograniczone.

Funkcja popytowa o charakterze wielowyznacznikowym jest przedstawiona następująco: QDA = D (PA, PB, …, PZ, I, T, Y). We wzorze tym q - stanowi liczbę zakupionego towaru przeznaczonego jako A, D - jest popytem, PA - jest kosztem za dany produkt, PB…PZ - ceny pozostałych produktów, I - płace konsumenckie, T - stanowi gusta konsumenckie. Y - inne czynniki. Ta metoda obliczeniowa zwana jest cetris paribus i pozwala ona na dokonywanie badań wpływu każdego czynnika niecelowego na stan popytowy. W związku z tym rozróżnione są substytucyjne i komplementarne dobra.

Kolejna funkcją jest funkcja podażowa i tak jak popytowa ma ona charakter wieloczynnikowy, ponieważ tak nabywcy, jak i producent musi dokonywać rynkowych działań wiążących się nie tylko z ceną danego produktu, lecz wieloma innymi czynnikami niecelowymi. Funkcja ta przedstawiona jest następująco: QSA = S (PA, P1…PN, Te, X). Omówmy teraz poszczególne wartości. Mianowicie: QSA stanowi liczbę danego towaru, A - wystawiona do sprzedaży, S - to zbyt, PA - jest cena produktu oznaczonego przez A, P1…PN - koszty czynników produkcyjnych, Te - jest stanem technicznym produkcji, a przez X oznacza się resztę produktu, który jest oferowany na określonym rynku za określona cenę i w określonym czasie, od pozostałych czynników zwanych niecelowymi. Przy rynkowych warunkach konkurencyjności, poszczególni producenci starają się wytworzyć dany produkt po jak najniższych kosztach wykorzystując do tego techniki ograniczające koszty produkcji. Ci producenci, którzy nie są w stanie sprostać napływowi konkurencji, wypadają z rynku, a na ich miejsce wchodzą nowi, którzy do tej pory stanowili dla nich konkurencję. W chwili, gdy na rynek maja wpływ niecelowe czynniki, widoczna jest zmienność zbytu danego produktu, czyli kształtuje się nowa liczba produktu wystawionego do sprzedaży przy cenach ręcznych. Stan ten wyraża krzywa podaży, a mianowicie, gdy przy określonej cenie następuje przyrost zbytu to krzywa ta kieruje się w prawo i w dół, natomiast, gdy przy tej cenie podaż spada to krzywa ta jest kierowana w lewo i w górę.

Pod nazwa cenowej elastyczności popytu widnieje elastyczność funkcjonalna służąca do pomiaru reakcji przemiennej uzależnionej od zmiany pojedynczej z przemiennych niezależnych. Stosowanie metody ceteris paribus jest odpowiednie do pomiaru przy pomocy elastyczności zbytu reakcji popytowej zwanych znamiennymi w odniesieniu do określonych czynników, które określają ten popyt. Na podstawie tego założenia rozróżnia się poszczególne formy elastyczności popytu:

- cenowa elastyczność popytu, zwana price elasticity of demand,

- mieszana elastyczność popytu zwana cross elasticity of demand,

- dochodowa elastyczność zbytu, zwana inom elasticity of demand.

