DEKLINACJA I RZECZOWNIKA
- rzeczowniki rodzaju żeńskiego, w N.sg. -a, w G.sg. -ae, (są zakończone w N.sg. - e; w G.sg. -es)
- rzeczowniki rodzaju męskiego oznaczające zawód lub imię męskie w N.sg. -a; w G.sg. - ae, ( są zakończone w N.sg. - es, - as w G.sg. -ae)
- grupa rzeczowników pochodzenia greckiego, która może być rodzaju męskiego albo żeńskiego
N. ven-a ven-ae
G. ven-ae ven-arum
D. ven-ae ven-is
Acc. ven-am ven-as
Abl. ven-a ven-is
V. ven-a ven-ae
Imiona i nazwy własne są odmieniane tylko w jednej liczbie!
Nauta, natae- żeglarz
Agricola, agricolae- rolnik
Poeta, poetae- poeta
Incola, incolae- mieszkaniec
Collega, collegae- kolega
Ascites, ascitae- puchlina brzuszna
Diabetes, diabetae- cukrzyca
Phidias, Phidiae- Phidiasz
Archidias, Arichidiae- Archidiasz
Aeneas, Aeneae- Eneasz
Systole, systoles- skurcz
Diastole, diastoles- rozkurcz
WYJĄTKI:
- przy połączeniu z wyrazami: pater, mater, filia, filius, w G.sg. przyjmuje końcówkę -as,
- jeżeli dea ma się spotkać z deus, a filia z filius w D. lub Abl.pl. wtedy żeńska postać obu wyrazów zamiast -is, przyjmuje końcówkę -abus.
PRZYMIOTNIKI DEKLINACJI: odmieniają się w taki sam sposób jak rzeczowniki i w Nom. sg. - a, w Gen. sg. - ae:
magna- duża aegra- chora
sana - zdrowa longa - długa
parva- mała rotunda- krągła
rubra- czerwona alta- wysoka
nigra- czarna alba - biała
II DEKLINACJA RZECZOWNIKA
- rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone w N.sg. - us, -er (-r),
- rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone w N.sg. -um
- grupa rzeczowników pochodzenia greckiego rodzaju nijakiego zakończona w N.sg. -on w i,
w G. sg rzeczowniki mają końcowkę - i bez względu na rodzaj.
N. digit-us digit -i N. vesper vesper -i
G. digit -i digit -orum G. vesper -i vesper - orum
D. digit -o digit -is D. vesper -o vesper -is
Acc. digit -um digit -as Acc. vesper -um vesper -os
Abl. digit -o digit -is Abl. vesper -o vesper -is
V. digit -e digit -i V. vesper vesper -i
N. culter cultr-i N. vir vir-i
G. cultr-i cultr-orum G. vir-i vir-orum
D. cultr-o cultr-is D. vir-o vir-is
Acc. cultr-um cultr-os Acc. vir-um vir-os
Abl. cultr-o cultr-is Abl. vir-o vir-is
V. culter cultr-i V. vir vir-i
N. templ-um templ-a N. scelet-on scelet-a
G. templ-i templ-orum G. scelet-i scelet-orum
D. templ-o templ-is D. scelet-o scelet-is
Acc. templ-um templ-as Acc. scelet-on scelet-a
Abl. templ-o templ-is Abl. scelet-o scelet-is
V. templ-um templ-a V. scelet-on scelet-a
Oculus. Oculi- oko
Hortus, horti- ogród
Ager, agri- pole, rola
Culter, cultri- nóż
Vir, viri- mąż
Medicamentum, medicamenti- lekarstwo
Pavimentum, pavimenti- podłoga
Skeleton, sceleti- szkielet
WYJĄTKI:
RODZAJU ŻEŃSKIEGO:
Bolus, boli- gałka atomus, atomi- atom
Alvus, alvi- żołądek dialectus, dialecti- dialekt
Humus, humi- ziemia paragraphus, paragraphi- paragraf
Diameter, diametri- wymiar diphthongus, diphthongi- dyftong
Methodus, methodi- metoda
Periodus, periodi- okres
Crystallus, crystalli- kryształ
Rodzaj żeńskimają również drzewa, wyspy, kraje i miasta zakończone na - us.
RODZAJU NIJAKIEGO są:
Pelagus, pelagi- morze
Vulgus, vulgi- lud
Virus, viri- jad
WYJĄTKI W ODMIANIE:
- Imiona męskie zakończone w N.sg. -ius mają:
- G.sg. -ii, -i,
- V.sg. -i,
- meus- mój ( zaimek dzierżawcy 1 osoby sg. rodzaju męskiego)
V.sg. mi
3. filius, filii- syn
V. sg. fili
4. deus, dei- Bóg
a) V. sg. deus
b) N.V.pl. dei, dii, di
c) D.Abl.pl. deis, diis, dis
5. loci- miejsca (np. w tekście); loca, orum - okolice
PRZYMIOTNIKI DEKLINACJI II:
|
Męski
|
Żeński
|
Nijaki
|
Tłumaczenie
| |
|
bonus 3
malus 3
magnus 3
parvus 3
rotundus 3
|
bonus
malus
magnus
parvus
rotundus
|
bona
mala
magna
parva
rotunda
|
bonum
malum
magnum
parvum
rotundum
|
dobry
zły
duży
mały
okrągły
|
|
-gra,-grum
-bra,-brum
-chra,-chrum
liber3
frugifer 3
tener 3
|
niger
ruber
pulcher
liber
frugifer
tener
|
nigra
rubra
pulchra
libera
frugifera
tenera
|
nigrum
rubrum
pulchrum
liberum
frugiferum
tenerum
|
czarny
czerwony
ładny
wolny
urodzajny
delikatny
|
Urodzajna ziemia
N. hum-us nigr-a hum-i nigr-ae
G. hum-i nigr-ae hum-orum nigr -arum
D. hum-o nigr-ae hum-is nigr -is
Acc. hum-um nigr-am hum-os nigr -as
Abl. hum-o nigr-a hum-is nigr -is
V. hum-e nigr-a hum-i nigr -ae
N. de-us me-us de-i me-i
G. de-i me-i de-orum (deum) me-orum
D. de-o me-o de-is me-is
Acc. de-um me-um de-os me-os
Abl. de-o me-o de-is me-is
V. de-us mi de-i me-i
