Styl - to świadomy lub nieświadomy wybór, dokonany przez autora tekstu pisanego lub mówionego, takich środków językowych, dzięki którym będzie możliwa pełna realizacja celu wypowiedzi.

Możemy wyróżnić:

  1. STYL POTOCZNY - który służy do sprawnego porozumiewania się ludzi w codziennych kontaktach. Charakteryzuje się prosta, często wręcz niepoprawną składnią, używaniem słów o zasięgu wyłącznie środowiskowym, obecnością słów nacechowanych emocjonalnie ( zdrobnienia, zgrubienia), używaniem stałych związków frazeologicznych.
  2. STYL URZĘDOWY - jest to język wszelkich przepisów i rozporządzeń. Jego najbardziej charakterystycznymi cechami są: przewaga czasowników w stronie biernej, częste konstrukcje bezosobowe, niespotykana w innych tekstach schematyczność i stosowanie ogólnie przyjętych formuł np: rozpoczynających lub kończących wypowiedź.
  3. STYL KANCELARYJNY - stosowany jest w urzędowych dokumentach i oficjalnej korespondencji. Jego charakterystycznymi cechami są: obecność rozbudowanych zdań pojedynczych, nasycenie tekstu abstrakcyjnymi rzeczownikami odczasownikowymi i odprzymiotnikowymi, nadużywanie strony biernej.
  4. STYL PUBLICZNY (styl przemówień) - jest to styl osób występujących publicznie, którzy za pomocą swego przemówienia chcą nakłonić odbiorców do przyjęcia określonej postawy. Wśród osób najczęściej posługujących się tym stylem możemy wymienić: księży, polityków, działaczy społecznych, prawników oraz osoby często zabierające głos na forum publicznym np.: dyrektorów różnorodnych placówek. Ponieważ tekst przez nich wypowiadany ma przede wszystkim oddziaływać na słuchacza, jego autorzy stosują różnorodne środki składniowe - pytania retoryczne, anafory, epifory, antytezy. Często w swym wystąpieniu odwołują się również do środków pozasłownych (intonacja, modulacja głosu, pauza), a nawet pozajęzykowych (mimika, gest). Wszystko to po to, aby skuteczniej wpływać na zachowanie odbiorcy.
  5. STYL NAUKOWY - jest to styl stosowany w dziełach specjalistycznych (encyklopedie, podręczniki, leksykony, publikacja naukowe), ale też w oficjalnych wystąpieniach takich jak referaty, czy odczyty naukowe. Ich język musi być precyzyjny, jednoznaczny, poprawny pod względem gramatycznym, musi ściśle i precyzyjnie przekazywać myśli nadawcy. Nie można w nim stosować figur stylistycznych i wyrazów nacechowanych emocjonalnie. Charakterystyczna cecha tegoż stylu jest występowanie wielu terminów z zakresu danej dziedziny. Czasem ich nagromadzenie utrudnia odbiór teksty, dlatego jego autor powinien zadbać o to, aby odbiorca, do którego kieruje swoją wypowiedź, znał używane przez niego terminy. W stylu naukowym przeważają zdania złożone podrzędnie, układające się w ciągi przyczynowo - skutkowe. Dzięki temu możemy prześledzić sposób rozumowania autora. W tekście naukowym mogą pojawić się różnorodne tabele, wykresy, schematy, wzory one tez należą do charakterystycznych cech omawianego stylu. Tekst naukowy powinna cechować również duża przejrzystość i czytelność (wyraźny podział na rozdziały, akapity) .
  6. STYL PUBLICYSTYCZNY - to język radia, telewizji, prasy. Jego twórcami są najczęściej dziennikarze, którzy poprzez swoja wypowiedz chcą poinformować o czymś odbiorcę (funkcja informacyjna), ale też niejednokrotnie chcą ukształtować jego przekonania, poglądy (funkcja perswazyjna). Dobór środków językowych zależy od gatunku wypowiedzi dziennikarskiej.
    1. Drobne komunikaty prasowe cechuje zwięzłość, precyzja, oficjalne słownictwo, używanie zdań pojedynczych. Służą one wyłącznie przekazywaniu informacji. Brak w nich odautorskiego komentarza.
    2. Artykuł dziennikarski jest zupełnie inny. Cechuje go bogactwo środków stylistycznych, skomplikowana składnia. Oprócz informacji zawiera zazwyczaj odautorski komentarz. Artykuł kończy się zazwyczaj jakąś błyskotliwą puentą.
  8. STYL ARTYSTYCZNY - to styl dzieł literatury pięknej. Rządzi się on zupełnie innymi prawami niż pozostałe komunikaty językowe. Dzieje się tak dlatego, że język literatury jest podporządkowany trzem szczególnym funkcjom: estetycznej, poznawczej i wychowawczej. Aby je osiągnąć autor musi stosować różnorodne środki stylistyczne:
    1. Fonetyczne:
  • eufonia (harmonijne współbrzmienie zgłosek);
  • onomatopeja (wyraz dźwiękonaśladowczy);
  • rym (zgodność grupy głosek w końcowych wyrazach poszczególnych wersów);
  • rytm ( stały układ sylab i rozkład akcentów w poszczególnych wersach);
  • aliteracja ( nagromadzenie podobnie brzmiących słów).
  1. Fleksyjne - używanie nacechowanych emocjonalnie form mianownika liczby mnogiej rzeczowników męskoosobowych np.: syny - zamiast synowie; stosowanie form czasu zaprzeszłego; celowe stosowanie niepoprawnej końcówki fleksyjnej.
  2. Słowotwórcze - archaizmy, neologizmy, zdrobnienia, zgrubienia.
  3. Składniowe:
      • Inwersja - celowa zamiana naturalnego, poprawnego szyku wyrazów w zdaniu.
      • Anafora - powtórzenie tego samego wyrazu lub całej grupy leksykalnej na początku kolejnych zdań, wersów, strof.
      • Epifora - powtórzenie tego samego wyrazu lub całej grupy leksykalnej na końcu kolejnych zdań, wersów, strof.
      • Refren - systematyczne powtarzanie określonej strofy ( zbitki wyrazowej).
      • Apostrofa - uroczysty, bezpośredni zwrot do idei, przedmiotu, zjawiska, bóstwa.
      • Pytanie retoryczne - pytanie, na które nie oczekuje się odpowiedzi, ponieważ odpowiedź jest oczywista lub nie można jej udzielić.
      • Elipsa - celowe pominięcie w zdaniu jakiegoś składnika.
      • Anakolut - konstrukcja składniowa ukształtowana niezgodnie z obowiązującą normą.
  1. Torpy poetyckie:
      • Epitet - określenie rzeczownika wyrażone przymiotnikiem, ujawnia stosunek autora do opisywanego przedmiotu.
      • Poetyzmy - wyrazy lub związki frazeologiczne stale powtarzane przez poetów różnych epok i różnych narodowości, przez co na stałe weszły do języka poezji.
      • Porównanie - wyrażenie kierujące uwagę odbiorcy na jakąś cechę wspólną dwóch różnych przedmiotów, zjawisk, osób.
      • Metafora - takie zestawienie wyrazów, w którym poszczególne słowa tracą swoje pierwotne znaczenie i nabierają nowego sensu semantycznego.
      • Animizacja - nadanie cech istot żywych przedmiotom martwym.
      • Personifikacja - nadanie zwierzętom lub przedmiotom martwym cech właściwych jedynie człowiekowi.
      • Alegoria - rodzaj metafory, której znaczenie odczytujemy w sposób jednoznaczny, poprzez znajomość tradycji kulturowej, literackiej czy religijnej.
      • Symbol - jest znakiem treści metaforycznych, ale może być różnie interpretowany. Swa wieloznacznością różni się od alegorii.
      • Metonimia - użycie pewnej nazwy w zastępstwie innej na zasadzie związku zachodzącego między rzeczami określanymi tymi nawami w rzeczywistości.
      • Peryfraza (omówienie) - użycie rozbudowanego wyrażenia zamiast prostej, jednowyrazowej nazwy.
      • Hiperbola - świadome przedstawienie jakiegoś zjawiska w sposób przejaskrawiony.
      • Oksymoron - zestawienie wyrazów o znaczeniach wzajemnie się wykluczających.

