NON TAM PRAECLARUM EST SCIRE LATINE QUAM TURPE NESCIRE
Nie tyle chwalebnie jest znać łacinę, co haniebnie jest jej nie znać
QUIDQUID DISCIS, TIBI DISCIS
Czegokolwiek się uczysz, uczysz się dla siebie
NON SCHOLAE, SED VITAE DISCIMUS
nie uczymy się dla szkoły, lecz dla życia
HISTORIA VITAE MAGISTRA EST
Historia jest nauczycielką życia
EXEMPLIS DISCIMUS
Uczymy się na przykładach
IGNAVIS SEMPER FERIAE
Lenie zawsze mają święto
MANUS MANUM LAVAT
Ręka rękę myje
FESTINA LENTE
Spiesz się powoli
ERUDITIO ASPERA - OPTIMA (EST)
Surowe wychowanie jest najlepsze
GARRULA LINGUA NOCET
Gadatliwy język szkodzi
MALA HERBA CITO CRESCIT
Złe zioło szybko wzrasta
NOLI TURBARE CIRCULOS MEOS
Nie zamazuj moich kół
NOLI ME TANGERE!
Nie dotykaj mnie!
CAVE CANEM!
Strzeż się psa!
REPETITIO EST MATER STUDIORUM
Powtarzanie jest matką nauczania
SALUS REI PUBLICAE SUPREMA LEX!
Dobro państwa najwyższym prawem!
SCIO, ME NIHIL SCIRE
Wiem, że nic nie wiem
QUI NON LABORAT, NON MANDUCAT
Kto nie pracuje, ten nie je
PANEM ET CIRCENSES!
Chleba i igrzysk!
PLENUS VENTER NON STUDET LIBENTER
Najedzonemu nie idzie nauka Pełen żołądek nie uczy się chętnie
IN VINO VERITAS IN AQUA SANITAS
W winie prawda, w wodzie zdrowie
AB OVO USQUE AD MALA
Od jajka aż do jabłek Od początku do końca
GUTTA CAVAT LAPIDEM NON VI, SED SAEPE CADENDO
Kropla drąży skałę nie siłą, lecz częstym spadaniem
SALUS AEGROTI SUPREMA LEX!
Dobro chorego najwyższym prawem!
SAPERE AUDE, INCIPE
Odważ się być mądrym, zacznij
O TEMPORA, O MORES!
O czasy, o obyczaje!
RATIONALE ANIMAL EST HOMO
Człowiek jest istotą rozumną
REBUS SIC STANTIBUS
W takim stanie rzeczy
MITTE IOCOS!
Daj spokój żartom!
EQUI DONATI DENTS NON INSPICIUNTUR
Darowanemu koniowi nie zagląda się w zęby
AMOR OMNIA VINCI
Miłość wszystko zwycięża
SENECTUS IPSA MORBUS
Sama starość chorobą
OMNE PRINCIPIUM DIFFICILE (EST)
Każdy początek jest trudny
MANU PROPRIA
Własnoręcznie
ELEPHANTEM EX MUSCA FACIS
Robisz słonia z muchy (z igły widły)
LITTERA DOCET, LITTERA NOCET
Litera uczy, litera szkodzi
CORNIX CORNICI OCULUM NON EFFODIT
Kruk krukowi oka nie wykole
SINE LABORE NON ERIT PANIS IN ORE
Bez pracy nie ma kołaczy
PERICULUM IN MORA
Niebezpieczeństwo w zwłoce
NON OMNIA POSSUMUS OMNES
Nie wszystko możemy wszyscy
LEX RETRO NON AGIT
Prawo nie działa wstecz
DURA LEX, SED LEX
Twarde prawo, ale prawo
PER ASPERA AD ASTRA
Przez trudy do gwiazd
MENS SANA IN CORPORE SANO
W zdrowym ciele zdrowy duch
FORTES FORTUNA ADIUVAT
Odważnym los sprzyja
VIVERE MILITARE EST
Życie jest walką
RARO SCELESTUM DESERUIT POENA
Rzadko kara mija zbrodniarza
NEMO EST CASU BONUS