Poszczególna forma elastyczności przedstawia poziom reakcji zbytu na określony towar w stosunku do zmian poszczególnych czynników o ujęciu relatywnym. Względem tego cenowa elastyczność jest formą pomiaru relatywnej zmiany pozyskiwanej liczby określonego produktu, w stosunku do relatywnej zmiany cenowej tego produktu. Czyli w chwili, gdy cena określonego produktu rośnie to liczba nabywana maleje i odwrotnie. A Marshall stosował elastyczność w badaniach właściwości funkcji zbytu, a chcą wyeliminować wartości ujemne, definiował on elastyczność poprzez stosowanie wzoru. Współczynnik cenowej elastyczności zbytu jest informacją odnośnie reakcji kupującego na zmienne ceny produktów oferowanych na rynku. Zaznajomienie się z cenową elastycznością popytu na określony produkt posiada konkretne znaczenie w kwestii oceny sytuacji rynku dokonywanej przez producenta oraz sprzedającego, ponieważ przychód z popytu jest iloczynem liczby określonego produktu, pozyskanym w odpowiednim okresie jego ceny oraz ceny danego dobra. Przedstawia się on następująco: TR = QDR*PA, gdzie TR (total revenue) to całkowity przychód. Określenie elastyczności cenowej zbytu jest znaczącym faktem dla producentów, których pozycja rynkowa pozwala dyktować ceny, czyli tzw. monopolistów. W momencie, gdy znamy elastyczność na poszczególny produkt, to jesteśmy w stanie dokonać oceny jak bardzo i w jakim czasie zmienna cena będzie miała wpływ na przychody producenta. Elastyczność popytowa jest zależna od czasu dostosowania się nabywców do nowej ceny. Elastyczność jest większa i kompletna jest dostosowaniem w sytuacji, gdy okres ten jest dłuższy. Okres ten, a konkretnie jego długość, podczas której możliwe jest dostosowanie sytuacji, zależny jest od rodzaju produktu. Widząc pojęcie konkurencji oligopolistycznej powinniśmy wiedzieć, iż dzieli się ona na cenową i nie cenową. Zróżnicowana sytuacja oligopolistyczna nie pozwala zdefiniować wyżej wymienionego rodzaju konkurencji przy pomocy jednej definicji. Oferowane towary są bardzo zróżnicowane, konkurencja nie związana z ceną jest bardzo duża, natomiast zmienianie ceny jest dosyć ryzykowne. Pojęcie lidera i satelity. Satelita decyduje o wielkości produkcji oraz po jakiej cenie ma być sprzedany towar, biorąc pod uwagę ceny drugiej firmy. Natomiast lider jako numer jeden na rynku nakłada na innych swoje decyzje. Przedsiębiorstwa w oligopolu stwarzają przeszkody dla przykładowej konkurencji. Można wymienić następujące strategie cenowe pioniera w oligopolu:

- strategia, która nie pozwala wejść nowym przedsiębiorstwom na rynek, zapewnia cenę na poziomie nie gwarantującym jednostkowego ekonomicznego zysku małym przedsiębiorstwom, które pragną wejść na rynek,

- strategia, która ma na celu wyeliminowanie z rynku małych przedsiębiorców (podaje on cenę w wysokości nie osiągającego kosztu stałego).

W tej sytuacji dość pozytywne jest dogadanie się oraz wzajemne pomaganie sobie oligopolistów (fuzja, pojednanie kartelowe - w obrębie ustalania cen, wielkość produkcji i podziału rynku; kartel może mieć postać niejawną (gentelmens argement) bądź formalną (OPEC), czyli tak zwana milcząca zgoda a niżeli bezwzględna konkurencja.

Próg rentowności przedsiębiorcy w konkurencji doskonałej.