Karolina Gwiżdż

Ocena pracy: 5

o Metafora (przenośnia) - zestawienie obok siebie wyrazów, między którymi zachodzi jakieś podobieństwo,

o Hiperbola - świadoma, zamierzona przez pisarza przesada w traktowaniu jakiegoś przedmiotu lub zjawiska,

o Metonimia (zamienia) - przeniesienie nazwy jednego przedmiotu na inny na podstawie związku zachodzącego pomiędzy nimi,

o Peryfraza (omówienie) - zamiast nazwy jakiegoś przedmiotu, osoby lub zjawiska używa się konstrukcji opisowej, równoważnej znaczeniowo np. autor "Pana Tadeusza" zamiast Adam Mickiewicz,

o Oksymoron - metaforyczne zestawienie wyrazów o znaczeniach przeciwnych, wykluczających się wzajemnie,

o Alegoria - za pomocą opisów konkretnych obrazów, postaci, motywów, wydarzeń przedstawia się treść metaforyczną - domyślną,

o Symbol - kierunkowanie myśli czytelnika poprzez przedstawione w utworze literackim postaci, przedmioty, zdarzenia ku innym treściom - bezpośrednio nie ujawnionym lecz domyślnym, istotą symbolu jest wieloznaczność treści sugerowanych przez obraz poetycki.