Nikt nie jest dobry przypadkiem
VARIETAS DELECTAT
Różnorodność cieszy
MISER RES SACRA
Nieszczęśliwy człowiek jest rzeczą świętą
NOSCE TE IPSUM
Poznaj samego siebie
VERBA VOLANT, SCRIPTA MANET
Słowa ulatują, pismo pozostaje
AMICUS CERTUS IN RE INCERTA CERNITUR
Prawdziwego przyjaciela poznaje się w biedzie
DILIGENTIA DITAT
Pilność wzbogaca
EST MODUS IN REBUS
Wszystko ma swoje granice
IGNORANTIA IURIS NEMINEM EXCUSAT
Nieznajomość prawa nie usprawiedliwia nikogo
NEMO SINE VITIIS EST
Nikt nie jest bez wad
MENDACEM MEMOREM ESSE OPORTET
Kłamca winien mieć dobrą pamięć
MILLE VIAE DUCUNT HOMINEM PER SAECULA ROMAM
Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu
NOCTE LATENT MENDAE
Nocą ukrywają się braki
NON OMNIBUS EADEM PLACENT, NEC CONVENIUNT QUIDEM
Jeszcze się taki nie urodził, co by wszystkim dogodził
NULLUM SINE AUCTORAMENTO MALUM EST
Nie ma zła, bez obietnicy zapłaty (tł. W. Kornatowski)
OCULUS ANIMI INDEX
Oko zwierciadłem duszy
OCULUM PRO OCULO, DENTEM PRO DENTE
Oko za oko, ząb za ząb
OTIA POST NEGOTIA
Najpierw praca, potem odpoczynek
PER RISUM MULTUM DEBES COGNOSCERE STULTUM
Poznać głupiego po śmiechu jego
POTIOR EST, QUI PRIOR EST
Kto pierwszy, ten lepszy
PRIMA VIA ARDUA EST
Początki zawsze są trudne
QUOD FIERI POTEST PER PAUCA, NON FIERI DEBET PER PLURA
Nie należy przeciągać tego, co można zrobić prędko ( tł. Czesław Jędraszko)
QUO SEMEL EST IMBUTA RECENS SERVABIT ODOREM TESTA DIU
Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci
SI VIS PACEM, PARA BELLUM
Jeśli chcesz pokoju, szykuj się do wojny
SCIENTIA POTESTAS EST
Wiedza to potęga
SURDO FABULAM NARRAS
Głuchemu opowiadasz bajkę
UNA HIRUNDO NON FACIT VER
Jedna jaskółka nie czyni wiosny
AUT BENE, AUT NIHIL
Albo dobrze, albo nic
SCILICET
A mianowicie
EXPLICITE
wyraźnie
EX CATHEDRA
z góry, formalnie, urzędowo
AD UNUM OMNES
Bez wyjątku (wszyscy)
NON ENIM PARANDA NOBIS SOLUM, SED FRUENDA SAPIENTIA EST
Nie tylko powinniśmy zdobywać mądrość, lecz także z niej korzystać
CAVE, QUID DICAS, QUANDO ET CUI
Strzeż się, co mówisz, kiedy i komu
RELATA REFERO
Powtarzam to, co mi powiedziano
FATA NOLENTEM TRAHUNT
Los ciągnie człowieka wbrew jego woli
SIT NOX CUM SOMNO, SIT SINE LITE DIES!
Oby noc była ze snem, oby dzień był bez kłótni
FACILE DICTU, DIFFICILE FACTU
Łatwo powiedzieć, trudno zrobić
ASINUS ASINO PULCHERRIMUS
Osioł osłu wydaje się najpiękniejszy
REDDE, QUOD DEBES
Oddaj coś winien
CUIUS REGIO, EIUS RELIGO
Czyja władza, tego religia
QUO IURE?
Jakim prawem?
QUI ACCUSARE VOLUNT, PROBATIONES HABERE DEBENT
Ci, którzy chcą oskarżać, powinni mieć dowody
DIEM PERDIDI!
Zmarnowałem dzień!