• Punkt C wykazuje próg rentowności przedsiębiorcy (break even point).
• Krzywa długookresowej podaży jest to pewien odcinek krzywej znajdującej się po prawej stronie od punktu C, który pokrywa się z ceną P3. Jeśli każda cena jest mniejsza od ceny P3 forma może nie znaleźć takiego stanu produkcji, dzięki której cena odpowiadałaby długookresowym kosztom przeciętnym LAC. Cena P3 przypada w miejscu najmniejszym na LAC i cena ta jest ceną wejścia albo wyjścia. Wówczas nie ma żadnych czynności do wchodzenia do gałęzi. Przy cenie P3 firma wytwarza produkcję Q3, a tym samym obejmuje próg rentowności break even point. Przy cenie P3 forma obejmuje zysk nominalny, nie ponosi strat, ani też zysków nadzwyczajnych. Jeśli przedsiębiorstwo sprzedaje po cenie niższej niż P3 w ciągu dłuższego czadu może doprowadzić do wyjścia z gałęzi. Jeśli natomiast przedsiębiorstwo sprzedaje po cenie wyższej od ceny P3 to może znaleźć taką długookresową wielkość produkcji (np. Q4), dzięki którym możliwe będzie osiągnięcie zysku nadzwyczajnego.
• Należy wykazać na wykresach i wyjaśnić decyzje wytwórcy w niedługim okresie czasu. Decyzje wytwórcy w krótkim okresie czasu noszą nazwę konkurencji doskonałej.
• Krótkookresowy koszt krańcowy SMC = utarg krańcowy MR = cena P
• Firma zostaje zamknięta w momencie, gdy cena, po której może być sprzedawany produkt nie jest w stanie nawet pokryć krótkookresowych kosztów.
• Krzywa krótkookresowej podaży to taka krzywa krótkookresowych wydatków marginalnych SMC, sięgające wyżej niż punkt A, w którym krzywa SMC jest przeprowadzone przez najmniejszy punkt krzywej krótkookresowych przeciętnych wydatków zmiennych SAVC.
• Punkt A to taki punkt, który wykazuje miejsce likwidacji firmy, ponieważ poniżej tego punktu A nie jest możliwe pokrycie krótkookresowych przeciętnych kosztów zmiennych SAVC wyprodukowania towarów, cena P1 jest ceną zamknięcia, a z tego wynika, iż firma powinna wytwarzać produkty po jakiejkolwiek cenie nie większej od P1.
• Cena P4 pozwala na objęcie przez firmę zysku ekonomicznego. Wtedy rozmiar produkcji będzie wynosić Q4, a cena P4 jest większa od krótkookresowych przeciętnych wydatków zmiennych SAVC oraz od przeciętnych krótkookresowych wydatków całkowitych ekonomicznych SATC. Przy cenie P4 zysk jest równy odcinkowi DG.
• Pomiędzy punktami A i C firma ponosić będzie krótkookresowe straty, ponieważ cena jest mniejsza od krótkookresowych przeciętnych wydatków całkowitych SATC.

Decyzje wytwórcy w krótkim okresie czasu.

KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA

• W krótkim okresie czasu przedsiębiorstwo wyznacza wielkość produkcji oraz cenę na podstawie punktu Cournota, stosując Równanie MC = MR (koszt marginalny = marginalny przychód). Jeśli krzywa punktu kosztu przeciętnego ekonomicznego jest umiejscowiona pod krzywą popytu wówczas przedsiębiorstwo osiągnie zysk.
• W krótkim okresie czasu firma monopolistyczna ma powiązanie z popytem DD i wylicza koszt marginalny MC na stopniu marginalnego przychodu MR, wytwarzając ilość produkcji Q0 po cenie P0.
• Zyski te wynoszą Q0 (PO - ACO). Wykaz nazewnictwa: MC - krzywa kosztów marginalnych, AC - krzywa kosztów przeciętnych, DD - krzywa popytu, MR - krzywa utargu marginalnego.

Decyzje wytwórcy w krótkim okresie czasu.

PEŁNY MONOPOL

• Wykazując rozmiar podaży, która ma osiągnąć maksymalny zysk, monopolista stara się wybrać taki rozmiar produkcji, dzięki któremu koszt marginalny MC będzie się równał utargowi marginalnemu MR, czyli można to przedstawić następująco MC = MR.
• Monopolista nie posiada krzywej podaży, która automatycznie wyznaczałaby rozmiar produkcji przy różnych cenach. Porównanie cen i utargu marginalnego jest uzależnione od miejsca krzywej popytu. Zysk z jednostki jest wyznaczony poprzez różnicę pomiędzy ceną a kosztami przeciętnymi wytworzenia wynoszącymi Q1.