Verba deponentia są to czasowniki występujące w stronie biernej , ale mające znaczenie czynne lub zwrotne. Wyjątkowo formę czynną i takie znaczenie zachowują: participium praesentis activi i participium futuri activi.
Oto kilka przykładów: conor, conari, conatus sum
1. - a) usiłuję b) silę się; fateor, fateri, fassus sum
2. - wyznaję; utor, uti, usus sum
3. - a) używam b) posługuję się; partior,partiri, partitus sum
4. - dzielę
|
|
Indicativus
|
Coniunctivus
|
Imperativus I
|
|
Praesens
|
usiłuję
conor
|
usiłowałbym
coner
|
S 2 conare = wysil się
P 2 conamini
Imperativus II
S 2 conator
3 conator
P 3 conantor
|
|
Imperfectum
|
usiłowałem
conabar
|
usiłowałbym
conarer
|
Infinitivus
praesentis
conari =usiłować, że usiłuje
perfecti
conatum ( am, um) esse = usiłować, że usiłowałem
futuri activi
conaturum (am, um) esse = że będę usiłował
|
|
Futurum primum
|
będę usiłował
conabor
|
Participium
praesentis activi
conans, antis = usiłujący
perfecti passivi
conatus, a, um = ten, który usiłował
futuri activi
conaturus, a, um = mający usiłować
futuri passivi
conandus, a, um = mający być usiłowanym
| |
|
Perfectum
|
usiłowałem
conatus sum
|
usiłowałbym
conatus sim
|
Gerundium
conandi = usiłowania
conando = usiłowaniu itd.
|
|
Plusquamperfectum
|
usiłowałem (był)
conatus eram
|
usiłowałbym (był)
conatus essem
|
Supinum w Acc.
conatum = aby usiłować
Supinum w Abl.
conatu = do usiłowania
|
|
Futurum exactum
|
zachęcę
conatus ero
|
|
Koniugacja II
|
Indicativus
|
Coniunctivus
|
Imperativus I
|
|
Praesens
|
wyznaję
fateor
|
wyznawałbym
fatear
|
S 2 fatere = wyznaj
3 fatemini
Imperativus II
S 2 fatetor
3 fatetor
P 3 fatentor
|
|
Imperfectum
|
wyznawałem
fatebar
|
wyznawałbym
faterer
|
Infinitivus
praesentis
fateri = wyznać, że wyznaję
perfecti
fassum (am, um) esse = wyznać, że wyznał
futuri activi
fassurum (am, um) esse = że będę wyznawał
|
|
Futurum primum
|
będę wyznawał
fatebor
|
Participium
praesentis activi
fatens, entis = wyznając(y)
perfecti
fassus, a, um = wyznawszy, ten, który wyznał
futuri activi
fassurus, a, um = mający wyznać
futuri passivi
fatendus, a, um = ten, którego należy wyznać
| |
|
Perfectum
|
wyznałem
fassus sum
|
wyznałbym
fassus sim
|
Gerundium
fatendi = wyznania
fatendo =wyznaniu itd.
|
|
Plusquamperfectum
|
wyznałem (był)
fassus eram
|
wyznałbym (był)
fassus essem
|
Supinum w Acc.
fassum = aby wyznać
Supinum w Abl.
fassu = do wyznania
|
|
Futurum exactum
|
wyznam
fassus ero
|
|
Koniugacja III
|
Indicativus
|
Coniunctivus
|
ImperativusI
|
|
Praesens
|
używam
utor
|
używałbym
utar
|
S 2 utere = użyj
P 2 utimini
Imperativus II
S 2 utitor
3 utitor
P 3 utuntor
|
|
Imperfectum
|
używałem
utebar
|
używałbym
uterer
|
Infinitivus
praesentis
uti = używać, że używam
perfecti
usum (am, um) esse = użyć, że użyłem
futuri activi
usurum (am, um) esse = że będę używał
|
|
Futurum primum
|
będę używał
utar
|
Participium
praesentis activi
utens, entis = używając(y)
perfecti
usus, a, um = ten, który użył
futuri activi
usurus, a, um = mający użyć
futuri passivi
utendus, a, um = ten , którego należy użyć
| |
|
Perfectum
|
użyłem
usus sum
|
użyłbym
usus sim
|
Gerundium
utendi = użycia
utendo = użyciu itd.
|
|
Plusquamperfectum
|
użyłem (był)
usus eram
|
użyłbym (był)
usus essem
|
Supinum w Acc.
usum = aby użyć
Supinum w Abl.
usu = do użycia
|
|
Futurum exactum
|
użyję
usus ero
|
|
Koniugacja IV
|
Indicativus
|
Coniunctivus
|
ImperativusI
|
|
Praesens
|
dzielę
partior
|
dzieliłbym
partiar
|
S 2 partire = podziel
P 2 partimini
Imperativus II
S 2 partitor
3 partitor
P 3 partiuntor
|
|
Imperfectum
|
dzieliłem
partiebar
|
dzieliłbym
partirer
|
Infinitivus
praesentis
partiri = dzielić, że dzielę
perfecti
partitum (am, um) esse = podzielić, że podzieliłem
futuri activi
partiturum (am, um) esse = że będę dzielił
|
|
Futurum primum
|
będę dzielił
partiar
|
Participium
praesentis activi
partiens, entis = dzieląc(y)
perfecti
partitus, a, um = podzieliwszy, ten, który podzielił
futuri activi
partiturus, a, um = mający podzielić
futuri passivi
partiendus, a, um = ten, którego należy podzielić
| |
|
Perfectum
|
podzieliłem
partitus sum
|
podzieliłbym
partitus sim
|
Gerundium
partiendi = dzielenia
partiendo = dzieleniu itd.
|
|
Plusquamperfectum
|
podzieliłem (był)
partitus eram
|
podzieliłbym(był)
partitus essem
|
Supinum w Acc.
partitum = aby dzielić
Supinum w Abl.
partitu = do dzielenia
|
|
Futurum exactum
|
podzielę
partitus ero
|
Verba semideponentia charakteryzują się częściowo odmianą w stronie czynnej, a częściowo w biernej. Do tej grupy zaliczamy czasowniki, które mają formę strony biernej w perfectum i znaczenie czynne oraz takie, które zachowują się jak verba deponentia tworząc stronę bierną w praesens, np: audeo, audere, ausus sum= mam odwagę; gaudeo, gaudere, gavisus sum=cieszę się; fido, fidere, fisus sum= ufam; confido, ere, confisus sum= ufam; diffido, ere diffisus sum= nie ufam; soleo, ere solitus sum= mam zwyczaj oraz revertor, reverti, reverti= wracam
Bibliografia:
Gramatyka języka łacińskiego, Jan Wikarjak