DIES DIEM DOCES
Dzień uczy dzień
AMORE, MORE, ORE, RE SERVANTUR AMICITIAE
Miłością, obyczajem, mową, czynem chronione są przyjaźnie
MELIOR CANIS VIVUS LEONE MORTUO
Lepszy żywy pies niż martwy lew
VILIUS ARGENTUM EST AURO, VIRTUTIBUS AURUM
Mniej warte jest srebro od złota, a złoto od cnót
NULLUS EST LOCUS DOMESTICA SEDE IUCUNDIOR
Żadne miejsce nie jest milsze niż dom
VENI, VIDI, VICI
Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem
IN DUBIO PRO REO
W wypadku wątpliwym należy wyrokować na korzyść oskarżonego
TRES FACIUNT COLLEGIUM
Trzej tworzą zespół
OMNIS ARS NATURE IMITATIO EST
Każda sztuka jest naśladowaniem natury
MANIFESTA NON EGENT PROBATIONE
Oczywiste nie wymaga dowodu
QUI GLADIO FERIT, GLADIO PERIT
Kto mieczem wojuje, od miecza ginie
AVE CAESAR, MORITURI TE SALUTANT
Witaj Cesarze, mający umrzeć pozdrawiają Cię
ACTORI INCUMBIT PROBATIO
Na powodzie ciąży obowiązek uzasadnienia oskarżenia
AMBULATORIA EST VOLUNTAS TESTATORIS USQUE AD MORTEM
Wola spadkodawcy jest zmienna aż do śmierci
CONFESSIO EST REGINA PROBATIONUM
Przyznanie się do winy jest królową dowodów
CRIMEN GRAVE NON POTEST NON ESSE PUNIBILE
Ciężkie przestępstwo nie może pozostać bez kary
CUI PRODEST SCELUS, IS FECIT
Ten popełnił zbrodnię, komu przynosi korzyść
EI INCUMBIT PROBATIO, QUI DICIT, NON QUI NEGAT
Obowiązek dostarczenia dowodu spada na tego, kto twierdzi, a nie na tego, kto zaprzecza
FATETUR FACINUS, QUI IUDICIUM FUGIT
Przyznaje się do winy, kto unika sądu
FRAUS EST FRAUDEM CELARE
Oszustwem jest ukrywać oszustwo
IUS EST ARS BONI ET AEQUI
Prawo jest sztuką postępowania dobrego i sprawiedliwego
LEGEM BREVEM ESSE OPORTET, QUO FACILIUS AB IMPERITIS TENEATUR
Prawo powinno być zwięzłe, by łatwiej je rozumieli niedoświadczeni
LEX PROSPICIT, NON RESPICIT
Prawo przewiduje na przód, a nie wstecz
BENEFICIUM INVENTARII
Dobrodziejstwo inwentarza
NEMINEM CAPTIVABIMUS NISI IURE VICTUM
Nikogo nie uwięzimy, jeśli go prawem nie przekonamy
SEMEL HERES, SEMPER HERES
Kto raz stał się dziedzicem, nie może przestać nim być
NEMO IUDEX (TESTIS) IDONEUS IN PROPRIA CAUSA (IN RE SUA)
Nikt nie jest odpowiednim sędzią (świadkiem) we własnej sprawie
VIM VI REPELLE LICET
Wolno na przemoc odpowiadać siłą
VIM VI DEFENDERE OMNES LEGES OMNIAQUE IURA PERMITTUNT
Wszelkie ustawy i prawa dozwalają bronić się siłą przeciwko sile
SUPERFICIES SOLO CEDIT
To, co znajduje się na powierzchni gruntu, staje się jego częścią składową
NON OMNE, QUOD LICET, HONESTUM EST
Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe
OPTIMUS TESTIS CONFITENS REUS
Najlepszym świadkiem przyznający się do winy oskarżony
OTIA DANT VITIA
Nieróbstwo powoduje występki
PATERE LEGEM, QUAM IPSE TULERIS
Poddaj się prawu, które sam ustanowiłeś
PER FAS ET NEFAS
Prawem i bezprawnie Wszelkimi środkami godziwymi i niegodziwymi
PRIUS QUAM EXAUDIAS, NE IUDICES!
Zanim nie wysłuchasz, nie osądzaj!
PRO AEQUO ET BONO
Za słuszność i dobro Jako słuszne i dobre
PRO ET CONTRA
Za i przeciw
PROHIBENDA EST IRA IN PUNIENDO
W karaniu należy pohamować gniew
QUO TITULO?
Jakim prawem? Z jakiego tytułu?
