Verba deponentia są to czasowniki występujące w stronie biernej , ale mające znaczenie czynne lub zwrotne. Wyjątkowo formę czynną i takie znaczenie zachowują: participium praesentis activi i participium futuri activi.
Oto kilka przykładów: conor, conari, conatus sum
1. - a) usiłuję b) silę się; fateor, fateri, fassus sum
2. - wyznaję; utor, uti, usus sum
3. - a) używam b) posługuję się; partior,partiri, partitus sum
4. - dzielę
Indicativus | Coniunctivus | Imperativus I | |
Praesens | usiłuję conor | usiłowałbym coner | S 2 conare = wysil się P 2 conamini Imperativus II S 2 conator 3 conator P 3 conantor |
Imperfectum | usiłowałem conabar | usiłowałbym conarer | Infinitivus praesentis conari =usiłować, że usiłuje perfecti conatum ( am, um) esse = usiłować, że usiłowałem futuri activi conaturum (am, um) esse = że będę usiłował |
Futurum primum | będę usiłował conabor | Participium praesentis activi conans, antis = usiłujący perfecti passivi conatus, a, um = ten, który usiłował futuri activi conaturus, a, um = mający usiłować futuri passivi conandus, a, um = mający być usiłowanym | |
Perfectum | usiłowałem conatus sum | usiłowałbym conatus sim | Gerundium conandi = usiłowania conando = usiłowaniu itd. |
Plusquamperfectum | usiłowałem (był) conatus eram | usiłowałbym (był) conatus essem | Supinum w Acc. conatum = aby usiłować Supinum w Abl. conatu = do usiłowania |
Futurum exactum | zachęcę conatus ero |
Koniugacja II | Indicativus | Coniunctivus | Imperativus I |
Praesens | wyznaję fateor | wyznawałbym fatear | S 2 fatere = wyznaj 3 fatemini Imperativus II S 2 fatetor 3 fatetor P 3 fatentor |
Imperfectum | wyznawałem fatebar | wyznawałbym faterer | Infinitivus praesentis fateri = wyznać, że wyznaję perfecti fassum (am, um) esse = wyznać, że wyznał futuri activi fassurum (am, um) esse = że będę wyznawał |
Futurum primum | będę wyznawał fatebor | Participium praesentis activi fatens, entis = wyznając(y) perfecti fassus, a, um = wyznawszy, ten, który wyznał futuri activi fassurus, a, um = mający wyznać futuri passivi fatendus, a, um = ten, którego należy wyznać | |
Perfectum | wyznałem fassus sum | wyznałbym fassus sim | Gerundium fatendi = wyznania fatendo =wyznaniu itd. |
Plusquamperfectum | wyznałem (był) fassus eram | wyznałbym (był) fassus essem | Supinum w Acc. fassum = aby wyznać Supinum w Abl. fassu = do wyznania |
Futurum exactum | wyznam fassus ero |
Koniugacja III | Indicativus | Coniunctivus | ImperativusI |
Praesens | używam utor | używałbym utar | S 2 utere = użyj P 2 utimini Imperativus II S 2 utitor 3 utitor P 3 utuntor |
Imperfectum | używałem utebar | używałbym uterer | Infinitivus praesentis uti = używać, że używam perfecti usum (am, um) esse = użyć, że użyłem futuri activi usurum (am, um) esse = że będę używał |
Futurum primum | będę używał utar | Participium praesentis activi utens, entis = używając(y) perfecti usus, a, um = ten, który użył futuri activi usurus, a, um = mający użyć futuri passivi utendus, a, um = ten , którego należy użyć | |
Perfectum | użyłem usus sum | użyłbym usus sim | Gerundium utendi = użycia utendo = użyciu itd. |
Plusquamperfectum | użyłem (był) usus eram | użyłbym (był) usus essem | Supinum w Acc. usum = aby użyć Supinum w Abl. usu = do użycia |
Futurum exactum | użyję usus ero |
Koniugacja IV | Indicativus | Coniunctivus | ImperativusI |
Praesens | dzielę partior | dzieliłbym partiar | S 2 partire = podziel P 2 partimini Imperativus II S 2 partitor 3 partitor P 3 partiuntor |
Imperfectum | dzieliłem partiebar | dzieliłbym partirer | Infinitivus praesentis partiri = dzielić, że dzielę perfecti partitum (am, um) esse = podzielić, że podzieliłem futuri activi partiturum (am, um) esse = że będę dzielił |
Futurum primum | będę dzielił partiar | Participium praesentis activi partiens, entis = dzieląc(y) perfecti partitus, a, um = podzieliwszy, ten, który podzielił futuri activi partiturus, a, um = mający podzielić futuri passivi partiendus, a, um = ten, którego należy podzielić | |
Perfectum | podzieliłem partitus sum | podzieliłbym partitus sim | Gerundium partiendi = dzielenia partiendo = dzieleniu itd. |
Plusquamperfectum | podzieliłem (był) partitus eram | podzieliłbym(był) partitus essem | Supinum w Acc. partitum = aby dzielić Supinum w Abl. partitu = do dzielenia |
Futurum exactum | podzielę partitus ero |
Verba semideponentia charakteryzują się częściowo odmianą w stronie czynnej, a częściowo w biernej. Do tej grupy zaliczamy czasowniki, które mają formę strony biernej w perfectum i znaczenie czynne oraz takie, które zachowują się jak verba deponentia tworząc stronę bierną w praesens, np: audeo, audere, ausus sum= mam odwagę; gaudeo, gaudere, gavisus sum=cieszę się; fido, fidere, fisus sum= ufam; confido, ere, confisus sum= ufam; diffido, ere diffisus sum= nie ufam; soleo, ere solitus sum= mam zwyczaj oraz revertor, reverti, reverti= wracam
Bibliografia:
Gramatyka języka łacińskiego, Jan Wikarjak
Komentarze (0)