QUOD NON LICET FEMINIS, AEQUE NON LICET VIRIS
Czego nie wolno kobietom, tak samo i mężczyznom
REBUS SIC STANTIBUS
Przy tym stanie rzeczy W takiej sytuacji
RARO SCELESTUM DESERUIT POENA
kara rzadko omija zbrodniarza
REDDE, QUOD DEBES
Oddaj, coś winien
REPREHENSIO CALUMNIA VACARE DEBET
Potępienie powinno być wolne od obrazy
RES IUDICATA PRO VERITATE HABETUR
Wyrok sądowy uznawany jest za prawdę
SINE DUBIO
Bez wątpienia
SECUNDUM ORDINEM
Z zachowaniem porządku Wedle porządku
SI VIS PACEM, PARA IUSTITIAM
Jeśli chcesz pokoju, stosuj sprawiedliwość
SUBLATA CAUSA TOLLITUR EFFECTUS
Z usunięciem przyczyny ginie skutek
STET PRO RATIONE VOLUNTAS
Niech za dowód wystarczy wola
SUUM CUIQUE ( TRIBUERE )
Każdemu, co mu się należy
UT EXEMPLUM DOCET
Jak uczy przykład
TESTAMENTUM AD PIAS CAUSAS
Zapis na cele dobroczynne
VIS MAIOR
Siła wyższa
UNA ATQUE EADEM VOCE LEX OMNIBUS LOQUITUR
Prawo mówi do wszystkich jednym i tym samym głosem
VERBI CAUSA
Na przykład Dla przykładu
VI MANDATI
Z mocy rozkazu Z upoważnienia
ULTIMA RATIO
Ostateczny (decydujący) argument
IN FLAGRANTI
(Schwytany) Na gorącym uczynku
IN LOCO DELICTI
Na miejscu zbrodni
POST CENAM STABIS VEL PASSUS MILLE MEABIS!
Po jedzeniu postój lub przejdź tysiąc kroków!
PRAESENTE MEDICO NIHIL NOCET
W obecności lekarza nic nie szkodzi
PRIMUM NON NOCERE
Po pierwsze nie szkodzić
TUTO, CELERITER, IUCUNDE (CURARE)
Leczyć bezpiecznie, szybko, przyjemnie
AMANTES AMENTES
Zakochani są szaleni
AMANTIUM IRA AMORIS INTEGRATIO EST
Gniew kochanków to odnowa miłości
AMARE SIMUL ET SAPERE IPSI IOVI NON DATUR
Jednocześnie kochać i zachować rozsądek, to nie jest dane nawet Jowiszowi
AMOR CAECUS
Miłość jest ślepa
AMORIS VULNUS IDEM SANAT, QUI FACIT
Ranę miłości leczy ten sam, kto ją zadaje
ANTIQUUS AMOR CANCER EST
Dawna miłość jest jak rak
AUT ODIT AUT AMAT MULIER, NIHIL EST TERTIUM
Kobieta albo kocha, albo nienawidzi, trzeciej ewentualności nie ma
NIHIL DIFFICILE AMANTI
Nic trudnego dla kochającego
OD(I) ET AMO
Kocham i nienawidzę
QUANTUM EST UNI PLACERE VIRO!
Jak trudno kobiecie płonąć miłością do jednego mężczyzny!
GAUDE SORTE SUA!
Ciesz się ze swego losu
HABITA TECUM
Zastanów się nad sobą
HANC PERSONAM INDUISTI, AGENDA EST
Przywdziałeś tę maskę, więc ją noś
MACTE ANIMO!
Śmiało! Odważnie!
NEC TENERAS SEMPER TUTUM CAPTARE PUELLAS
Nie zawsze jest bezpiecznie podrywać młode dziewczyny
NIL DESPERANDUM
Nie należy rozpaczać
NON VERBIS, SED ACTIS
Nie słowami, ale czynami
NON MULTA, SED MULTUM
Nie dużo, ale gruntownie (umieć)
NON VIVERE, SED VALERE VITA
Nie żyć, ale znaczyć w życiu
NULLA AETAS AD DISCENDUM SERA
Na naukę nigdy nie jest za późno
PAULO MAIORA CANAMUS!
Przejdźmy do spraw poważniejszych!
PLUS EST PERICULI ANUM LACESSERE QUAM CANEM
Niebezpieczniej jest drażnić starą babę niż psa
QUIDQUID AGIS, PRUDENTER AGAS ET RESPICE FINEM!
Cokolwiek czynisz, czyń roztropnie i patrz na rezultat!
QUIETA NON MOVERE
Nie poruszać tego, co spokojne/ Nie budzić licha
NON PROGREDI EST REGREDI
Nie iść do przodu to cofać się
OSCITANTE UNO DEINDE ET ALTER
Kto z kim przystaje, ten takim się staje
PARIETI LOQUERIS
Mówisz do ściany
PERFER ET OBDURA! DOLOR HIC TIBI PRODERIT OLIM!
Znoś i wytrwaj! Ból ten przyda ci się kiedyś!
PERFER ET OBDURA! MULTO GRAVIORA TULISTI!
Znoś i wytrwaj! O wiele cięższe rzeczy przetrwałeś!
RISU EMORIOR
Umieram ze śmiechu
SIC FATA VOLUNT
Tak chce los
TURPE EST ALIUD LOQUI, ALIUD SENTIRE
Ohydne jest co innego mówić, co innego czuć
ALTERI VIVAS OPORTET, SI TIBI VIS VIVERE
Trzeba żebyś żył dla innych, jeśli chcesz żyć dla siebie
CARUM EST, QUOD RARUM EST
Drogie jest to, co rzadkie
CASUS UBIQUE VALET
Przypadek wszędzie ma znaczenie
CAVERE DECET, TIMERE NON DECET
Przystoi być ostrożnym, nie przystoi się lękać
CERTA TIBI A NOBIS DABITUR MENSURA BIBENDI: OFFICIUM PRAESTENT MENS PEDESQUE SUUM
Zezwolimy ci na określoną miarę picia, żeby umysł i nogi spełniały swoją rolę
CONTRA VIM MORTIS NON EST MEDICAMEN IN HORTIS
Przeciwko mocy śmierci nie ma ziół w ogrodach
DE NIHILO NIHIL FIT
Z niczego nic nie powstaje
DICERE NON EST FACERE
Mówić nie znaczy działać
ARGUMENTA NON NUMERANDA, SEN PONDERANDA SUNT
Argumenty należy nie liczyć, lecz ważyć
ATTENDITE A FALSIS PROPHETIS
Strzeżcie się fałszywych proroków
BEATUS ILLE, QUI PROCUL NEGOTIIS
Szczęśliwy ten, kto z dala od trosk
BELLUM OMNIUM CONTRA OMNES
Wojna wszystkich przeciwko wszystkim
CIRCULUS VITIOSUS
Błędne koło
COMMOVEBO CAELUM ET TERRAM
Niebo i ziemię poruszę
DOMINUS DEDIT, DOMINUS ABSTULIT
Bóg dał, Bóg wziął
DULCE EST DESIPERE IN LOCO
Miło szaleć, kiedy czas po temu
EST MODUS IN REBUS, SUNT CERTI DENIQUE FINES
We wszystkim jest miara, są wreszcie pewne granice
EX PROMPTU
Bez przygotowania Naprędce
FACILIUS EST CAMELUM PER FORAMEN ACUS TRANSIRE
Łatwiej jest wielbłądowi przejść przez ucho igielne
FILA VITAE
Nici żywota
FLETUS ET STRIDOR DENTIUM
Płacz i zgrzytanie zębów
HABENT SUA FATA LIBELLI
Książki mają swoje losy
HOC ERAT IN VOTIS
O tym tylko marzyłem
HOMO VIATOR
Człowiek wędrowiec
INTER ARMA SILENT MUSAE
W czasie wojny milczą Muzy
INTER MALLEUM ET INCUDEM
Między młotem a kowadłem
MENS AGITAT MOLEM
Duch porusza materię
MOTU PROPRIO
Z własnej woli
QUOUSQUE TANDEM ABUTERE, CATILINA, PATIENTIA NOSTRA?
Jak długo jeszcze będziesz, Katylino, nadużywał naszej cierpliwości?
SI PARVA LICET COMPONERE MAGNIS
Jeżeli można porównywać sprawy małe z wielkimi
SPIRITUS FLAT, UBI VULT
Duch tchnie, kędy chce
TEMPUS OPPORTUNUM NOSCE
Umiej chwycić stosowny moment
TERRA, QUAE FLUIT LACTE ET MELLE
Ziemia mlekiem i miodem płynąca
UBI SUNT, QUI ANTE NOS IN MUNDO FUERE?
Gdzież są ci którzy przed nami byli na świecie?
UNDE VENIS ET QUO TENDIS?
Skąd idziesz i dokąd zmierzasz?
UT DESINT VIRES, TAMEN EST LAUDANDA VOLUNTAS
Choćby zabrakło sił, godne jednak pochwały są dobre chęci
UT PICTURA POESIS
Poezja jest jak obraz
